In september 2024 ging hier op Hebban een leesclub van start over het boek Als de wereld wankelt van Jandy Nelson. Een groep van 10 lezers waren de gelukkigen om dit boek te mogen meelezen. Vijf enthousiaste lezeressen sloten mee aan met een eigen exemplaar, waarvan twee met een Engels exemplaar. Door ziekte moest helaas een iemand opgeven, zodat we de leesclub met 14 personen beëindigden.

Het verhaal

Als de wereld wankelt vertelt het verhaal over de familie Fall waar Wynton, Miles en Dizzy na het vertrek van hun vader nooit meer helemaal gelukkig geworden zijn. Dan komt het meisje -of is ze een engel?- Cassidy hun leven binnen gedwarreld en lijkt alles de goede kant op te gaan, tot helaas meteen erop het noodlot toeslaat en de familie Fall nog zwaarder gewond achterblijft. Enkel door te praten en allemaal hun verhaal te kunnen vertellen is genezing nog mogelijk. Zo leren we het verhaal van verschillende generaties van de familie Fall kennen.

De leesclub

Iedereen stelde zich voor in het leescafé. Niet alle leden hadden eerder aan een leesclub meegedaan op Hebban. We hebben met Gertie een schrijfster in ons midden wat de leesdiscussie alleen maar kan verrijken. Er is alvast enthousiasme over het grote aantal pagina’s. Zoals Margreeth zegt: ‘dan kan ik langer optrekken met de personages.’

We waren nog niet goed en wel begonnen of de boekentips vlogen al in het rond, heerlijk! Na een paar dagen begonnen de boeken toe te komen.

Eerst werd er gepeild naar verwachtingen voor het lezen. De vragen waren op voorhand gegeven, zodat mensen die dat wensten, konden lezen met de vragen in het achterhoofd.  Eenmaal het boek gelezen was, gingen we serieus aan de slag. Om de twee dagen kwam er een vraag online en er ontstond een actieve discussie over stijl, thematiek, maar ook andere favoriete boeken, …zoals jullie hieronder kunnen lezen. Het werd een leeservaring met kritisch lezende, gemotiveerde deelnemers.

Gerda haalde de lay-out van het boek aan en zei over de weelderigheid van druivenranken en andere tekeningetjes: ‘Heel passend voor een young adult dacht ik, maar ik vroeg me af of het ook passend was voor mij. Ondertussen ben ik van mening dat het een hele mooie extra dimensie geeft aan het verhaal.’

De discussievragen

Verwachtingen en eerste indruk

Gertie las met veel plezier Films die nergens draaien en herkent dezelfde soort sfeer in de preview. Ze hoopt dat het boek ook deze mix van echte leven met fantasie zal uitademen.

Marije stelt meteen dat Jandy Nelson de lat hoog heeft gelegd voor zichzelf.

Roos vermeldt ook nog het grote enthousiasme van de uitgeefster en zegt dat ze tegelijkertijd meteen wil beginnen en nog even wil wachten met beginnen door haar hooggespannen verwachtingen.

Elise vindt de quote die op de coverflap staat (heeft die binnenflap een naam?) echt prachtig en vindt dat die zorgt voor hoge verwachtingen. Gertie springt bij en vertelt ons dat even opzoeken haar bijgeleerd heeft dat het een voorflap of achterflap heet. Zo leren we meteen iets bij.

Marije die meedoet met een eigen exemplaar heeft een hardcover met kleur op snee aangekocht, maar zij mist het citaat "Ik geloof nu dat als de wereld wankelt er niet alleen verdriet over de rand klotst, maar ook geluk. Maar je moet ernaar op zoek gaan" dat bij de andere deelnemers met paperback op de voorflap staat en meteen voor bewondering zorgt bij verschillende deelnemers.

