Lezen doet lezen

In het kader van mijn samen-lees-actie las ik samen met Evelien het boek Woesten van Kris Van Steenberge, hierin kwamen we het boek Majoor Frans  van A.L.G. Bosboom Toussaint tegen, een boek dat erg belangrijk was voor de hoofdpersoon Elizabeth.
Meteen hadden Evelien en ik dezelfde reactie; nieuwsgierig naar dit boek en vooral naar de reden waarom de hoofdpersoon uit Woesten zo'n belang hechtte aan Majoor Frans.
Dus besloten we al snel om een exemplaar op te scharrelen en ook dit boek samen te gaan lezen.

Hertaling

(door Evelien)

Hetty wist een mooi origineel exemplaar op te kop te tikken, ik moest het doen met een hertaling en bewerking door G.J. de Bruijn uit de bibliotheek (DeBoekenscout.nl  2016) Hier zit al meteen een probleem. De bewerking is niet heel netjes gedaan; er zitten nogal veel taalfouten in en zaken die voor mij compleet duidelijk zijn, worden d.m.v. noten onderaan de pagina’s vertaald en vaak onnodig uitgelegd. De bewerker van het boek legt het wel netjes uit in het voorwoord:

“Beste Lezer,
Majoor Frans in een nieuw jasje, dat is wat je hier vindt. Niet dat haar oude jas versleten is, maar hij is toch wel wat uit de mode. Haar sprankelende persoonlijkheid is wat moeilijk te ontdekken onder haar ouderwetse outfit.
Of anders gezegd: De negentiende-eeuwse taal en manier van vertellen zijn voor de moderne lezer nogal ontoegankelijk: te formeel, te veel in onbruik geraakte woorden, te omslachtig.
Maar het zou jammer zijn als dit mooie verhaal over een zelfbewuste vrouw, die voor haar zelfstandigheid vecht in een tijd waarin dat niet vanzelfsprekend is, niet meer gelezen zou worden.
Vandaar deze hertaling. Ik hoop dat veel mensen er plezier aan beleven.”

Daar heeft de bewerker wel een punt. Het verhaal leest nu wel beter weg dan de oorspronkelijke tekst die ik pas later op de website van DBNL vond. Het is nu inderdaad veel toegankelijker en wordt het ook aangeraden om te lezen voor de lijst op de middelbare school. Dat kan ik alleen maar toejuichen! Maar als je al wel eens oorspronkelijke teksten uit de 19e eeuw gelezen hebt, dan is deze ook goed te doen.

Origineel

(door Hetty)

Zoals Evelien al noemde is het mij gelukt om via Boekwinkeltjes een heel mooi oud exemplaar te bemachtigen, met een schitterende omslag waar ik gelijk verliefd op werd, na deze gezien te hebben vielen alle andere uitgaven af....
De uitgave die ik gelezen heb is van Bigot & van Rossum n.v. uitgevers te Amsterdam en is 'verlucht' door Bob Buys. 
Verlucht....gelijk al een intrigerend woord, aan het boek blijken dus enkele illustraties met afbeeldingen van de hoofdpersonen toegevoegd te zijn. 
Verder is het boek in oud-Nederlands geschreven, iets waar ik in het begin wel even aan moest wennen maar wat al snel vlot las en eigenlijk vond ik het wel heel mooi passen bij de dialogen die gevoerd werden, je kreeg af en toe het gevoel dat je midden in het gesprek zat omdat de stijl van praten ('converseren' is hier vermoedelijk beter op zijn plaats!) destijds echt zo formeel geweest moet zijn.

Het verhaal

Evelien: Het verhaal stelt niet zo veel voor:  de website www.jeugdbibliotheek.nl omschrijft het kort en bondig:

“Majoor Frans is de bijnaam van freule Francis Mordaunt, die door haar vader tot haar dertiende als een jongen is opgevoed. Haar moeder is bij haar geboorte overleden.
Majoor Frans moet niets van mannen hebben en ze vindt de schijnheiligheid van de vrouwen om haar heen verachtelijk. Maar dan zoekt haar neef Leopold van Zonshoven, die onverwacht een enorme erfenis heeft gekregen, haar op. Om die erfenis te kunnen accepteren moet hij wel aan een bijzondere voorwaarde voldoen. Daarom wil hij Majoor Frans beter leren kennen. Zal hij haar vertrouwen winnen? En weet zij haar onafhankelijkheid te bewaren?”

Ik zou het niet beter kunnen omschrijven. 

Hetty: Het is inderdaad een boek waarin maar weinig actie in zit, er gebeurt niet veel en tijdens het lezen heb je ook al snel een vermoeden welke kant het verhaal uit zal gaan, maar toch is het hierdoor niet saai. Ik heb het in ieder geval met plezier gelezen.

De schrijfstijl

Hetty: Het eerste wat opvalt aan het boek is dat het in briefvorm geschreven is, maar toch is het geen briefwisseling. We lezen enkel de brieven die de mannelijke hoofdpersoon, Jonker Leopold van Zonshoven, aan Willem Verheyst schrijft. De antwoorden van Willem krijgen we niet te lezen. 
Ook zijn de brieven ontzettend lang en geven ze vaak letterlijk hele dialogen weer van gesprekken die Jonker Leopold gevoerd heeft met Majoor Frans of andere personen in zijn omgeving, de brieven zijn vaak zo lang dat je af en toe bijna vergeet dat je een brief aan het lezen bent. Het komt hierdoor ook enigszins ongeloofwaardig over dat hier het echt een brief betreft. 

