Ik vond het, net zoals velen onder jullie, best moeilijk om te kiezen uit het grote aantal sterke fragmenten. Ik kon niet goed kiezen uit dit fragment of 273 op p.140, wat een gelijkaardig onderwerp heeft. Uiteindelijk toch voor dit gekozen, vooral om twee redenen:
1. Grenscontroles, op één of andere manier heb ik er iets mee. Als jong kind maakte ik ze nog aan den lijve mee. Ik woonde en woon nog steeds in de grensgemeente Essen in het uiterste noorden van België waar nu de douanegebouwen intussen een andere invulling kregen, maar voor mij nog altijd als een stille getuige refereren aan mijn jeugdjaren. Vrijdagavond, koopavond in Roosendaal, het wekelijkse avondje uit voor vele dorpsgenoten in die tijd. Naast de kramen met een groot gamma aan verse vis, de "goede boter" die nergens beter was dan in Nederland waren er ook de vele kledingwinkels die wij niet hadden. En dat op minder dan 10 kilometer van huis. Voor ons dus ook regelmatig een gezinsuitstap waarbij ik op de terugweg steeds vol spanning vanop de achterbank van de auto de douanier z'n hand zag opsteken in het licht van de koplampen als teken om te stoppen. Soms mochten we gewoon doorrijden na de paspoortcontrole, soms moesten we de kofferruimte tonen, meestal schenen ze met een zaklamp binnen. Ondanks het feit dat mijn ouders "brave" mensen waren en zich niet aan smokkelen waagden - alhoewel er misschien ooit wel eens enkele pakjes goede boter teveel onder de achterzetel zijn beland - maakte het hele gebeuren toch wel indruk op me.
Later, wanneer ik mijn jaar legerdienst moest vervullen na mijn studies en in Duitsland in de buurt van het IJzeren Gordijn gestationeerd werd, heb ik daar verschillende grensovergangen gezien die erg imponerend op me overkwamen. Het trok me aan om te ontdekken wat er achter die grensovergang lag. Ik was dan ook vastbesloten om na m'n legerdienst een bezoek te brengen aan de toenmalige DDR, het fascineerde me. Ik ben er nadien daadwerkelijk nog geweest, maar zonder de bewuste grensovergangen, want de muur viel enkele maanden na mijn dienstjaar. Op andere plaatsen maakte ik het nog wel mee, zoals in het vroegere Tsjechoslowakije, maar vooral ook in Rusland. Altijd toch wel spannend. Als "grens-overganger" kan je immers alleen maar ondergaan. De regie ligt in handen van de bewakers, de douaniers. Soms lijkt het een georkestreerd spel van intimideren, machtsmisbruik, willekeur,... dat veelal uiteindelijk alleen maar leidt tot het mogen betreden van het grondgebied aan de andere kant. Helaas is dit niet overal zo.
In dit fragment wordt toegelicht hoe de Palestijnen naast de vaste grensovergangen ook nog eens geconfronteerd worden met tijdelijke controleposten en daar vaak uitgedaagd worden door Israëlische soldaten die misbruik maken van hun macht en daarmee reactie trachten uit te lokken bij de Palestijnen, die enkel een onderdanige rol kunnen aannemen in dit schouwspel, als ze tenminste zonder kleerscheuren verder willen. Bassam schikt zich noodgedwongen in deze rol, maar je merkt - heel logisch en terecht - dat het hem vaak toch moeite kost.
En daarmee kom ik meteen aan m'n tweede reden: het is voor mij moeilijk te vatten dat een volk dat in een recent verleden slachtoffer werd van die verschrikkelijke holocaust en eerder van verschillende pogroms, nu op een bijna zelfde manier een ander volk onderdrukt en overheerst. Dit kan ik echt niet rijmen met elkaar.
Ik ben natuurlijk maar een buitenstaander met te weinig kennis van de hele materie, maar puur menselijk heb ik het hier heel moeilijk mee. Gelukkig zijn er ook heel wat Israëli's die als Rami denken en vrede willen. Hopelijk zal hun stem ooit luid genoeg klinken en tot een vredevolle oplossing leiden. Wishful thinking? Waarschijnlijk, maar ik blijf een - misschien te naïeve - optimist.
Nu ik alles terug overlees, merk ik dat ik de vergelijking nog vergat te maken met de huidige situatie, waarin de grensovergangen weer gesloten zijn hier in de gemeente. Toen ik het voor het eerst zag enkele weken geleden katapulteerde het me ineens bijna 50 jaar terug in de tijd. Een raar gevoel.
En wat ik verder nog wilde aanvullen, is dat ik ondanks "mijn band" met grensovergangen absoluut geen grensbewaker zou willen zijn, ik kan amper m'n eigen grenzen bewaken ;-) .