Gertie: De openingszin van de preview trok me meteen het verhaal in: hier is iets vreemds aan de hand en daar wil ik meer van weten! Sowieso is de marketingafdeling goed bezig. De flaptekst wekt meteen je interesse en onderaan toont een kleurenbalk met zoekwoorden wat je kunt verwachten: verlies, liefde, familie, lot. De nog twijfelende, potentiële lezer wordt vervolgens handig het boek ingeloodst met “Nieuwsgierig geworden? Lees blz 35-38.” Als je dán nog niet verkocht bent…

Sofie is benieuwd wie zich wel en wie niet zal kunnen inhouden om die pagina’s te gaan bekijken. De groep blijkt zowel piepers als gedisciplineerden te tellen.

Niet iedereen heeft het voor de kleurrijke kaft, maar de meesten zijn wel fan.

Helma: Wat ik mooi vind is dat de vertalers ook op de cover zijn opgenomen. Die moet je anders altijd ergens in de colofon opzoeken. 

Thema’s

Vervolgens gaan we op zoek naar hoofdthema’s.

Gerda: Voor mij zijn er een aantal thema's die er uit springen. Intergenerationeel trauma is er één van. Door de verschillende generaties heen komen dezelfde trauma's terug. Rivaliserende broers, het ontbreken van onvoorwaardelijke liefde van je ouders of beter gezegd de onmacht van de ouders om hun onvoorwaardelijke liefde naar hun kind te laten voelen. Een ander thema is de LHBTIQ, ook dit thema zie je terug komen in het hele verhaal in de verschillende generatie binnen deze familiegeschiedenis.

Ook Laurie haalt aan dat er een queer personage in het boek zit. Marije merkt daarover op: ‘Ik twijfel zelf of ik gender/lhbtiq+ een thema vind in dit geval. Voor mij is dit onderwerp in dit boek onderdeel van het coming of age. De betreffende personages worstelen ermee maar het voelt zo natuurlijk en gewoon, dat het niet een issue en dus geen thema is. Het is een heel inclusief boek (ook omdat er neurodiversiteit en psychische problematiek in zit) zonder nadruk op die diversiteit.’

Tessa: Ik denk dat familie een heel groot hoofdthema is, net als de zoektocht naar eigen identiteit. Elise voegt daar nog rouwverwerking aan toe.

Gertie: Geheimen zijn voor mij het overkoepelende thema in het verhaal. In elke generatie, van Sofia en Diego tot en met Theo en Bernadette, zijn de vermeende familieverhoudingen vals. Broers zijn geen broers, neven geen neven. Maar dat weten ze zelf niet.

Margreeth: Verder vind ik dat taal, verhalen en woorden ook een (deel)thema in het boek zijn. Miles en Cassidy zijn aan het zoeken naar woorden en de moeder van Bernadette praatte niet meer omdat ze geen woorden kan vinden. Bernadette schrijft brieven die ze niet verstuurt in plaats van dat ze het tegen de personen zegt. 'Uiteindelijk worden we allemaal verhalen.' hoort Wynton Cassidy zeggen als hij in coma ligt en dat heeft ze ook op haar heup getatoeëerd.

MarijeG: Een van de grootste thema’s is de (dysfunctionele) familie. Hieronder vallen subthema’s als bloedbanden, rivaliteit tussen broers en zussen, en ouders die hun kinderen laten zitten.

Geertje kwam met een thema op de proppen waar niemand anders echt over nagedacht had en verwoordde dat heel knap:

Levensstijl/ religie als houvast (steunpilaar) in een 'wankelende wereld'. Een paar voorbeelden. Dizzy wil non worden als ze merkt dat Lizard niet verliefd is op haar en haar broer Wynton in coma ligt. Ze zoekt steun en vindt troost in het Joods-Katholieke geloof van haar moeder en stelt daar allerlei vragen over. Ook maakt ze een testament op (p.45), bezoekt de kapel in het ziekenhuis en gelooft in engelen. Moeder Bernadette grijpt terug op haar geloof voor het verwerken van het verlies van haar broer Christophe en het verdwijnen van haar man Theo. Theo is haar beshert, 'Jiddisch voor soulmate ' (p.313).
Verder grijpt de vloek over de broers van de familie Fall terug op het bijbelse verhaal van Kain en Abel.
De levensstijl van Cassidy en haar moeder Marigold is voor hen een soort religie: Californië is hun geloof. Een levensstijl vol vrijheid, avontuur en verlichting ( 'fulltimers') biedt hen houvast in en compensatie voor het leven zonder welvaart en het dealen met psychische problemen (p. 120 en p. 121, p.127).

