12 juli, daar is het mailtje van Debbie! Vijftien lezers zijn geselecteerd voor de leesclub rond Anna en Charlotte van de Duitse Katharina Fuchs. Naar goede gewoonte volgden de voorstelpraatjes elkaar in snel tempo op. Op de boeken hoefden we niet lang te wachten, dus wie verwachtte best wat tijd nodig te hebben voor deze klepper, kon er meteen aan beginnen. Terwijl iedereen zich vertrouwd maakte met de verhaallijnen en de personages, werden er nog wat boekentips uitgewisseld.

Waarover gaat het boek?

Voor we samen in de leesclub duiken, toch even vertellen waar Anna en Charlotte over gaat.

In tegenstelling tot wat de uitgeverij op de achterflap belooft, gaat het boek niet over Anna én Charlotte. Want afgezien van de laatste bladzijden gaat het om twee afzonderlijke verhalen, die afwisselend verteld worden - dat van Anna en dat van Charlotte - zonder dat hun levens ook maar één moment kruisen; daarop is het wachten tot de allerlaatste bladzijden. Enkel door een kort zinnetje in het begin van het boek weet je dat uiteindelijk Anna’s dochter Gisela met Charlottes zoon Felix zal trouwen. Tot het zover is, lees je – in een verhaal dat begint in 1913 - over Anna die opgroeit in een arme familie en over Charlotte die op een goed draaiend landgoed woont. Terwijl Duitsland gebukt gaat onder twee Wereldoorlogen proberen beide vrouwen, samen met hun familie en later hun eigen gezin, zo goed mogelijk stand te houden en hun eigen weg te vinden.

De klassiekers

De eerste discussievragen zijn die die altijd terugkomen; ze gaan over de cover, de schrijfstijl, de verhaalopbouw en het vertelperspectief.

We hebben de cover van het Nederlandstalige boek vergeleken met een paar andere, en de meningen bleken serieus uit elkaar te lopen. Zo vonden sommigen het originele boek Zwei Handvoll Leben er prachtig uitzien, terwijl anderen het omslag maar saai vonden. De afbeelding bij Anna en Charlotte maakte dan weer duidelijk dat Hebban-lezers gevoel voor stijl hebben, want al gauw werden jurken, hoeden en zelfs zonnebrillen besproken…

Iedereen is het erover eens dat de verhaalopbouw heel duidelijk is. Afwisselend wordt het leven van Anna en dat van Charlotte gevolgd, en alles verloopt chronologisch. Hoewel de verschillende hoofdstukken geen tijdsaanduidingen dragen en er meermaals grote sprongen in de tijd gemaakt worden, heeft niemand moeite het verhaal te volgen. Het feit dat er slechts vanuit twee perspectieven verteld wordt, draagt bij aan de eenvoud van het boek. Hier en daar wordt opgemerkt dat een extra gezichtspunt, bijvoorbeeld van (een aantal van) de mannelijke personages leuk was geweest.

De schrijfstijl wordt verschillende keren als eenvoudig beschreven. De meeste leesclubdeelnemers vinden het prima zo, de opzet van deze historische roman leent zich niet voor complexiteit of een ingewikkeld taalgebruik. Anna en Charlotte is dan ook geen literaire roman die veel concentratie vraagt, maar een prettig leesbare oorlogsroman met de focus op de personages, niet op de historische achtergrond. 

Uitgelichte scènes en favoriete reisgezellen

Deze leesclub toont maar weer eens dat elke lezer andere klemtonen legt bij het lezen van een boek. Tijdens het benoemen van favoriete scènes valt de verscheidenheid van de gekozen fragmenten op.

Ook wat locaties betreft, heeft niet iedereen dezelfde voorkeuren. Elk van de leesclubdeelnemers is met een van de personages uit het boek voor een korte (en natuurlijk fictieve) trip naar Duitsland vertrokken en verbleef daar op een van de locaties die een belangrijke rol spelen in het boek. En hoewel de personages talrijk zijn, kiest de meerderheid voor de protagonisten Anna en Charlotte. We hebben immers nog zo ongelooflijk veel vragen die we hen willen stellen. Hoe dik het boek dan ook al mag zijn, de geromantiseerde levensverhalen van de hoofdpersonages blijven vragen oproepen. Wat ons vooral bezig bleef houden, was hun liefdesleven, kiezen met je hart of met je verstand.

Kadering en historische informatie

Toen we ons voor deze leesclub aanmeldden, wisten we dat Anna en Charlotte gebaseerd is op de grootmoeders van de auteur. De eerste bladzijden van het boek vertellen ons dat Anna’s dochter Gisela getrouwd is met Charlottes zoon Felix. Voor de rest is er weinig kadering. We hebben dus geen idee wat realiteit is en wat fictie. We vragen ons zelfs af of ‘gebaseerd op het leven van’ niet gewoon een marketingkreet is. Later zou blijken dat de website van de auteur iets meer informatie prijsgeeft.

Anna en Charlotte worden met maar liefst twee Wereldoorlogen geconfronteerd in hun leven, maar enkel WOII krijgt van Fuchs veel aandacht. Zowat alle leesclubdeelnemers wijten dat verschil in uitwerking aan de leeftijd van de vrouwen tijdens de oorlogen; WOI hebben ze als kind beleefd, WOII als volwassene met een eigen gezin en veel verantwoordelijkheden.

Wie krijgt er een spin-off?  

Ondertussen hebben we het grootste deel van de leesclub gehad en is het zaak de interesse niet te laten verslappen. Tijd dus voor een aantal creatieve opdrachten, tijd om de hersencellen serieus aan het werk te zetten.

Er worden verkooppraatjes voor Anna en Charlotte geschreven, personages worden aan lezers gekoppeld zodat een heuse filmcast samengesteld kan worden, en misschien wel het leukste van alles: iedereen schrijft een insteek, een scenario voor een spin-off met een van de nevenpersonages. Namen genoeg om uit te kiezen (ouders, broers en zussen, eerste jeugdliefdes, echtgenoten, kinderen, vriendinnen, werkgevers, noem maar op) en dus waren de voorstellen voor de nieuwe romans heel uiteenlopend. Katharina Fuchs heeft nu materiaal voor wel tien boeken!

Beoordeling

Natuurlijk hebben we nog meer besproken tijdens de leesclub, maar het zou ons te ver brengen om alle onderwerpen hier de revue te laten passeren. De gemiddelde score willen we natuurlijk niemand onthouden, die ligt bij 3,5 sterren. De teleurstelling ligt in het feit dat Anna en Charlotte elkaar pas op het einde van het boek leren kennen en dat er best wat zaken onuitgewerkt blijven. Toch overheerst vooral het leesplezier.

Het was een plezier om de leesclub van Anna en Charlotte te begeleiden. Op naar nieuwe leesavonturen nu!

Verslag door Greet Braem, leesclubcoördinator