Enige tijd geleden deed ik een oproep, ik was op zoek naar lezers die mij willen helpen bij het lezen van meer boeken uit mijn eigen kast door samen één van die boeken te gaan lezen.
Tea was de eerste die reageerde en wou Praagse nachten van Benjamin Black (pseudoniem van Nobelprijskandidaat John Banville, één van de grootste Ierse schrijvers van dit moment) graag samen met mij lezen, omdat ze wel zin had in historische fictie, niet zo zwaar en gewoon lekker lezen zonder dat er een hele studie bij komt kijken.

Het verhaal

(door Hetty)

Christian Stern de ambitieuze bastaardzoon van de prins-bisschop van Regensburg komt in 1599 aan in Praag, de hoofdstad van de chemie waar hij al zijn hele leven naar hunkerde. Gelijk al op zijn eerste avond vindt hij het lichaam van een vermoordde jonge vrouw op straat, half begraven in de sneeuw, haar keel op beestachtige wijze doorgesneden. Doorlopen alsof hij niets gezien heeft lukt Christian niet, hij waarschuwt een schildwacht en voor hij het weet raakt hij verstrikt in een intrige om macht, hij wordt vastgezet in de witte toren van de burcht van de keizer en komt pas weer vrij na de belofte gedaan te hebben dat hij de moordenaar zal vinden van de minnares van de keizer, Magdalena Kroll, de vermoorde jonge vrouw die hij eerder in het gouden straatje vond. 

Vervolgens komt hij in aanraking met verschillende personen uit de omgeving van de keizer, en allemaal lijken ze iets van hem te willen, zijn gunsten, ze willen hem aan zijn kant hebben....maar staan ze wel allemaal aan dezelfde kant of is er een geniepige machtsstrijd aan de gang?

Dan wordt er een tweede lijk gevonden, de vriend van Magdalena is ook vermoord, en duidelijk gemarteld. Is hij de moordenaar van Magdalena? Is hij gemarteld om hem dit te laten bekennen? Of staat deze moord op zich zelf en is er sprake van een gruwelijk toeval?

Christian raakt er steeds verder in verstrikt en komt niet echt tot antwoorden, hij tast regelmatig volledig in het duister, als hij een oplossing nabij is dan neemt het verhaal weer een wending en lijkt de naam van de dader verderweg dan ooit. En wie kan hij nu vertrouwen? Welke personen streven hetzelfde na? Wie heeft het goede met Christian voor?

Maar hoewel mijn lot op zo'n magische wijze ten goede was gekeerd, was ik toch nog altijd verbijsterd. Mijn geest was een kompas: aan één kant van de wijzerplaat bevond zich Felix Wendel, aan de andere kant Kamerheer Lang, hoewel de naald, ondanks al zijn gefladder, slechts in één richting wees, namelijk naar de fantoomaanwezigheid die zich verborgen hield in die kleine afgesloten ruimte achter dat bedriegelijke wandtapijt, waarvoor ik die gedenkwaardige ochtend zo onschuldig en onwetend had gezeten....

Het tijdsbeeld

(Door Tea)

Deze historische roman speelt zich af aan het einde van de zestiende eeuw en wordt verteld vanuit het perspectief van Christian Stern, een wetenschapper die is uitverkoren door keizer Rudolf II om de moordenaar te zoeken van zijn minnares Magdalena Kroll. Het Europa van toen is verre van stabiel. Rudolf II was keizer van het Heilige Roomse Rijk en een zoon van keizer Maximiliaan II en Maria van Spanje, hij resideerde in Praag. Aan het hof gebeurde van alles wat het daglicht niet kan verdragen.
De auteur heeft zich ingeleefd in de tijd waarin de roman speelt en weet het prachtig te vertellen. Het straatbeeld waar het volk het zwaar te verduren heeft staat in schril contrast met het hofleven waar alles goud is wat er blinkt.
Om Rudolf heen staan zijn vertrouwelingen, zoals gebruikelijk is niets wat het lijkt, want in hoeverre is iemand te vertrouwen. Het spel van intriges loopt door het leven van toen, een tijd waarin de rol van bijgeloof en alchemie net zo groot is als de godsdienst. De wetenschap heeft zojuist belangrijke ontdekkingen gedaan en volgens Copernicus draait de aarde om de zon.

In dit decor moet je je als lezer verplaatsen wanneer je leest over deze Christiaan Stern, die is uitverkoren door Rudolf vanwege zijn naam, het zou een teken zijn, als een ster zou Christiaan de weg wijzen naar de moordenaar van Magdalena. Zo simpel zal het niet gaan. Door mooie beschrijvingen van de burcht – de residentie van Rudolf – , het leven van de gewone man op straat en een schitterende passage over de gezant van de Paus lukt het je in te leven in de personages.

Allusies

(door Tea)

Tijdens het lezen zijn diverse allusies te bespeuren, zo gebruikt hij meteen op de openingspagina de metafoor 

‘mijn prachtige verenkleed te hoog naar boven gezweefd, maar uiteindelijk viel ik terug naar de aarde met mijn vleugels in lichterlaaie.’