Kortom de groep vindt massa’s thema’s en er is heel veel voer voor discussie! Wanneer we kijken hoe die thema’s uitgewerkt zijn, merkt Helma op:

De auteur verweeft heel slim via de onverstuurde brieven die Bernadette in haar notitieboek schrijft, de emails van Miles, krantenartikelen en de verhalen van Cassidy een soort achtergrondverhaal waardoor je de huidige gebeurtenissen in perspectief kunt plaatsen en alle verschillende verhaallijnen met elkaar bindt.

De sprookjes uit de Tijd van Ooit kennen fans en tegenstanders. Sommigen vinden ze een toegevoegde waarde, anderen haakten af op de fantastische elementen zoals huizen etende mensen.

Personages

Gertie: De eerste drie generaties komen alleen in sprookjesvorm aan bod en zijn daardoor - met opzet, natuurlijk - te zwart-wit om levensecht over te komen. Met de laatste twee generaties, die in de echte wereld wonen, leef ik echter sterk mee

De meesten waren behoorlijk dol op de personages.

Geertje had echter een uitzondering op haar liefde voor de personages. ‘ Miles die worstelt met zijn perfectie-imago en niet 'uit de kast' durft te komen. Mede daardoor een minderwaardigheidscomplex heeft, terwijl iedereen tegen hem op kijkt, en zijn toevlucht zoekt (zich verstopt) in een schoonmaakkast (p.243). Op een gegeven moment begon ik me aan hem te ergeren. Ik vond het gezeur. Hij was alleen maar met zichzelf bezig terwijl zijn broer in coma lag.’

Cassidy passeert als favoriet personage, maar ook Dizzy, Miles, Wynton en Felix. Sommigen willen niet echt kiezen. Gertie komt met een verrassend personage: ‘Mijn lievelingspersonage is zonder twijfel de enige die geen eigen hoofdstukken krijgt: Sandro. Ik moest vaak grinniken bij zijn telepathische opmerkingen. Hoe hij bijvoorbeeld op pagina 50 tegen Miles zegt dat die er slecht uitziet: ‘Fokking verrot, om eerlijk te zijn’. En dan die droogkomische opmerking erachter: ‘De oude hond hield van straattaal. Hij pikte het overal op.’ Heerlijk!’ Sandro blijkt al snel nog fans te hebben. Gerda merkt op dat ze hem een beetje als het alter ego van Miles zag. ‘Zijn innerlijke stem waarmee hij heerlijk kon converseren.’

Wanneer we kijken naar de keuzes die de personages maken en of de leden hen begrijpen, merkt Roos op dat ‘de sleutelmomenten vaak niet bestaan uit bewuste keuzes, maar dat iets zo loopt, en dat je daar dan verder mee moet dealen. Of zoals Marije bij vraag 2 neerzette: wat doe jij als je wereld wankelt?’ Ingrid wijst erop dat het niet helemaal eerlijk is om te oordelen over de keuzes, want wij hebben als lezers wel alle info in tegenstelling tot de personages op het moment dat die hun keuzes maken.

Vooral over Marigolds weglopen van haar ouderrol is er heel veel onbegrip binnen de groep. Riet wijst er wel op dat het achterlaten van Cassidy bij Theo het allerbeste was voor haar. ‘Voor Marigold zal het heel moeilijk zijn geweest, ik denk dat ze het uit liefde voor Cassidy heeft gedaan.’

Verschillende lezers geven aan blij te zijn dat figuren als Cassidy, Felix, maar ook Dave gelukkig toch echt bleken te zijn.

MarijeG merkt op dat de kinderen hun verhalen af zijn, maar er bij de volwassenen inderdaad toch nog wel wat vragen zijn naar hun verleden of open eindes betreffende hun mogelijke toekomst bvb bij Marigold of Clive.

Stijl

We bekijken de schrijfstijl. Wat valt er op?