Interessante persoonlijke herinneringen... Eigenlijk kom ik ook uit de grensstreek (Breda = 7km van “den Bels”. En dat boodschappen van de Belgen herinner ik me goed. Mijn halve familie woont nog deels in België, deels in NL (Baarle Nassau, Meerle, Chaam) en die grensovergangen die nu weer gesloten zijn gaan vanuit België ook echt niet open. Daar helpt soebatten niet aan...Grote containers dwars over de weg. Schrijnend...
Mbt waarom ze het doen: er is geen ander volk dat zo gediscrimineerd als joden, vaak hadden ze geen tot weinig rechten, ook niet in Europa. Zelfs na de Tweede wereldoorlog mochten zij als laatste bevolkingsgroep pas meedoen aan Wimbledon (in 1952).
Het praat het zeker niet goed, maar Israël is voor hen voor het eerst hun thuisland. Dat land bevindt zich ook nog eens temidden van staten die vijandig zijn naar joden. Dat zij zich niet heel veilig wanen, kan ik goed begrijpen. Je hoopt wel dat mensen als Bassam en Rami kunnen leiden tot meer vrede.
Ik vat het ook niet op als kritiek, ik denk alleen dat we soms weinig weten van bepaalde geschiedenissen, waardoor we er alleen met de ogen van nu naar kijken. Dat was eigenlijk hoe mijn toevoeging bedoeld was. Ik heb nog geen boeken van Amos Oz gelezen, ik zal
Jouw tip op mijn WILlijst zetten.
Mijn vrouw las zowat alle boeken van Amos Oz en is grote fan. "Een verhaal van liefde en duisternis" is haar absolute favoriet. Tot mijn grote schaamte moet ik bekennen dat ik het nog niet gelezen heb. Dringend tijd voor maken dus.
Afgelopen week las ik ook een mooi stukje in de laatste van Alex Boogers, "De zonen van Bruce Lee", dat me onmiddellijk deed denken aan de inhoud van ons boek en dat ik daarom even wil toevoegen hier omdat het eigenlijk zo passend is..
"Ieder mens zoekt naar vertrouwde grond, want in zekere zin is ieder mens ontheemd. Ontheemd van wie we zouden moeten zijn, afgedwaald van wie we zouden kunnen zijn. De één net iets meer verweesd dan de ander. Misschien claimen we daarom zo graag een achtergrond, een identiteit, een verleden, een cultuur, een god om in te geloven, een land om te bezitten."
Nog een leestip: David Grossman. Ook heel goede Israëlische schrijver, uiterst genuanceerde denker. Ook hij heeft een zoon verloren door militair geweld. Ik vond bijvoorbeeld zijn boek 'Een vrouw op de vlucht voor een bericht' prachtig.
Dank voor de tip, Inge. Misschien staat hij zelfs nog in onze boekenkast, want mijn vrouw heeft hem alleszins zeker gelezen. Ik ga dadelijk eens kijken :-D .
Jouw verhaal is heel herkenbaar voor mij. Ik woonde tot mijn negentiende nl. in Roosendaal. Mijn ouders hadden een winkel waar veel Belgische klanten kwamen, en op zondag gingen wij vrijwel wekelijks de verdiende francs terugbrengen naar Antwerpen. In mijn herinnering was er geen sprake van een echte grensovergang, terwijl die er vast is geweest. Anders was dat inderdaad toen ik later naar landen achter het Ijzeren Gordijn ging. Heel spannend en intimiderend. Ook al was ik de onschuld zelve, ik was toch zenuwachtig voor de controles.
In 2011 ben ik in Israël en Palestina geweest. Mijn middelste dochter heeft een poos in Bethlehem gewoond, en we gingen haar opzoeken. De muren en checkpoints hebben een diepe indruk op me gemaakt. Hoewel wij als toeristen niet door de voetgangers checkpoint hoefden in Bethlehem, wilden wij toch ervaren hoe dat voelde. En ik kan je verzekeren dat het heel vernederend was. Van dichtbij zagen we ook de willekeur naar Palestijnen. Hoe nederig zij zich probeerden te gedragen om geen problemen te veroorzaken, en hoe zij opgehouden werden, alles binnenste buiten moesten keren, riem en petje door de metaaldetector, gefouilleerd werden.Wij konden zonder controle doorlopen. Ik voel het nog in mijn maagstreek als ik eraan terugdenk.
Wat een toeval, Mariette, dat jij zo kortbij in Roosendaal woonde :-).
Wat je vertelt over je ervaringen bij de controles in Israël is wel heftig, temeer omdat je het zelf in werkelijkheid meemaakte. Ik neem aan dat het boek voor jou door je bezoek aan het land nog een extra dimensie kreeg.
Waarschijnlijk heb je veel ervaringen en verhalen van je dochter waardoor voor jou de hele toestand en geschiedenis heel herkenbaar is. Enorm boeiend lijkt me en voor je dochter ongetwijfeld een bijzondere levenservaring, maar tegelijkertijd waarschijnlijk ook confronterend en frustrerend vaak. Ik kan me je gevoel in je maagstreek heel goed inbeelden.
