Eindoordeel - Alles wat ik schrijf is waar, niet alles is werkelijk zo gebeurd
op 01 maart 2016
door
Alleen met de goden
+3
In maart en april lazen 12 enthousiaste deelnemers Alleen met de goden van Alex Boogers. De grote vraag is natuurlijk of de ruim 500 pagina’s tellende roman, die dit jaar de Boekhandelsprijs won en genomineerd is voor de Libris Literatuurprijs, ook omarmd zal worden door onze lezers!
Alleen met de goden
Alleen met de goden gaat over Aaron Bachman, die opgroeit in een volksbuurt in het Naamloze Gat (Vlaardingen), een plaats onder de rook van Rotterdam. Wanneer Aarons vader op een avond een onbekende man in de deuropening doodslaat, geeft die zich aan en verdwijnt achter de tralies. Met weinig geld moeten moeder en zoon het vanaf dit moment alleen zien te redden. Het is deze setting waarin we Aaron volwassen zien worden en een poging zien doen om uit zijn uitzichtloze situatie te komen.
Discussie
Een aantal begint snel in het boek en brengt zo ook de discussie op gang. Zo benoemt Frank de herkenbaarheid van het boek. Hij voelt zich vanaf hoofdstuk één helemaal thuis, wat mede te wijten is aan het feit dat hij zelf “een Rotterdams straatschoffie” is en in dezelfde tijd is opgegroeid.
Iets waar velen tegenaan lopen is de ontwikkeling van het verhaal. Die lijkt er bijna niet te zijn waardoor het boek ook minder uitnodigt om te lezen. Echter, Kris denkt dat Boogers dat heel bewust doet: Aaron Bachman wil weg uit zijn uitzichtloze situatie maar er verandert vrijwel niets. Als lezer worden we dan ook deelgenoot van de gevoelens van frustratie, woede en onmacht van Aaron. Uiteindelijk komt Kris tot de conlusie dat de veranderingen er zeker wel zijn, maar dat ze subtiel, traag en onderhuids zijn.
Later in het proces bindt Martijn iets in; hij heeft met Otis Redding op de achtergrond in een sessie 140 pagina’s gelezen. Dit geeft volgens hem iets aan over het boek en de schrijfkwaliteiten van Boogers.
Over de personages zijn de meningen ook verdeeld. Martijn vindt dat ze niet goed zijn uitgewerkt en allemaal één emotie lijken te hebben. Niet iedereen is het hiermee eens; hoewel de moeder veel woede in haar heeft, lijken haar houding en acties meer een geval van self-fulfilling prophecy; ze blijft in het negatieve hangen en lijkt er zelfs in te zwelgen. Hierdoor is er geen ruimte voor andere emoties, behalve die enorme woede en minachting die ze botviert op Aaron. Ook zien we alles vanuit Aarons perspectief, wat een gekleurd beeld geeft, omdat het zijn perceptie van de werkelijkheid is.
Lore heeft dubbele gevoelens over het ik-perspectief waarin de roman geschreven is. Enerzijds vindt ze het heel interessant, omdat je zo echt meeleeft met de gedachten en gevoelens van Aaron. Toch is ze stiekem ook wel benieuwd naar het verhaal van de andere personages, zoals Aarons ouders; door het ik-perspectief leer je ze minder goed kennen. Dit werd enerzijds beaamd, maar er werd ook opgemerkt dat de keuze van Boogers logisch is, omdat hij het verhaal van Aaron vertelt en niet dat van zijn ouders. Pluspunt van dit ‘probleem’ is wel dat je als lezer je fantasie de vrije loop kan laten gaan en zelf het verhaal van de overige personages kan invullen. Misschien verschijnt er binnenkort ergens op het internet wel fanfiction van Alleen met de goden, wie weet!
Op de vraag of Boogers een originele stem in de Nederlandse literatuur is, antwoordt Jan dat de invalhoek van Boogers, schrijven vanuit het straatmilieu, zeker verrassend is. Een pluspunt is dat je je helemaal kunt verplaatsen in wat de hoofdpersoon meemaakt. Kris lijkt het hiermee eens te zijn en vindt het knap hoe Alex Boogers hem met eenvoudige zinnen mee kan nemen in de strijd van Aaron Bachman, zinnen die worden afgewisseld door treffende symboliek. Het is een gelaagd boek dat veel dieper gaat dan de gebeurtenissen en de plot op zich.
Favoriete citaten
Alleen met de goden staat vol met prachtige zinnen, hieronder een kleine selectie van de mooiste citaten volgens de deelnemers.
Kris en Jan: "Voordat er een grote transformatie plaatsvindt moet je eerst alle kanten op gebeukt worden, zodat je alles leert loslaten wat je geleerd hebt. Soms krijg je zoveel klappen dat je denkt dat ze letterlijk het leven uit je slaan, en dan laten ze je voor dood achter. Dat is het moment waarop de samoerai wordt geboren. Zo worden ze de goden die ze zijn."
Lore: "De koppen van al die mensen. Ik kon ze niet meer uitstaan. Niet dat ze iets verkeerds deden. Ze deden juist niets verkeerds. Ze volgden op, ze stonden en zaten maar. Gedwee en slaafs. Iedereen wilde voldoen, wilde wat geld verdienen, en hoopte er het beste van te maken. Iedereen was even klein of even groot, alleen voelden sommigen zich veel groter dan anderen en die voelden zich daardoor juist weer kleiner. In beide gevallen zaten die gedachten alleen maar in je hoofd. Iedereen moest de dag accepteren zoals hij was."
