Soms krijg je een recensieboek dat je nooit zelf uitgekozen zou hebben, omdat het bijvoorbeeld van een genre is dat jou niet aanspreekt of omdat het een onderwerp heeft dat wel heel ver van je af staat. Het lezen van zo’n recensieboek kan dan een hele worsteling worden.

Een worsteling, dat is ook precies waar het recensieboek dat ik via uitgeverij Aspekt ontving over gaat: over de worsteling met het geloof in God, nadat er een heftige gebeurtenis plaatsgevonden heeft in het leven van de hoofdpersoon en waardoor hij ineens gaat twijfelen aan al zijn zekerheden rondom het geloof.

Zelfspot

De hoofdpersoon van het boek is Peter, een afgekeurde tuinarchitect die zichzelf liever gewoon stratenmaker noemt, vanuit zijn eigen gezichtspunt vertelt hij het verhaal over zijn worsteling met het geloof in God.

“Stratenmaker: iemand die op zijn knieën achteruitkruipend een mooie weg aanlegt voor anderen. Obstakels weghaalt, zodat mensen niet in kuilen vallen of door zand moeten ploegen.”

Regelmatig kijkt hij met een kritische, soms bijna spottende manier naar zichzelf, en is hierbij zeker niet altijd lovend over zijn eigen karaktereigenschappen. Zo heeft hij volgens zichzelf een aan autisme verwante stoornis waardoor hij moeilijk met een bepaald soort veranderingen kan omgaan.

"Een eenmaal ingezet voornemen kan en zal niet wreed worden verstoord…of misschien is dit gewoon koppigheid?"

Peter is een man die niet van onzekerheden houdt, hij voelt zich niet thuis in een groep omdat hij niet kan kletsen zoals hij dat zelf noemt. Praten over een onderwerp dat kan hij wel, met name tijdens de Bijbelstudies die hij geeft. Maar gewoon gezellig over koetjes en kalfjes kletsen behoort niet tot zijn vaardigheden.
Gelukkig heeft hij daar zijn vrouw Geeske voor, zij pakt de subtiele signalen van mensen op die hem ontgaan.

“De bril voor mijn innerlijk oog zal vergrootglazen moeten hebben. En dan nog, wat er niet is, kun je ook niet vergroten.”

Het gezinsleven

Geeske is in alle opzichten het anker en de spil van het gezin, zij ziet niet enkel je buitenkant maar juist wat er in je omgaat en wie je bent.

Het geloof neemt een belangrijke plaats in, in het leven van Peter en zijn gezin (samengesteld gezin met 4 volwassen kinderen), en vormt dan ook regelmatig het onderwerp van gesprek wanneer ze samen zijn. Ze voeren felle discussies waarbij ze elkaar dwingen om over andere standpunten na te denken. Maar dit alles gaat vol respect en liefde voor elkaar, het zijn waardevolle gesprekken die Peter koestert en die hem scherp maken in zijn eigen overtuigingen.

Peter kan beperkingen niet goed accepteren, zowel letterlijk (die steeds terugkerende vervelende pijn linksonderachter in zijn rug) als figuurlijk (zijn denken).
Hij wil niet beperkt worden in zijn denken en koestert zijn innerlijke vrijheid, dit vormt nogal eens een ergernis voor mensen die wel volgens conventies denken.
Vaak is het Geeske die hem een spiegel voorhoudt en kritische vragen stelt over de ideeën die hij heeft en hem zo dwingt tot dieper nadenken en beter formuleren, iets wat hij zeer waardeert in haar. En zijn zoon Ferre speelt vaak de rol van advocaat van de duivel, hij bezit de grootste parate Bijbelkennis van de kinderen, maar is ook het meest kritisch.

