Kortgeleden deed ik een oproep, ik was op zoek naar lezers die mij willen helpen bij het lezen van meer boeken uit mijn eigen kast door samen één van die boeken te gaan lezen.
Het derde boek in deze serie las ik samen met Marieke, wij lazen Het pauperparadijs van Suzanna Jansen.

Enige tijd geleden sprak ik op een verjaardag met een tante van mij en al snel ging het gesprek over boeken, zij vroeg of ik Het pauperparadijs al gelezen had en toen ik zei dat ik het boek alleen van naam kende raadde ze mij het aan. Het zou volgens haar een ontzettend mooi geschreven boek zijn over het ontstaan van Veenhuizen, dat kende ik toch wel? Daar werden vroeger arme gezinnen uit Amsterdam gehuisvest...
Mijn nieuwsgierigheid was gewekt, ik wist alleen dat er in Veenhuizen een gevangenis was, maar dat hier oorspronkelijk arme gezinnen in woonden wist ik niet. Tijd om het boek aan te schaffen en te gaan lezen!

Dat lezen liet nog zeker een half jaar op zich wachten, vandaar dat ik het boek in de samen-lees-actie zette, en gelukkig was Marieke ook nieuwsgierig naar dit boek. Het stond zelfs ook al bij haar in de kast te wachten.

Het pauperparadijs is geschreven door Suzanna Jansen, voor dit boek is zij in haar familiegeschiedenis gedoken, zij weet tot vijf generaties terug gegevens te vinden over haar voorouders en hun leven in de bedelaarskolonie Veenhuizen en later in de twintigste eeuw het wonen-onder-toezicht.

Herkenning

Marieke: Ik verbaasde me erover dat ze met haar onderzoek zo ver terug in de tijd ging. Voor in het boek staat een stamboom die begint met Tobias Braxhoofden en daar weet ze nog veel info over te vinden. (Ik vond het een leuke toevalligheid, want mijn zoon heet ook Tobias)

Hetty: Dat is zeker opvallend dat ze zoveel gegevens boven water heeft weten te halen over haar familie en de ontstaansgeschiedenis van het heropvoedingsexperiment in het Drentse Veenhuizen. Het is duidelijk dat Jansen veel en zorgvuldig onderzoek gedaan heeft voor haar boek. 
Wat ik een opvallend en herkenbaar iets vond was dat er uitgelegd werd dat de kindersterfte hoog was en dat ouders vaak de naam van een vroeg gestorven kind doorgaven aan het volgende kind. Dit is voor mij herkenbaar omdat dit ook gedaan is door mijn opa en oma, mijn vader werd als laatste zoon in het gezin geboren en kreeg de naam van de zoon die voor hem geboren werd en op zeer jonge leeftijd overleed.

Intrigerend

"We zijn niet dom, alleen maar arm."

In het boek wordt uitgebreid in gegaan op het ontstaan van het heropvoedingsgesticht in Veenhuizen, er wordt ook veel verteld over de bedoeling die men had met dit gesticht, de algemeen geldende mening was dat arme gezinnen arm bleven omdat ze eenvoudigweg niet wisten hoe ze hun situatie moesten verbeteren, hierbij zouden ze geholpen moeten worden.
Ze zouden moeten leren hoe ze beter voor zichzelf en hun gezin konden zorgen, hoe ze met hard werken een beter inkomen zouden kunnen verdienen...
Later is gebleken dat dit alles juist averechts werkte: het leven van de arme gezinnen in Veenhuizen werd zo gestructureerd en er werden zoveel regels opgelegd dat de mensen simpelweg passief werden en niet meer zelf nadachten; dit was tenslotte niet nodig alles werd voorgeschreven. Dit maakte weer dat men zich niet meer staande wist te houden buiten Veenhuzien en vaak al weer binnen een jaar terug was.

Marieke: Met elk hoofdstuk dat volgt val ik van de ene verbazing in de andere.
Ik vond het een bijzonder en intrigerend boek. Het is mooi om te zien hoe Suzanne Jansen zo'n stuk geschiedenis heeft weten bloot te leggen aan de hand van haar openhartige familieverhaal. Geschiedenis van Veenhuizen, de veranderingen door de jaren heen en hoe dat is overgegaan in een gevangenis complex. Ook een stuk geschiedenis van Amsterdam, waar deels hetzelfde gebeurde als in Veenhuizen, het verdelen van groepen mensen naar fatsoenlijkheid, en de smet die de bewoners met zich meedroegen wanneer ze in de 'verkeerde' wijk woonden. De manier waarop de steun tot stand kwam is vooral in het deel over Dingemans te lezen. 

Hetty: Intrigerend was het boek zeker! Bijzonder om te lezen hoe de kolonie met de beste bedoelingen opgezet werd, uit de oprechte wil en overtuiging dat de paupers zo op weg geholpen konden worden naar een beter en zelfstandig bestaan. En hoe langzamerhand blijkt dat dit niet de juiste manier was, en hoe zeer de mensen uit het gesticht een stempel opgedrukt kregen dat hun kansen alleen maar kleiner maakte. De indeling in verschillende klassen, de huisvesting; in sommige gevallen zelfs in kooien! Onvoorstelbaar, maar wanneer je dan leest dat het je kunnen terugtrekken in jouw eigen kooi, hoe klein dan ook je juist een klein beetje gevoel van vrijheid gaf, die kooi was van jou alleen en daar was je even weg van alles en iedereen, dan besef je weer dat alles twee kanten heeft en relatief is.

Complimenteerde je bij ons (in de familie van Suzanne Jansen) iemand met een mooie bloes of broek, dan begon diegene zich als in een reflex meteen te verontschuldigen. 'Ja leuk hè Het was uitverkoop, hoor.'
Zo'n opmerking kwam niet voort uit Hollandse zuinigheid, daarvoor was zij te oprecht omkleed met schuldgevoel. Het was een vorm van rekenschap afleggen, omdat je wist at je eigenlijk geen aanspraak kon maken op luxe. Dat gevoel bleef bij ons hardnekkig op de achtergrond meespelen, zelfs al was daar allang geen aanleiding meer voor.

Schrijfstijl

Marieke: Een openhartige manier van informatie delen. Best bijzonder. Suzanne Jansen heeft een hele fijne schrijfstijl. Het is een hoop informatie die ze weet te verwerken in een goed lopend verhaal, het is meer een soort roman en dat is wel fijn. Feitjes en ware gebeurtenissen zijn zo heel prettig om te lezen. Elk hoofdstuk wist me weer te verbazen, af en toe is het ongelooflijk wat er in onze geschiedenis is voorgevallen.

Hetty: Ik ben het helemaal met je eens Marieke, de vele feiten en de berg informatie is goed te behappen door de manier waarop Jansen het beschreven heeft, vlot en makkelijk leesbaar, nergens wordt het te saai of te droog. Op een prettige manier heb ik zo veel bijgeleerd over een stuk geschiedenis waar ik eigenlijk niets vanaf wist. Erg leuk en informatief!

De sterren

Marieke gaf het boek vier sterren

Ik heb het boek drie sterren gegeven