MarijeG vindt de krantenknipsels niet veel toevoegen. Helma en Elise daarentegen zijn net blij met de feitelijke, objectieve toevoeging die deze bieden.

Elise: Ik vind het ook mooi hoe schijnbaar onbelangrijke details later in het verhaal toch belangrijk blijken te zijn. (Zoals dat er een keer wordt gezegd dat die drie kleuren door de witte verf op de kamer van Miles blijven komen en je later hoort wat de betekenis daarvan is).

Elise bedacht trouwens een term voor Nelsons schrijfstijl: ‘meanderend. De zinnen kronkelen alle kanten op en bewegen volledig mee met de gedachten en gevoelens van de personages. Een stijl waar ik even aan moest wennen, maar toen ik me eenmaal mee liet voeren vond ik het heel fijn.’

Geertje antwoordt hierop dat dat ook mooi past bij de titel van het boek en de slogan op de binnenflap: ‘van meanderen naar wankelen. Een meanderende rivier (wankelende wereld) waarbij niet alleen verdriet over de rand klotst maar ook geluk.’

Vertelke: De verschillende perspectieven, het spel met tekstsoorten (sprookjes, brieven, krantenartikels, proza), de hoofdstukken die op cruciale momenten halt houden om de spanning er in te houden, de bonkende zinnen die je zo op een poster omhoog wil hangen op je kamer, de verschillende puzzelstukjes die op het einde mooi samenvallen, ... wat een huzarenstukje moet het schrijven van deze roman geweest zijn.

Margreeth vond de stijl heel zintuigelijk. ‘Elk van de personages had een voorkeur voor bijvoorbeeld kleuren of geuren of geluiden. Het maakte dat elk personage zijn eigen stem heeft.’

Het boek wist Laurie niet volledig mee te slepen, iets wat zij stiekem toch al een beetje verwachtte gezien haar eerdere leeservaringen. Ook Marije voelde zich niet volledig meegesleept.

Titel

Vervolgens bespreken we de titel: dekt die de lading? En dan de cover: past die bij het boek?

Past de cover bij de titel en de inhoud van het boek?

Margreeth: De titel is zeker passend. Het wordt ook een paar keer in het boek genoemd. Op pagina109 staat: 'De wereld begon te wankelen.' Dat is wanneer Wynton en Cassidy elkaar in het nu voor het eerst ontmoeten. En met dat Cassidy (weer) in hun leven komt, wankelt alles waarvan de Falls dachten dat het zo hoorde. Het evenwicht raakt verstoord door de komst van Cassidy.
In het boek worden vaak woorden gebruikt als: evenwicht, wankelen en schommelen.

Geertje vindt dat de titel doorgetrokken kan worden naar het bredere wereldtoneel en zo voor herkenning kan zorgen.

Gerda: Ik vind de titel heel goed gekozen, voor mij was het hoofdthema coming of age. Ik denk dat voor elk opgroeiend kind de wereld af en toe wankelt in deze periode van het leven.

De titel wordt zo goed bevonden dat er weinig suggesties komen voor een alternatief behalve Margreeths mooie suggestie: ‘Een tatoeage van Cassidy leent zich wel voor een andere titel: “We waren samen, de rest vergeet ik”'

Margreeth: De cover past goed bij het boek omdat het in het boek gaat over kleuren, een wereld waar de zon steeds weer schijnt. Als je erop let wordt de zon heel vaak genoemd (knipoog naar Ik geef je de zon?). Ook Riet merkt dit op.

Elise: De 'scheve wereld' op de cover vind ik goed passen bij de titel. Maar ook wijnstokken groeien op een helling, wat ook een belangrijk onderdeel is van de familiegeschiedenis. 

Tessa: Het kleurrijke vind ik passen bij de positiviteit van de personages in het verhaal.

Vertelke: De cover past bij dit boek, maar ook bij de andere covers van de boeken van Jandy Nelson. Geen personen, wel felle kleuren. Ze passen bij de spilfiguur natuurlijk, regenboogmeisje Cassidy, maar evenzeer bij de andere personages, die elk op hun manier heel kleurrijk zijn.