Een boek schrijven

Op een dag neemt uitgever Roy contact op met Peter en zegt hem interesse te hebben om een boek uit te geven met daarin een aantal van Peter zijn Bijbelstudies. Peter gaat hier enthousiast mee aan de slag en wil in het boek een aantal verhalen gaan vertellen over Bijbelse figuren die zich bemoeien met het ‘Hoe’ van God, hij wil aantonen dat dit verkeerd is. Dat het verkeerd is om vragen te stellen bij het handelen van God, je moet juist vertrouwen hebben in de weg die Hij met je gaat.
Peter zet een aantal proefhoofdstukken op papier en stuurt ze naar Roy, deze reageert enthousiast: dit wil hij uit gaan geven. Ze spreken af dat het boek in een half jaar te realiseren moet zijn.

“De kernboodschap van het boek zal zijn: Vertrouwen hebben in de weg van God en geen eigen weg inslaan. Ook als het leven soms door een diep dal gaat en je het even niet meer weet.”

Tegenslag

Intussen voelt de lezer al aankomen dat er iets te gebeuren staat dat het leven van Peter geheel op zijn kop zal zetten, maar of het nu met de linksonderachter pijn in de rug van Peter te maken zal hebben of met de vreemde lichtflitsen die Geeske steeds vaker ziet blijft in het begin onduidelijk, het kan beide kanten op gaan.
Het blijkt uiteindelijk een kwaadaardig oogmelanoom bij Geeske te zijn, en hoewel er allerlei behandelingen ingezet worden mag het niet baten, Geeske komt te overlijden. 

Dit overlijden van Geeske heeft grote impact op het leven van Peter, ineens beseft hij des te meer hoeveel Geeske betekende voor hem, hoe hij haar nodig had en op haar steunde. De richting in zijn leven lijkt weggeslagen te zijn.

“Onbereikbaar gleden vluchtheuvels aan mij voorbij. Nergens kon ik heen. Niets troostte,      niets verklaarde, niets gaf rust. Alleen, totaal alleen, dreef ik weg naar het onbekende land zonder Vaders trouwe hand. Slechts gesloten ogen. “

Waar was U?

De vraag die in Peter naar boven komt, steeds weer is: “Waar was U?”
In alles voelt hij zich in de steek gelaten door God, niet omdat zijn vrouw overleden is maar omdat hij totaal geen nabijheid van God voelt, enkel een totale afwezigheid ….
Hier kan hij niet mee omgaan en het laat hem twijfelen aan elke zekerheid die hij in zijn leven had.

Hij probeert zijn leven op te pakken, hij gaat een aantal keren op reis, weg van alle bekenden met vragen, weg uit het zwarte gat en anoniem tussen de anderen van het reisgezelschap. Als dit niet helpt dan beseft hij dat hij het thuis moet gaan zoeken, regelmaat is wat hij nodig heeft, alles volgens een vast ritme. Hoewel Peter dapper doorzet blijft het in hem knagen, hij kan niet langer staan achter de overtuigingen die hij eerder had en die hij in zijn boek wilde verwerken.
Hij denkt na over o.a. de wetenschap, over de naturalisten, hij is zoekende…

“Ik draai rond, niet in een gesloten vicieuze cirkel maar in een openhangende spiraal. Ik weet alleen niet of ik steeds sneller naar beneden raas of moeizaam omhoog kruip.”

Nieuwe inzichten

Het reizen van Peter werkt wel denkbeeld verruimend: Het verlangen naar Zijn nabijheid en Zijn Heiligheid op afstand. Wat zit daar tussenin? Welke deugd? Misschien de realiteit van het bestaan?
Deze richting van denken leidt hem echter niet naar de horizon. Hij heeft het gevoel dat er een andere wissel nodig is. Alsof iemand wint op argumenten, maar je gevoel in opstand blijft. Je bent niet overtuigd. Dwars door de onweerlegbare argumenten ben je het er toch niet mee eens.
Slechts op afstand kan hij Hem dichtbij ervaren. Dat vraagt om één voorwaarde: geloof.

“Ik geloof dat Hij bij mij is, ik geloof dat Hij mij beschermt, ik geloof dat Hij mij kracht geeft voor het lijden, maar voelen en ervaren doe ik Hem niet.”