Dit is natuurlijk een verwijzing naar de zoon van Deadalus, Icarus, die tijdens zijn ontsnappingspoging met zijn verenpak te dicht bij de zon kwam zodat de was van de veren smolt en hij te pletter sloeg.

Een ander voorbeeld is het personage Serafina. Om niets te kunnen vertellen over haar verkrachting sneed de verkrachter haar tong eruit, net zoals de Thraciër Terseus deed bij Philomena.
Gruwelijk, maar kennelijk realistisch in die tijd.

Kunst

(door Hetty)

In Praagse nachten zitten vele schilderijen en kunstenaars verweven in het verhaal, ze worden op subtiele wijze benoemd maar wel met een duidelijke betekenis en verband met het verhaal. 

Bartholomeus Spranger

Wanneer Christian voor het eerst bij de pauselijke gezant op bezoek is wordt het eten opgediend door een trio novices waarvan er één uitvoerig beschreven wordt: 'De derde, met een hartvormig gezicht en delicate kleine handen, was slank en op een duistere manier wulps als een van de talloze kronkelige nimfen die Bartholomeus Spranger in die tijd altijd schilderde voor keizer Rudolfs onverzadigbare genot.'

Bartholomeus Spranger was een Zuid Nederlandse kunstschilder die zich specialiseerde in het maniërisme, de Italiaans geïnspireerde kunst volgend op de hoogrenaissance, waarbij de navolging van Michelangelo en Rafaël essensieel is. Ook bekwaamde hij zich in de fresco-techniek.
Zijn loopbaan vond een weg via pauselijk schilder onder Paus Pius V (in 1566) en hofschilder van keizer Maximiliaan II in Wenen (1575) tot hij is 1581 in dienst trad als hofschilder bij de kunstlievende keizer Rudolf II in Praag. Het hof van Rudolf II was in die tijd uitgegroeid tot een belangrijk centrum van het maniërisme waar diverse kunstschilders uit heel Europa emplooi vonden en elkaar beïnvloedden.

Guiseppe Arcimboldo

Andere hofschilders van Rudolf II waren Sadeler en Dürer, maar ook Arcimboldo, wiens fantasierijke protret van Rudolf als Vertumnus, de Romeinse god van de herfst, in de vorm van vele groenten, vruchten en bloemen, de prominentste plaats had gekregen. 

Guiseppe Arcimboldo was een kunstschilder uit de Italiaanse renaissance die vooral bekend is geworden door zijn portretten samengesteld uit allerlei voorwerpen zoals groente, fruit, bloemen, boeken en vissen.

Arcimboldo werkte aanvankelijk net als zijn vader als schilder aan de kathedraal van Milaan, tot hij in 1562 aan het hof in Praag ontboden werd door de Habsburgse keizer Ferdinand I. Ook diens opvolgers Maximiliaan II en Rudolf II waren zeer gecharmeerd door Arcimboldo’s talenten.

Hij bleef tot kort voor zijn dood aan het hof werkzaam als schilder, maar ook als architect, ontwerper van bizarre kostuums en decors en als organisator van grote festiviteiten en toernooien. Zijn werk werd in ambachtelijk en kunstzinnig opzicht zeer gewaardeerd, en het excentrieke, soms komische aspect vormde wellicht een welkome afleiding van de harde politieke realiteit van alledag.

Wat vonden wij van het boek?

Tea: Ik vind dit vooral een onderhoudend boek. De schrijfstijl is soepel, de verwijzingen en de intriges zijn interessant. Ik ben zeker niet diep onder de indruk, maar dat wil niet zeggen dat ik het boek niet op waarde kan schatten, ik geef het boek 3,5 ster. Voor een hogere waardering hadden de karakters meer uitgediept moeten worden en had de politieke situatie ook meer aandacht moeten krijgen. Nu was er veel aandacht voor de plot van de moorden (er kwam nog iemand om) en de liefde.

Hetty: In het begin van het boek had ik even mijn twijfels toen er vele magische en alchemistische zaken aan bod kwamen, ik vroeg me echt af of dit wel een boek voor mij zou zijn, mijn verwachting van een historische roman leek naar de achtergrond te verdwijnen...
Maar doordat het verhaal wel heel soepel en vlot leest en zeker zoals Tea al zei onderhoudend geschreven is bleef ik toch doorlezen, iets waarvan ik geen spijt gekregen heb want later wist het verhaal mij toch te pakken en vond ik het interessant om verder te lezen en te ontdekken of mijn vermoedens over de plot van het verhaal ook uit gingen komen.
Toch is het boek ook voor mij geen echte hoogvlieger, het is een interessant boek, zeker gezien de historische feiten en de vele verwijzingen die in het verhaal verweven zitten, maar ook niet meer dan dat.
Ik geef het boek 3 sterren.