Impact

Toen keken we of de auteur ons had kunnen raken in positieve of in negatieve zin. We illustreerden dit met fragmenten uit het boek.

Laurie: Niet per se. Ik vind het boek niet slecht, maar het heeft mij ook niet omver weten te blazen. Dit had ik wel verwacht, maar ik had toch hoop dat het anders zou zijn. Dit was weer zo'n dieselmotor als de andere boeken, maar deze keer kwam het voor mij wel sneller op gang.

Gerda: ik was onderdeel van hun leven geworden. Toen ik het boek uit had was het weer als vroeger. Ik wist weer hoe het voelde toen ik als 14 jarige een boek naast me neer legde en niet meteen met een nieuw boek kon beginnen omdat ik te veel gehecht was aan de hoofdpersonages. Dat gevoel had ik nu opnieuw en dat heb ik lang niet ervaren. Ik heb er grappig genoeg nu ook een woord voor; leeswee.

Ingrid: Ik heb me prima vermaakt met dit boek, maar het heeft me niet geraakt. Ze heeft wel de personages zo gemaakt dat je vaak met ze mee kon leven. De enige persoon die echt gevoelens opriep was Marigold, maar dat waren geen positieve gevoelens.

Roos wees erop dat het boek je niet persé ‘geraakt’, maar wel ‘geroerd’ achterlaat. Er wordt gediscussieerd over waarom sommigen zich niet geraakt voelen hoewel ze in een discussie bij verschillende scènes aangaven die wel heel schrijnend te vinden. Marije zegt: ‘Ik heb een beetje het gevoel dat de magische sluier me in de weg zit. Ik vind die eigenlijk heel mooi, maar hij verhult/maskeert misschien te veel te snel. De pijn voelt niet doorleefd misschien ook omdat de personages zo goed geaard zijn. Zo voelt het althans.’

Wanneer we illustreren of we geraakt of geroerd zijn aan de hand van fragmenten uit het boek, haalt Gertie een fragment aan dat haar raakte: Op pagina 199 is Marigold na het vertrek van Dave heel lang in de Stille Wereld. Cassidy mag het zelf uitzoeken: ‘Ik weet niet hoeveel tijd er voorbijgaat. Het propaangas raakt op, de generators zijn ermee opgehouden, onze toilettank is vol. […] Ik eet droge muesli en boterhammen met pindakaas tot het brood begint te schimmelen’.

Roos: Een fragment waarbij ik het echt te doen had met Cassidy is op blz 179/180: Marigold heeft Cassidy alleen gelaten om met hem plezier te hebben in zijn camper. Nadat Cassidy braaf heeft gedaan wat haar moeder haar heeft opgedragen, klopt ze en bonkt ze op de camperdeur. Haar moeder en Dave negeren haar dan en lachen zelfs om haar. Dit druist zo in tegen hoe ik, zowel als moeder maar ook professioneel vindt dat je moet kinderen om zou moeten gaan, dit deed me echt een beetje pijn in mijn hart.

Vertelke vond meerdere ‘bonkende zinnen’ zoals deze: ‘Dizzy zag er vanbuiten niet bijzonder uit, maar vanbinnen was ze versierd met edelstenen.’

Geertje: Hij hangt me recht als een schilderij dat al een heel leven scheef hangt (p.513).

Ingrid: Spijt is het krot waarin ik woon. Ik ken elke hoek, elke kiertje ervan.

Tessa wijst erop dat de vertaling de citaten heel mooi heeft overgenomen. Ook Margreeth was onder de indruk van de vertaling.

Vijf woorden

Als je het boek zou moeten samenvatten in vijf woorden, welke zouden dat dan zijn?

Er wordt gemopperd dat we aan vijf woorden niet genoeg hebben om dit boek te omschrijven. Toch worden er dappere pogingen gedaan waarbij opvalt dat de woorden heel verschillend zijn.

Riet: Kleurrijk, muziek, magisch, verlies en familie.

