Het is al weer tijd voor het tweede boek van januari in de serie 'Samen lezen is leuk!', deze keer ik las samen met Joella het boek In de schemer fluit de merel van Linda Olsson. 

Het verhaal

In een appartementencomplex in Stockholm wonen drie mensen die alle drie op hun eigen manier eenzaam zijn. Elisabeth is een depressieve vrouw die zich voor alles en iedereen afsluit, ze komt haar appartement niet uit en leeft in het duister. Elias is een getalenteerd kunstenaar die moeite heeft met zijn dyslexie, hij kan de woorden voor de verhalen die hij wil vertellen (schrijven) niet vinden. En tenslotte Otto, een weduwnaar en gepensioneerde eigenaar van een boekwinkel die leeft tussen zijn boeken.

Door een pakketje dat verkeerd bezorgd wordt ontstaat er een heel voorzichtig contact tussen Elias en Elisabeth, via een boek communiceren zij op hun eigen wijze. Elias is ook degene die Elisabeth tenslotte uit haar schulp weet te trekken en via hem leert ze vervolgens ook Otto kennen.
Dit vormt het begin van een voorzichtige vriendschap tussen drie gekwetste mensen die een liefde voor verhalen en literatuur delen.

Otto blijkt intuïtief te weten hoe hij met Elisabeth om moet gaan, hoe hij toenadering moet zoeken. Hij nodigt haar uit om naar buiten te komen maar geeft haar ook de tijd om hier even over na te denken en beloofd altijd om later terug te komen om te horen of ze mee wil gaan.

Hoe eng Elisabeth dit alles ook vindt en hoe ze ook het vervelende gevoel heeft iets verplicht te zijn aan Otto en Elias, ze wordt toch nieuwsgierig naar de wereld buiten haar appartement en naar het contact met deze twee mannen. Heel langzaam en voorzichtig krijgt ze hoop….hoop op lichtere tijden, op vriendschap, op liefde….maar tegelijkertijd is ze ook bang voor die hoop. Want als de hoop je afgenomen wordt is er niets meer…

De schrijfstijl

Joella: Ik vind het mooi beeldend poëtisch geschreven. Ik voelde echt het zomerse weer. En de gelukzalige momenten. Ik wilde graag door lezen om te weten wat er met Elisabeth aan de hand was. Waarom ze zich zo opsloot. De vriendschap is mooi omschreven, soms mocht het naar mijn mening wat uitgebreider omschreven worden maar van de andere kant laat het zo ook ruimte over voor eigen verbeelding. 

Hetty: Uit het hele verhaal dat door Linda Olsson met zoveel zorg en afweging geschreven is spreekt hoop, angst en verlangen. Het is zoals de achterflap al beloofd een bitterzoete roman, eentje waarin geen woord te veel staat, waarin niet alles helemaal uitgeschreven wordt, maar waarin je heel veel tussen de regels leest, of eigenlijk voelt. Het boek staat bol van de emotie en gevoelens en juist dat maakt het verhaal zo kwetsbaar en mooi.

De merel

Hij had de nieuwe map in de computer een titel gegeven. De merel. Nou niet bepaald omdat ze zong. Hij had nog nooit een geluid van haar gehoord. Haar zelfs nauwelijks gezien. Alleen een glimp van een donkere figuur in een dikke jas en een wintermuts. De tekeningen die hij maakte, hadden niks te maken met wie ze eigenlijk zou kunnen zijn. Het waren alleen zijn eigen fantasieën over een onzichtbare buurvrouw.
....
Nu is het een verhaal, in ieder geval het begin van een verhaal. En ik noem het De merel.
....
Op mijn tekeningen werd ze een vogel. Eerst een kapot stakkerdje dat in elk opzicht verkeerd terecht was gekomen. Halfdood. En toen ging het gewoon verder. Ik moest almaar denken aan hoe het zou gaan. Waarom ze hier midden in de winter was beland. Waar ze naartoe zou gaan. 