Maritza: "Rotterdam, je moet me meer geven. Waarom kijk je niet naar me om? Je gaf me een vader die over me waakte, maar die ook dreigde om me in de rivier te gooien. Dromen waren er niet om na te streven, maar om te verliezen. (...) Rotterdam je bent een kille ijzeren dame! Je bent me meer verschuldigd dan de koelte van je langgerekte schaduw die je met die potsierlijke gebouwen over je inwoners en bezoekers werpt. Ik zal boven je uitstijgen. Ik moet boven je uitstijgen, hoe hoog je gebouwen ook zijn, en hoe sterk je je wortels ook laat woekeren in alle richtingen."
Vragen aan Alex Boogers
Er was ook gelegenheid om Alex Boogers vragen te stellen. Zo vroeg Frank zich af wat de belangrijkste redenen voor het schrijven van Alleen met de goden waren en hoe deze terug te voeren zijn op Boogers’ achtergrond.
Boogers geeft als antwoord dat Alleen met de goden het boek was dat hij moest schrijven en dat je niet altijd meteen kunt duiden waarom dat zo is. Terugkijkend komen alle thema’s die Boogers in eerdere romans heeft opgevoerd in dit boek samen. Dit is dan ook zijn eindboek. Hij schreef het in tien maanden, maar het boek deed er tien jaar over om zich te laten schrijven. Wat hierna komt weet Boogers niet, maar zolang zijn onrust blijft weet hij dat het nog niet ‘af’ is.
Jan vindt dat Boogers de groei van een kind tot puber uit een ‘kansarm’ milieu prachtig beschrijft. Doordat het zo overtuigend is beschreven vraagt hij zich af hoe hoog het autobiografische gehalte is van Alleen met de goden.
Boogers vindt de vraag naar het autobiografische gehalte zelf niet erg interessant, behalve dat het nu ineens een actuele vraag is. Hij vervolgt: “Schrijvers met een gelukkige jeugd en een vrolijk leven en die ‘volledig fictie’ schrijven storen zich er aan of hebben er een mening over. Ik pikte er iets over op in de kranten. Het is, wat mij betreft, een onzinnige discussie. Ik ken geen schrijver die niet put uit zijn eigen ervaringen”. Als voorbeelden noemt hij Postoffice van Bukowski en Hemingway die van boksen en stierenvechten hield, aan het front verbleef en deze elementen ook in zijn romans heeft verwerkt.
De vraag is hoe autobiografisch je zo’n element kunt noemen. Niets is volledig verzonnen, maar ‘autobiografisch’ noemt Boogers een eigenaardig etiket, tenzij de schrijver nadrukkelijk op het boek aangeeft dat het om een autobiografische roman gaat, zoals Boogers deed met Het sterkste meisje van de wereld. “Alles wat ik schrijf is waar, niet alles is werkelijk zo gebeurd”.
Eindoordeel
Martijn, Wendy en Marijke geven Alleen met de goden drie sterren. Wendy zegt hierover dat ze vindt dat Boogers te vaak in herhaling valt en het verhaal daardoor niet vlot verloopt. Iets wat Martijn ook opmerkte tijdens zijn leesproces. Ook stoorde Wendy zich samen met Marijke aan het wat grove taalgebruik. Wendy: “Uiteraard ben ik me ervan bewust dat dit bij het verhaal hoort en de sfeer van de leefomgeving van Aaron nou eenmaal zo is. Toch kan het mij niet bekoren.”
Hoewel bovenstaande lezers wat minder enthousiast waren over het boek, geven de overige deelnemers Alleen met de goden louter 4 en 5 sterren. Jan zegt hier, geheel in stijl van het boek, het volgende over: “Dit boek slaat je knock-out en de hoofdstukken zijn rake punches die [Aaron] vanuit een uitzichtloze situatie in staat stelt om zijn droom te realiseren. (…) Lezen!”.
Marja zegt dat Alleen met de goden geschreven is in een volkstaal die hard en rauw maar ook gevoelig en ontroerend is. “Meesterlijk en onnavolgbaar. Aanrader eerste klas!” Dit wordt zonder enige twijfel beaamd door Paul, die het boek ook fijn, mooi en hoopvol geschreven vindt.
Kris geeft het boek maar liefst 5 sterren: "De manier waarop Alex Boogers het verhaal van Aaron in Alleen met de goden brengt is bijzonder rauw, kwetsbaar en daardoor ook juist heel krachtig. Dat maakte indruk, waardoor zijn eerdere (en volgende) boeken op mijn leeslijst zullen verschijnen."
Kortom, Alleen met de goden heeft bij de meeste lezers een diepe indruk achtergelaten. Een aantal moest er zelfs een paar dagen van bijkomen. Deelnemer Jan is zelfs zo enthousiast dat hij niet kan wachten om een lezing bij te wonen van Alex Boogers. Het eindoordeel van de leesclub is dan ook voornamelijk positief te noemen, want Alleen met de goden heeft maar liefst een gemiddelde van 4,1 van de 5 sterren gescoord!