Tessa: Magisch-realisme, bijzondere personages, verbindende souffles

Sofie: humoristische, magische, ontroerende, helende klepper (klepper = dik boek, zie ook De Dikke van Hebban)

Geertje voegde heel terecht afrodiserend toe en Ingrid aandoenlijk.

En… Gerda lost deze vraag op door een beetje te smokkelen: Betoverend, allesoverwinnendeliefde, meeslependtragisch, magisch en poëtisch.

Een tussendoortje

Deze vraag was bedoeld als ontspannend tussendoortje. Het doel was om uit de grote leesvoorraad van de hele leesclub te putten. Er werd de leesclubleden gevraagd hun absolute lievelingsboek aan te prijzen aan hun medelezers (titel en auteur). Ze moesten kort vertellen welk genre het is, een paar regels over het verhaal vertellen (kort en zonder spoilers!) en wat voor hen een sterkte is aan het boek (Origineel idee? Mooie taal? Ontroerend of net spannend, romantisch, …?) De hoop was dat deze vraag ons mooie inspiratie zou opleveren. Een gepassioneerd lezer kan immers nooit voldoende boekentips hebben. Bij deze vraag aangekomen gaat iedereen lekker los en krijgen we een hoop fijne leestips.

Evaluatie

We kijken of de verwachtingen (zie vraag 1) zijn uitgekomen? Is het boek beter meegevallen of juist minder? Waaraan lag dat?

Gertie: Ik verwachtte eenzelfde soort sfeer als in ‘Films die nergens draaien’ van Yorick Goldewijk, dat ik kort hiervoor las. Hierin waren fantasy en het echte leven op een verrassend natuurlijke wijze gemixt. In het leesfragment van ‘Als de wereld wankelt’ bekroop mij vanaf de eerste zin hetzelfde gevoel dat ik bij Goldewijks boek had. Dat gevoel verdween echter vrij snel, namelijk op het moment dat Cassidy een gewoon meisje van vlees en bloed bleek te zijn. De verwachting kwam dus niet uit, maar dat maakte het leesplezier er zeker niet minder om. Ik stond alleen even op het verkeerde been.

Marije: Nee, de verwachtingen zijn niet uitgekomen. Ik verwachtte echt meegesleept te worden en diep geraakt en dat is allebei niet gebeurd. Er werden wel diepere lagen aangeraakt maar voor mijn gevoel steeds vrij vluchtig waarna we weer in een andere verhaallijn zaten of in een positieve vibe waardoor het rauwe potentieel niet werd bereikt. Daarbij anticipeerde ik steeds op wat ik dacht dat er zou komen en als het dan anders was, moest ik weer schakelen.

Riet had een andere ervaring: Mijn verwachtingen zijn zeker uitgekomen. Ik hoopte op een zelfde soort boek als “Ik geef je de zon”. Toentertijd (in 2017) vond ik dit zo’n fantastisch boek dat het me al die tijd is bijgebleven. Ik denk dat ik ook deze bijzondere personages en het verhaal zal blijven herinneren.

Helma: Mijn verwachtingen waren hooggespannen door de lyrische reacties van de Hebban crew over dit boek van de maand. En mijn verwachtingen zijn helemaal uitgekomen. Het is het eerste boek van Nelson dat ik heb gelezen, maar het zal zeker niet het laatste boek zijn.

Laurie: Mijn verwachtingen zijn wel waargemaakt. Het is geen standaard young adult verhaal, maar het heeft ook weer tijd nodig gehad om op gang te komen. Ik vind het boek niet beter of slechter dan verwacht, wel een draak om te recenseren. Het boek is gewoon moeilijk in een recensie te vatten, vooral de samenvatting is iets waar ik mee worstelde. En het beschrijven van de personages.

Geertje vond het wel jammer dat het wankelen alleen betrekking heeft op de hoofdpersonages en niet is doorgetrokken naar het wereldtoneel. Een gemiste kans volgens haar.

Dat is iets was voor veel andere lezers te veel van het goede geweest zou zijn. Geertje had echter toch graag gehad dat de auteur Cassidy's vereenzelviging met de Perzische Sheherazade, van de verhalen uit Duizend-en-een-nacht verder had uitgewerkt en zo een mooie verbinding had gecreëerd tussen (magische kracht uit) het Midden Oosten en het (vrije) Wilde Westen.

