Januari is een drukke maand wat betreft mijn samen-lezen-is-leuk!-project....Het derde boek uit eigen kast van deze maand las ik samen met Nathalie. Allebei wilden we graag eens kennismaken met de boeken van de schrijver Haruki Murakami en kozen voor Norwegian wood als eerste boek van Murakami om te gaan lezen.

Het verhaal

Watanabe is een stille serieuze jonge student in Tokio. Hij is dol op Naoko, een mooie jonge vrouw, maar hun wederzijdse liefde wordt getekend door de tragische dood van zijn beste vriend en haar geliefde, jaren geleden.
Watanabe went aan het campusleven en de eenzaamheid en afzondering die hij daar ervaart, maar Naoko kan de druk en de verantwoordelijkheid van het leven niet verdragen.
Zij zoekt rust en hulp in een soort geestelijk rehabilitaitecentrum dat zeer afgelegen en geïsoleerd ligt. Ze heeft er moeite mee om zich open te stellen voor Watanabe, hun contact verloopt vooral via brieven, brieven van Watanabe waarin hij zich wel openstelt voor haar, Naoko antwoordt slechts een enkele keer.

De toverberg

Nathalie: Sounds familiar zo’n soort “rehab” of “sanitorium” voor sommigen? Ja hoor, De Toverberg duikt bijna altijd als leidraad op in dit boek, de auteur doet zelfs geen moeite om zijn bedoeling hiermee te verbergen. ;-)
Net die ‘on’-subtiliteit en het rondstrooien met namen van andere auteurs, titels van boeken en hetzelfde met de muziek en de titel van dit boek uiteraard, is één van de dingen die me aan deze roman wat storen. Het verwerken van linken naar andere werken mag voor mij net wat subtieler gebeuren zodat je als lezer zelf meer hebt te zoeken als het ware. De manier waarop dat hier gebeurt, komt bij mij eigenlijk zelfs wat pedant over.

Hetty: Je kunt er inderdaad niet omheen: De toverberg van Thomas Mann wordt steeds weer genoemd, steeds in combinatie met het rehabilitatiecentrum. Dat letterlijk benoemen van De toverberg en het boek elke keer meenemen bij een bezoek aan het rehabilitatiecentrum was wat mij betreft ook niet nodig geweest, een beetje moeite doen om de verwijzing te ontdekken heeft ook mijn voorkeur. 
En wie De toverberg ooit zelf las herkent ook zonder het boek te benoemen de hele situatie in het rehabilitatiecentrum; de afgelegen plek, de dagindeling volgens een vast schema, het niet meer weg willen, bang zijn voor een terugval in de gewone wereld, een grote passiviteit.....het kan niet missen!

Een minpunt van deze instelling is dat als je eenmaal binnen bent, het heel lastig wordt, of anders wel heel beangstigend, om weer naar buiten te gaan. Zolang we hier binnen zijn, voelen we ons vredig en rustig. Onze afwijkingen zijn hier volkomen normaal. Het voelt zelfs alsof je hersteld bent. Maar ik heb niet de zekerheid dat de buitenwereld ons werkelijk op dezelfde manier zal accepteren.

Toch bespot Murakami op een bepaald moment diezelfde Toverberg zelf ook wel een beetje en benoemd dat het er wel heel dik bovenop ligt om juist dit boek te lezen in het rehabiliteringscentrum:

Reiko zag dat ik een boek aan het lezen was en vroeg me wat ik las. 'De toverberg van Thomas Mann,' zei ik. 
'Waarom neem je uitgerekend dat boek mee hiernaartoe?' zei Reiko perplex. Daar zat eigenlijk wel iets in.

Koektrommel

Hetty: Een verwijzing, bedoeld of onbedoeld, die wel heel subtiel gedaan was, zag ik in de opmerking over dat je het leven moet zien als een koektrommel, dat zou houvast bieden als er moeilijke of verwarrende tijden zijn aangebroken, een levenswijsheid....direct moest ik denken aan de levenswijsheid uit de film Forest Gump: "Life is like a box of chocolate, you never now what you gonna get"...
In Norwegian wood raadt Midori Watanabe aan om het leven als een koektrommel te beschouwen:

Je moet het leven zien als een koektrommel.
....
In een koektrommel zitten allerlei koekjes en daar zitten koekjes bij waar je van houdt en koekjes waar je niet van houdt, toch? Als je eerst alle lekkere koekjes opeet, hou je alleen de koekjes over die je niet graag lust. Als ik het zwaar heb, denk ik daar altijd aan. Eerst hierdoorheen bijten, straks wordt het makkelijker. Het leven is een koektrommel.

Afstand

Nathalie: De toonaard van dit boek lijkt me nostalgisch, melancholisch en wat filosofisch. Ik geraak betrokken bij zijn personages en het verhaal is goed ineen gezet, toch: als ik het boek dicht sla om het een volgende keer terug open te slaan, ben ik het precies snel terug vergeten, zo vluchtig lijkt het in mijn hoofd te zijn.
Het verhaal trekt me niet echt naar binnen als het ware, ik blijf dus nog steeds op een afstandje Watanabe, Naoko, en de andere personages volgen, ook al kan ik wel met hen sympathiseren en me hen voorstellen.
Het is door de schrijfstijl dat de afstand tot de personages gecreëerd wordt volgens mij, die hen precies vanuit een vogelperspectief beschrijft.