Peter komt tot het besef dat hij niet langer achter zijn eerdere denkbeelden kan staan, en dat ook de reeds opgestuurde delen van zijn boek om een rectificatie vragen n.a.v. zijn nieuwe inzichten:
We weten namelijk niet waar het handelen van God toe moet leiden als hij zelf steeds afwezig blijft. Ineens lukt het Peter om juist wel begrip op te brengen voor de handelswijze van de Bijbelfiguren die hij eerder bekritiseerd heeft om hun bemoeienis met het ‘Hoe’ van God.
Peter komt tot de conclusie dat alles draait om die ene vraag: ‘Heb jij Mij lief?’
Peter zijn grootste worsteling bestaat uit het besef dat het in een relatie niet klopt als je geen vragen mag hebben en ze niet mag stellen. Het antwoord zit meer in het feit dat je ondanks alles nog steeds bereid bent om van Hem te houden.

“Mijn lijden is niet het lijden zelf maar het niet-aanwezig-zijn van U, mijn God en vader, in mijn lijden.”

Roy is niet blij met de nieuwe inzichten, wat hem betreft halen die de troost weg die de bijbel kan geven. En hij vraagt zich zelfs af of Peter de geloofseis in twijfel aan het trekken is. Hij kan geen andere conclusie trekken dan dat hij het boek op deze manier niet uit wil geven.

Niet compleet

Peter beseft steeds sterker dat hij zonder Geeske gewoon niet compleet is, hij functioneert maar half. Hij staat te veel ‘op zenden’ en pikt de signalen van de mensen uit zijn omgeving weer eens niet op. Zonder Geeske durft hij niet goed te zijn wie hij is. Peter beseft dat hij meeliftte op de contactvaardigheid van Geeske en dat hij zich nu nergens meer thuis voelt.

Enige tijd later belt Roy hem op en wil langskomen om gewoon eens te horen hoe het met Peter gaat. Hoewel Peter hier aanvankelijk geen zin in heeft stemt hij toch toe.
Wanneer Roy hem zijn persoonlijke verhaal vertelt, hij heeft enige jaren geleden ook zijn vrouw verloren voelt Peter ineens interesse opkomen, hij wil vragen stellen en heeft belangstelling voor het verhaal van Roy.
Keihard komt het besef binnen: Heeft hij dan zo lang enkel en alleen aan zichzelf gedacht?
Ook legt Roy hem uit hoe hij de nabijheid van God ervaart, hoe hij God ontdekt in de reacties van mensen, maar ook in stukjes tekst die hij leest en vertelt dat volgens hem God mensen stuurt om je te helpen, dat dit Zijn manier is om naar je toe te komen.
Dit laat Peter eens te meer beseffen dat hij mensen toe moet gaan laten, ook al voelt het kluizenaarschap voor hem behaaglijk.
Wanneer hij vervolgens Roy vraagt om af en toe samen eens een avondje te gaan schaken lijkt de weg open voor een nieuw begin.

Mijn bevindingen

Het verhaal zoals ik hierboven heb beschreven was het deel dat mij wel aansprak in het boek. De humor waarmee Peter naar zichzelf kijkt en zijn slechte karaktereigenschappen indien nodig bekritiseert, geeft het verhaal een zeker luchtigheid mee die het in mijn ogen absoluut nodig heeft. Maar ook zijn worsteling om over het verlies van Geeske heen te komen werd op een aangrijpende en realistische manier weergegeven. Het is goed voor te stellen dat je ineens aan al je zekerheden gaat twijfelen wanneer je jouw steun en toeverlaat moet missen.

Toch bevatte het boek ook een gedeelte dat ver van mij afstond en wat maakte dat ik er af en toe maar met moeite doorheen kwam. De hoofdstukken die Peter schrijft voor zijn boek worden bijna woordelijk weergegeven en zijn voor iemand die niet gelovig opgevoed is en niet echt thuis is in de Bijbelse verhalen pittige kost. Dit was voor mij toch echt iets te veel van het goede en deed voor mij persoonlijk het boek geen goed.

Dit is duidelijk een boek dat slechts een kleine groep lezers zal aanspreken.

Ik kreeg dit boek als tweede (en niet zelfgekozen) boek toegezonden door uitgeverij Aspekt n.a.v. de winactie op de spot van Tea.