Hetty: De merel komt in het boek voor als tekening die Elias maakt wanneer hij aan Elisabeth denkt, een tekening die zij later aan haar slaapkamermuur hangt, ze ziet hier steeds wat anders in: een gewonde vogel, een vliegende vogel die zijn vleugels uitstrekt, een dode vogel...wat ze in de vogel ziet staat gelijk aan haar stemming.
De tekening vormt ook een begin voor Elias en staat symbool voor zijn ontwikkeling, hij maakt hem als hij aan zijn onbekende buurvrouw denkt, de tekening laat hem niet los en moet een kinderboek gaan worden, en later vormt het zich om tot een script voor een animatiefilm.
Een ander manier waarop de merel voorkomt is als een zingende vogel op de binnenplaats van het appartement, een vogel die zingt tijdens de schemering, een vogel die komt en gaat....hij laat je niet voor altijd in de steek, komt steeds terug en staat voor (leren) vertrouwen. Ook klinkt zijn gezang hoopvol, precies de stemming van de personages in het boek.

De eerste tonen van het kwetsbare en toch triomfantelijke gezang van een merel. Het geluid was gedempt, het klonk alsof het van de binnenplaats achter het gebouw kwam. Maar het was absoluut zuiver en duidelijk, een juichlied. Vol levenslust.

Joella: De merel zie ik als een verbinding tussen Otto en Elisabeth, maar ook in Elisabeth haar gebroken vleugels; zo fragiel, maar dan toch sterk terug komt.

Favoriet personage

Hetty: Het personage dat mij het meest aanspreekt is Otto en dan vooral de manier waarop hij het vertrouwen weet te winnen van Elizabeth...zo voorzichtig; haar alle ruimte gevend, maar tegelijkertijd er op die manier ook voor zorgend dat ze niet terug in haar schulp kruipt en zich weer opsluit in het duister. Hij pusht haar om naar buiten te gaan maar laat het voelen als haar eigen beslissing. Bewonderenswaardig!

Joella: Ik vond Otto ook een mooi personage, hoe meelevend hij is en dat de liefde voor hem opbloeit, een lieve man.

Een open einde...

Joella: Ik ben echter wel met enkele vragen blijven zitten zoals de vrouw in het groen in haar dromen en het open einde...Ik ben benieuwd wat jij hiervan vindt?

Hetty: Ik ben meestal niet zo'n fan van een open einde in een boek, maar hier vind ik het wel heel mooi gedaan! Het past goed bij de schrijfstijl waarin niet alles precies vertelt en omschreven wordt, steeds is er ruimte voor een eigen verbeelding en interpretatie, zo ook bij dit open einde....
Want wat is sterker: de angst om gelukkig te zijn (en dat geluk ooit weer kwijt te zullen raken) of het verlangen naar en de hoop op een mooie toekomst samen....

Het verhaal heeft een open einde, in het laatste hoofdstuk lees je over hoop, een geloof in een gelukkige toekomst maar voel je een duisternis op de loer liggen, een duisternis die niet te negeren valt. Want zoals de merel komt om zijn mooie kwetsbare zang te laten horen, zo zal hij ook eens weer verdwijnen….

Was ook zij bang om haar identiteit te verliezen? Die voor altijd te verliezen, als zij niet uitkeek? Was datgene wat persoonlijkheid genoemd werd misschien niet zo vast verankerd als men graag wilde geloven? Het was mogelijk dat achter zulke voorstellingen een vaag vermoeden school nooit een identiteit of persoonlijkheid gehad te hebben - dat je je leven op een ilussie, op bedrog baseerde.

De sterren

Joella: Ik heb het boek uit en heb er van genoten. 5 sterren van mij. Het is een prachtig verhaal dat me nog zeker lang zal bij blijven
De muziek die Otto draait maakt me nieuwsgierig en ik wil die nog op gaan zoeken. Ook voel je echt met de personages mee tijdens het lezen.

Hetty: Ik sluit me hier volledig bij aan! Absoluut 5 sterren voor dit schitterende en ontroerende boek. Ik heb inmiddels een zoektocht ondernomen naar de genoemde boeken (Brieven aan een jonge dichter - Rilke, De weerwolf - Sandemose, A book of common prayer - Joan Didion, Inferno - Strindberg, De mantel - Gogol)...het blijft heerlijk om boeken in boeken te ontdekken!