Antoinette Beumer won in 2018 de Hebban debuutprijs met haar roman Mijn vader is een vliegtuig. Al sinds die tijd staat het boek op mijn WIL-lijst en in mijn kast te wachten. Het winnen van die prijs beloofd wel wat goeds maar ook de titel is bijzonder en intrigeerde mij. Onlangs las ik het boek samen met Ideke en Wil.

Ideke: Ik ben blij dat Hetty destijds lezers opriep om dit boek met haar te gaan samen lezen. Het zat in september 2018 in het Bookchoice pakket maar stond sinds die tijd nog ongelezen op mijn ereader. 

Wil: Nadat ik een aantal boeken mocht lezen en jureren voor de Hebban debuutprijs in 2018 kreeg ik als bonus het e-boek Mijn vader is een vliegtuig. Hier was ik heel blij mee, want uiteindelijk won dit boek en kreeg het hele goede recensies. Maar ja hoe gaat dat, er liggen zoveel boeken die nog gelezen moeten worden en deze raakte een beetje in de vergetelheid. Totdat Hetty dit boek in haar blog “samen lezen is leuk” noemde om inderdaad samen te lezen. Dit was voor mij een goede reden om er dan eindelijk aan te beginnen, ook al omdat mijn tablet steeds trager gaat worden en er hoognodig een paar boeken verwijderd moeten worden

Het verhaal

Hetty: De bijna veertig jarige Eva is een succesvolle zakenvrouw, is getrouwd en moeder van een tweeling. Om dit drukke bestaan in goede banen te kunnen leiden vaart Eva blind op haar to-do-lijstjes en schept plezier in het afvinken van de dingen die gedaan zijn, zo houdt ze overzicht en controle. Wanneer haar moeder, met wie ze overigens niet veel contact had, plotseling overlijdt gaat ze dit op dezelfde zakelijke manier aan, maakt een lijst van alles wat gebeuren moet en plant zelfs de tijd om te rouwen in.

Ze komt er echter achter dat dit niet altijd werkt, ze begint steeds vaker haar grip op de situatie te verliezen en krijgt paniekaanvallen waarbij ze er van overtuigd is dat haar gezin gevaar loopt... waardoor of waarom dat weet ze echter niet. Rustig worden lukt alleen door de pyama's van haar dochtertjes uit haar tas te halen en hun geur op te snuiven, of door 's nachts op het kleine poezenbankje in de slaapkamer van haar dochtertjes naar hun ademhaling te luisteren.

Eva neemt een drastisch besluit als ze steeds meer het vermoeden krijgt dat de oorzaak van haar paniekaanvallen in het verleden ligt, ze laat haar gezin tijdelijk in de steek om in het huis van haar moeder te gaan wonen en zoekt weer contact met haar vader die al 33 jaar in een psychiatrische inrichting verblijft en met wie ze al sinds haar zevende geen contact heeft.

Het contact met haar vader is niet makkelijk maar ze zet door en blijft hem bezoeken, hierdoor komen langzaam de verdrongen herinneringen aan haar jeugd weer naar boven.

'Bezwering', fluister ik. 'Als ik de reden van zijn gekte weet, kan ik misschien de mijne voorkomen.'

Ook het verblijf in het huis van haar moeder werpt haar terug in het verleden... en ze beseft dat haar jeugd toch heel anders geweest is dan ze tot nu toe gedacht had.

Wil: Mijn vader is een vliegtuig begint met de door Eva bijna autistische afhandeling in verband met het overlijden van haar moeder. Elk deel wordt via een nauwkeurige planning en via een checklist afgedaan. Zelfs rouwen wordt ergens ingepland. Op deze manier runt ze ook haar reclamebureau en haar gezin. Het is al gauw duidelijk dat ze geen goed contact met haar moeder had. Haar vader heeft ze sinds haar 7e niet meer gezien vanwege zijn opname in een psychiatrische inrichting. Maar ook zelf zit ze niet lekker in haar vel en herinneringen aan haar jeugd heeft ze verdrongen. In een opwelling besluit ze haar vader te gaan bezoeken om daarmee ook haar eigen demonen aan te pakken. 

De opbouw

Ideke: In het begin dacht ik; wat is die Eva de Vries een raar apart persoon. Waarom handelt en reageert ze zo. Is ze manisch? Is ze overspannen? Waarom neemt ze pyama’s van haar tweeling mee in haar laptop tas of tas naar het werk? 
De aanleiding voor dit vreemde gedrag was het overlijden van de moeder van Eva. Een mooie quote hierover in het boek is:

'Als je moeder overlijdt, waait het dak van je huis.'

Het prikkelt wel gelijk om door te lezen. Ik was immers nieuwsgierig naar de antwoorden. En naarmate ik verder in het verhaal kwam werd er veel opgehelderd. 

Het verhaal wordt vanuit het perspectief van Eva verteld. Het boek is opgebouwd in drie delen, haar moeder Willemien, haar vader Joost en als laatste Eva zelf. Immers haar ouders hebben haar gevormd tot wat ze nu is. Waarom, volgens haar moeder, bepaalde herinneringen beter voor Eva waren om te vergeten? Maar was dat wel een verstandige keuze om deze herinneringen onverwerkt te vergeten? Eva loopt er nu keihard tegenaan. 