Gerda: Niet alleen het verhaal en de thematiek sprak me aan, ook de manier hoe alles met elkaar was verweven vind ik ingenieus bedacht. Waarom het boek me vooral erg aanspreekt is de ongelooflijk mooie taal die overal in het boek tot uiting komt dat heeft me echt doen genieten.

Helma: Ik vond haar beeldende schrijfstijl en de manier waarop ze het verhaal heeft opgebouwd via perspectiefwisselingen, krantenknipsels, dagboekfragmenten, etc. erg fijn lezen. Het was een dik boek, maar dat heb ik tijdens het lezen totaal niet zo ervaren.

Vertelke vond het boek nog beter dan haar verwachtingen. Dat kwam volgens haar doordat we hier met een steengoeie schrijfster te maken hebben, ‘die het métier van schrijven helemaal beheerst. Op alle vlakken werd ik op mijn wenken bediend: warme personages, sterke verhaallijn, mooie taal!’

Nog wensen of vragen?

Op de vraag wat de leden graag anders gezien hadden, gaven enkelen aan dat de magische elementen niet gehoeven hadden. Anderen hadden dan weer graag méér magie en ook meer losse eindjes gezien.

Marije: Eigenlijk vind ik dat je niet moet sleutelen aan het werk van een auteur. Zij heeft er hard aan gewerkt en dit is wat zij heeft willen maken. Maar als het me gevraagd wordt.. Al die plotwendingen waren voor mij een beetje te veel en leidden voor mij af van de belangrijke kwesties waardoor ik niet zo hard de pijn en het verdriet voelde dat wel in het boek zit. Dat verdiende voor mij meer aandacht. Maar ik ben ook benieuwd of ik het bij een tweede lezing zo ervaar. Ik denk dat het dan toch anders voelt.

Na al deze vragen waren er nog aspecten die de leden graag wilden bespreken met hun medelezers. Er werden nog vragen gesteld zoals of Theo en Bernadette weer bij elkaar zouden komen of niet (de groep neigt naar niet, sorry Theo en Bernadette) en of dit een typisch vrouwenboek is of ook bij mannen zou aanslaan (bij een kleine minderheid denken we). Ook over de rol en het nut van synesthesie in het boek wordt nog kort even gediscussieerd.

Marije had nog een leuke vraag: ‘Als je een vervolg mocht (laten) schrijven, wie van de personages krijgt daarin dan de hoofdrol? Je mag er maar 1 kiezen. En wat is dan de hoofdlijn in dat verhaal?’ Waarop Tessa een leuk antwoord had: ‘Sandro in de hoofdrol! Die dan vanuit al zijn levens, misschien zelfs toekomstige levens (??) verhaal doet. De hoofdlijn precies heb ik geen idee over haha.’ Helma zag het dan weer als volgt: ‘Jeetje, wat een lastige vraag. Ik denk ook dat het verhaal wel rond is. Maar om toch antwoord op je vraag te geven zou ik denk ik voor Clive gaan. Die komt amper aan bod in het verhaal. Mijn hoofdlijn zou dan een terugblik op de driehoeksverhouding vanuit zijn perspectief zijn en hoe hij na de komst van Theo en het erkennen van zijn zoon Wynton zijn leven weer oppakt al dan niet zonder Bernadette.’ Ingrid en Geertje gaan dan weer voor Marigold in een poging te begrijpen hoe ze zo geworden is.

Samen zijn we grondig in dit boek gedoken en hadden we een heel boeiende tijd. Dankjewel aan de volledige leesclub voor de vele interactie, de grote inzet en de interessante gesprekken!

Sterren

Er werden 14 recensies geplaatst. Het boek werd als volgt beoordeeld door de lezers: 9 lezers gaven 5 sterren, 4 lezers gaven 4 sterren en 1 lezer gaf 3 sterren. Dit brengt het boek op een gemiddelde van 4.6 sterren.

Sofie De Braekeleer, coördinator leesclub Als de wereld wankelt