Hetty: Nadat ik het boek uitgelezen had heb ik niet gelijk een stukje op papier gezet, had ik misschien beter wel kunnen doen maar andere dingen kregen voorrang. Op het moment dat ik wel iets op papier wilde gaan zetten over mijn bevindingen merkte ik dat ik echt het boek erbij moest gaan pakken en terugbladeren, mijn in het boek geplakte briefjes bekijken....ik kreeg het gevoel dat het boek niet echt was blijven hangen. Wat ik op zich best raar vond want tijdens het lezen boeide het verhaal me zeker wel. Het psychologische tintje, het omgaan met een depressie, de invloed die dat op de mensen in je omgeving heeft, dat interesseerde me wel degelijk. Ik heb het boek met plezier en aandacht gelezen, maar toch: het verhaal is niet echt blijven hangen.
Ik vind het dus wel opvallend dat we dit gevoel beide hebben.
Ik vond het ook best lastig om deze blog te schrijven...dat De toverberg benoemd moest worden stond voor mij wel vast, maar verder....ik heb dan ook besloten om me te laten leiden door de bevindingen van Nathalie en hier op te reageren.

De plot van het verhaal

Nathalie: Mooie zinnen zijn wel in het boek terug te vinden, maar een ‘bourgondisch’ taalgebruik zoals ik het maar zal noemen (à la Bart Van Loo bv!) met kleurige en fleurige assimilaties en metaforen naar alle richtingen is het dan ook weer niet. Het boek moet ’t vooral toch hebben van het filosofische en het sferische er in. 
De plot lijkt me op zich minder belangrijk dan de weg ernaartoe. Depressie is de zware thematiek die het boek aansnijdt. Watanabe is overigens ook een vrij passief personage die wel steeds het goede wil doen voor de mensen rondom hem maar er dan soms voor zich zelf bij inschiet volgens mij.
En op de lange duur kan dit zelfs wat langdradig worden, wat ook zelfs doet denken aan de jaren die voorbij gaan in De Toverberg en wat een goede sfeer-overdracht op zich is natuurlijk. Ook zit Watanabe dikwijls te wachten totdat anderen hem uitnodigen om dingen te gaan doen bv.  

Hetty: Ik denk dat je gelijk hebt Nathalie, bij dit boek wordt niet zo zeer naar een plot toegewerkt. Het hele verhaal is belangrijk en doet er toe, het doel lijkt inderdaad te zijn om een beeld te schetsen van een depressie en hoe moeilijk het is om hier uit te komen. Er wordt een beeld geschetst van het veilige gevoel in de rehabilitatiekliniek, de rust en de regelmaat doen goed, het gebrek aan ongewenste afleidingen die voor teveel prikkels en emotie kunnen zorgen maakt dat men zich er vertrouwd en veilig voelt. De gewone buitenwereld wordt als bedreigend ervaren en men verlangt er niet echt naar terug.
Verder ben ik het helemaal met je eens dat het boek zeker mooie zinnen bevat maar op een subtiele manier, niet heel uitbundig en kleurrijk, maar toch zeker mooi en het herlezen van zo'n zin waard.

Boeken

Natuurlijk kon ik het weer niet laten en heb een lijstje bijgehouden van de boeken en schrijvers die in Norwegian wood genoemd worden...en laat daar nu ook weer Vanger in het graan opduiken! Een boek wat de laatste tijd steeds weer op mijn pad komt. Ik heb me dan ook voorgenomen om het dit jaar toch echt eens te gaan (her)lezen! Ik kan er niet meer omheen....

* De toverberg - Thomas Mann
* De centaur- John Updike
* De grote Gatsby - Scott Fitzgerald

'Was het niet jouw eigen geliefde Scott Fitzgerald die schreef dat je mensen die zeggen dat ze gewoon zijn niet moet geloven? Je hebt me dat boek zelf geleend en ik heb het ook gelezen,' zei Naoko met een plagerig lachje.

* Dostojevski
* Lord Jim - Joseph Conrad
* Dickens
* De vanger in het graan - J. D. Salinger
* Licht in augustus - Faulkner
* Tussen de raderen - Herman Hesse

De sterren

Hetty: Direct na het lezen heb ik het boek met vier sterren beoordeeld...inmiddels twijfel ik daar toch aan, vooral vanwege het feit dat ik het boek ook weer zo makkelijk achter me liet en dat het zo weinig bleef hangen. Ik heb dan ook besloten om er een halve ster vanaf te trekken.....3,5 sterren voor mij!

Nathalie: Al bij al vind ik dit een redelijk goed boek maar ben ik ook niet volledig tevreden, vandaar net geen 3 sterren (2,5 = net erdoor dus).

Wat prijzen andere lezers er zo hogelijk aan, dat ik er niet in heb teruggevonden na een eerste lezing?
Is dit boek trouwens kenmerkend voor Murakami’s latere werk ook?
Wie kan me dit vertellen?