Evelien: Ten tweede is het bijzonder te noemen dat een schrijfster in de 19e eeuw haar verhaal doet door de ogen van een mannelijke hoofdpersoon en dan ook nog in de ik-vorm. Bij mij leverde dat best even wat verwarring op in het begin.
Ook de uitweiding over de familiebanden en waarom die nu toch verbroken waren, is nogal warrig en maakte mijn verwarring alleen maar groter.
Maar uiteindelijk kwam er wat lijn in het verhaal en heb ik het toch wel met plezier verder gelezen. Dat komt misschien ook wel omdat ik me een beetje herken in Majoor Frans. Niet dat ik als jongetje grootgebracht ben, maar ik ben wel een vrouw met een hoog gevoel van zelfstandigheid en ik kan slecht tegen onrechtvaardigheid. En dit zijn precies de twee eigenschappen die de Majoor zo bijzonder maken maar haar ook in de problemen brengen.

De link met Woesten van Kris Van Steenberge

Nu liep ze weer naar de vaart. Hij is geweest, hij is niet geweest, hij is geweest. De olm hield vredig de wacht, al bjna honderd jaar. Ze hoefde maar te kijken naar de hoop stenen of ze wist het al. hij was geweest! Hij was weer tussen de struiken door gekropen, met zijn mooie jas aan, zijn zwarte schoenen, glanzend in het zonlicht, en met zijn wandelstok met zilveren knop. 
Ze griste het kistje vanonder de stenen en vond meteen het boek. Haar hart bonsde. Ze was een jong meisje, en ze zat op een gestolen moment onder een geheime boom. Wat was dit? In hemelsnaam, wat was dit? Ze begreep zichtzelf niet meer. 
Majoor Frans. Geen mooie rijkelijke kaft, geen gouden letters, geen tekeningen. Een beduimelde novelle, vlekken aan de buitenzijde, uitgegeven in Amsterdam. Weer zat er een briefje bij. Lees en bedenk. Het was een bevel. Eigenlijk niet vriendelijk. Toch deed het haar deugd. Ze zou het lezen. Absoluut. Voor hem. Binnen in haar jubelde er iets. Zij en mijnheer Funke voerden een gesprek in de schaduw, tussen zijn tuin en haar boom. (uit: Woesten)

Evelien: Even terug naar Woesten; in dit boek krijgt Elizabeth het boek Majoor Frans van haar weldoener. Elizabeth woont in het kleine Vlaamse dorpje Woesten en haar wereld is niet zo groot. Door de boeken die ze krijgt leert ze de wereld beter kennen. Ik denk dat Majoor Frans hier opgevoerd wordt om aan te geven dat je als vrouw best zelfstandigheid kunt hebben maar dat je die niet ten koste van alles moet nastreven. Ik ben benieuwd wat Hetty daar van vindt?

Hetty: Elizabeth is een meisje dat anders is dan de andere meisjes uit het dorp. Bij een eerste ontmoeting met meneer Funke zegt ze dat haar hoofd vol zit, vol van dingen die ze nog niet weet. Ze betreurt het niet meer naar school te gaan want hoe moet ze nu antwoorden krijgen op al haar vragen over hoe de wereld in elkaar zit? 
Volgens mij wil meneer Funke haar stimuleren om te blijven wie ze is, nieuwsgierig naar de dingen die ze nog niet weet, leergierig, en vooral verfrissend! Hij stimuleert haar wens om te lezen en te leren, bij hem mag ze zijn wie ze is, hij wil haar niet veranderen in een model meisje/vrouw die alles netjes doet zoals verwacht wordt en geen eigen 'ik' meer heeft. ze mag het eigenzinnige, dat ook Majoor Frans heeft, behouden.

En nu, ik moet het u eerlijk opbiechten, Willem, al hadt gij het misschien niet uit ons vroeger gesprek geraden, - in al de zonderlingheden, die mij van Francis ter oore komen, zie ik iets van dat ideaal. Zij heeft karakter, zij schijnt geest te bezitten, al wordt haar hart ontzegd. Zij durft zichzelf zijn en juist dit faalt onze meeste jongedames, die allen op iets anders willen gelijken, dat zij eigenlijk niet zijn; die geen eigen opinie hebben, maar als zekere insecten de kleur aannemen van het blad waarop zij rusten. (uit: Majoor Frans)

Tegelijkertijd wil meneer Funke haar ook een waarschuwing meegeven uit het boek Majoor Frans: je moet niet ten koste van alles vast blijven houden aan het niemand nodig hebben. Majoor Frans draagt een (te) grote last met zich mee voor een vrouw alleen en het duurt even voor ze in wil zien dat Jonker Leopold een deel van die zorg van haar over kan nemen en deze last zo een stuk gemakkelijker te dragen maakt.

Boeken in Majoor Frans

(door Hetty)

Ook in Majoor Frans komen er weer veel boeken en schrijvers voorbij....

* Taming the screw - Shakespeare
* Romeo en Juliet - Shakespeare
* Voltaire
* Molière
* la Fontaine
* Pascal
* Potgieter
* Tennyson
* Don Quichot
* Duitse en Franse literatuur

Nodigt dit uit om een volgend boek op te pakken?
Wat mij betreft zeker wel...ik heb Don Quichot al klaar liggen om in de tweede helft van 2019 met het Klassieker genootschap te gaan lezen en ook een werk van Shakespeare zal aan bod komen (Midzomernachtdroom)

De sterren

Evelien en ik gaven Majoor Frans allebei drie sterren