Wil: De opbouw van het verhaal is een wisseling tussen het heden en het verleden. De gebeurtenissen worden verteld door ‘ik’ en als snelle lezer moest ik dan ook zeer goed opletten, want ik was geregeld kwijt wie er nu eigenlijk aan het woord was. Hier zat voor mij juist geen enkele structuur in. Daarnaast krijgen we een inkijkje in een GGZ instelling en ik mag hopen dat dit niet op waarheid berust, want van sommige beschrijvingen kan ik niet geloven dat dit waar kan zijn.

Hetty: Het verhaal is uit vele puzzelstukjes opgebouwd die langzaam in elkaar gaan passen. Eva herinnert zich steeds meer fragmenten uit haar jeugd maar kan niet alles gelijk plaatsen, pas wanneer er meer herinneringen bovenkomen ontdekt ze het verband en de ware betekenis.  Als lezer ga je in hetzelfde tempo mee en ontdekt het ware verhaal ook stukje bij beetje. 
Dit komt vooral doordat de herinneringen die boven komen vanuit de jonge Eva beschreven worden, ze geven enkel weer wat ze op dat moment ervaart, er wordt verder geen betekenis of verklaring aan verbonden.
Dit houdt ook de spanning in het verhaal, je wilt tocht wel graag het hele plaatje kennen en ontdekken wat er zich vroeger afgespeeld heeft, waarom de moeder van Eva haar verboden heeft contact te zoeken met haar vader.

'Je zult het vergeten Eva, mama zal ervoor zorgen dat je er nooit meer aan hoeft te denken.'

Vliegen

Hetty: Vliegen is een van de thema's uit het boek, voor Eva staat vliegen voor een gevoel van blijheid, van gelukkig zijn. Maar toch blijkt dat gevoel niet helemaal op waarheid gebasseerd. 

Want wie kent het kinderspelletje nu niet, door je vader hoog opgetild worden en je armen spreiden....je vliegt! je bent een vliegtuig!!...
Maar wat als jouw vader je tijdens dit onschuldige spelletje over de reling van de galerij houdt terwijl je vliegt?

Haar vader was piloot en hield van zijn baan, hij was gelukkig als hij kon vliegen, hij was een vliegtuig...
Eva wil haar vader graag gelukkig zien en hem blij maken, maar dat is lastig bij zo'n onvoorspelbaar iemand, zijn stemming kan van het ene op het andere moment omslaan. 
Maar als Eva nu ook een vliegtuig is als papa weer thuiskomt na een lange reis? Dan wordt papa vast erg blij. ze heeft geoefend en wanneer ze over de reling loopt met haar armen gespreid ziet de schaduw er hetzelfde uit als wanneer papa haar optilt. Het krukje staat al klaar...

'Daar klinkt de toeter! Ik roep mijn moeder en stap dan via de kruk op de reling. De taxideur gaat open, ik zet mijn eerste stap en daarna gaat alles zo snel dat ik niet meer weet waarom het misging.'

De schrijfstijl

Ideke: Het leest ontzettend makkelijk. In een paar uur lezen had ik het boek uit. Door de korte hoofdstukken vlieg je door het boek. Heftige beklemmende scenes worden afgewisseld met luchtige passages. Heden en verleden lopen door elkaar. Daardoor kom je steeds meer te weten over de jeugdjaren van Eva en waardoor haar angsten zijn ontstaan.

De schrijfstijl is prettig om te lezen. Hoewel ik bij het ‘Limburgse’ wel even twee keer moest lezen wat er nu beschreven stond.

Hetty: Het verhaal wordt vertelt op een manier die er voor zorgt dat je graag wil weten wat er mis gegaan is in de jeugd van Eva, waarom vindt haar moeder dat ze beter geen contact kan hebben met haar vader? Je leeft mee met de vertwijfeling van Eva doordat de herinneringen niet meteen op zijn plek vallen, je voelt haar verwarring over de fragmenten die naar boven komen. Toch blijft er wel een zekere afstand, het wordt nergens echt heel emotioneel. 

Het boek leest vlot, je vliegt er inderdaad doorheen, maar toch loont het zeker om wat rustiger te lezen en alles tot je door te laten dringen.

Onze bevindingen

Wil: Jammer, maar helaas, na alle positieve aandacht die dit boek kreeg had ik er meer van verwacht.
Ik geef het boek 2 sterren.

Ideke: Een meeslepend en indrukwekkend verhaal dat ik even moest laten bezinken. 
Als Hetty deze oproep niet had gedaan denk ik dat het nog op ongelezen zou blijven staan. Dus Hetty bedankt. Jij hebt me weer een ander soort genre boek op laten pakken. 
Ik waardeer het boek met 4 sterren.

Hetty: Mijn vader is een vliegtuig is een indrukwekkend verhaal, mede door de manier waarop het vertelt wordt. Hoe langzaam aan duidelijk wordt dat trauma's uit het verleden verwerkt moeten worden, simpelweg vergeten werkt niet. Ook geeft het een inkijkje in hoe moeilijk het is wanneer een naaste psychische problemen heeft en wat voor invloed dit op het gezin kan hebben. Dit alles wordt toch op een vlotte manier vertelt waardoor het nergens te zwaar wordt. 
Opvallend is dat niet alles ingevuld wordt, er blijven losse eindjes achter... je kunt wel bedenken wat er nu precies allemaal gebeurt is maar het wordt niet expliciet ingevuld en dat maakt het verhaal sterker omdat er in iemands herinnering ook altijd gaten over blijven, of omdat de herinneringen misschien wel te vreselijk zijn om benoemd te worden.
Ik geef het boek 4 sterren.