Ik heb zelf ooit een jaar in Tel Aviv gewoond (wel heel lang geleden, hoor, begin jaren tachtig), en ik kwam toen natuurlijk ook wel in Jeruzalem. Ik herken precies de maagpijn die Mariette aangeeft, het grote verschil in behandeling tussen Palestijnen en Israëlis. Ik weet dat het allemaal veel gecompliceerder ligt dan 'dit is goed, en dat is slecht', maar ik heb er wel een levenslange hekel aan machtsvertoon en vooroordelen aan overgehouden.
Ik kan me ook nog goed herinneren dat jonge Israelis me steeds waarschuwden voor het eten van de Palestijnen, dat zou niet goed zijn of in elk geval lang niet zo goed als dat van de Israelis. Het eten bleek precies hetzelfde te zijn...
Ook hier in het zuiden, Sas van Gent, een bekend verhaal. De grens uitermate dichtbij, bijv de Vrijstraat waar de grens halverwege ligt. De overbuurman (15 meter) woont in een ander land. Ook hier toestanden met smokkelen, De Zwarte Ruiter
https://www.pzc.nl/zeeuws-vlaanderen/smokkelen-aan-de-grens-belgen-en-zeeuwen-wisselen-boodschappen-uit~a4cb1b49/
Of WO1, de Dooden Draad http://www.grensroute.eu/verhalen.html
Of Corona irritatie, al eerder gelinkt https://www.pzc.nl/zeeuws-nieuws/corona-zorgt-voor-agressie-tussen-zeeuwen-en-belgen-kut-hollander-rot-op-naar-je-eigen-land~a9fd475a/
Persoonlijk (gelukkig) nooit de angst gevoeld bij douaniers zoals in ons boek en dit fragment.
Een mooie vertelling was dit. Die continue onzekerheid lijkt me verschrikkelijk, evenals alle controles. Dan besef je weer in wat voor vrijheid we wonen en dat dat in veel landen anders is. 4 en 5 mei herdenken we en vieren we (thuis uiteraard...) dat we 75 jaar geen oorlog hebben in Nederland en dat we vrijheid hebben. Door deze vertellingen snap je beter wat we vieren. Zeer indrukwekkend.
Vooral de extra controleposten in de tijd van vasten laat in de middag....
Met het interview waarin wordt verteld over de soldaten bij zo'n grenspost (link in eerdere pagina, volgens mij de 'voor het lezen-pagina) in mijn achterhoofd indrukwekkend om te lezen. Je ziet de ingehouden irritatie.
Dan is wat de marechaussee hier doet 'verzoeken om om te keren en niet door te rijden om bloemenvelden te gaan bekijken oid)' weer niks
Over grensovergangen met douane bij de Nederlandse grens heb ik niet zoveel ervaring als een jaarlijks voorbijkomend iets met de vakantie. Toen ik dit stukje las moest ik echter wel denken aan een vakantie een kleine 20 jaar terug toen ik met een rugzak vanuit Egypte de "oversteek" naar Israël wilde maken. Achteraf niet het meest briljante idee dat ik gehad heb. Ondanks een Nederlands paspoort heeft het mij een kleine 7 uur gekost om de grens over te komen. De details zal ik maar achterwege laten, maar het was niet het meest vriendelijke overgang die ik meegemaakt heb. Als je dan hier leest dat dit dagelijkse kost is op onwillekeurige plekken kan ik mij voorstellen wat voor een impact dit op bijvoorbeeld Bassam heeft (vooral omdat dit natuurlijk vele malen bedreigender is).
Prachtig fragment heb je gekozen, Frank. Wat moet je dat toch (ver)vormen, he, als je voortdurend jezelf in moet houden, op je hoede moet zijn, onzichtbaar moet worden.
Dankjewel, Inge. En inderdaad dat moest ik ook denken toen ik het las.
Onwaarschijnlijk, he.
Jij hebt er gewoond, voor jou zal het allemaal herkenbaar zijn. Je hebt het gevoeld, meegemaakt hoe de sfeer daar is, hoe mensen leven. En ook al is het lang geleden, het zal ongetwijfeld diepe indrukken hebben nagelaten.
Mijn vrouw heeft al heel wat boeken (fictie en non fictie) omtrent de problematiek in Israël gelezen en het grijpt haar steeds erg aan en wij zijn er dan nog niet zelf geweest.
Er is gewoon maar één echte oplossing lijkt ons en dat is de stopzetting van de overheersing, anders raakt het probleem nooit opgelost.
En uiteraard moeten er nuances gemaakt worden en is de hele problematiek niet terug te brengen tot een strijd tussen de "goeden" en de "slechten" (maar daarvoor ken ik persoonlijk niet voldoende over de hele geschiedenis), maar tot veel goeds kan het m.i. nooit leiden dat een bevolkingsgroep in enkele streng bewaakte, afgezette en ruimtelijk beperkte gebieden met weinig bewegingsvrijheid moet leven.
Ik heb deze controles vroeger alleen op de achterbank na de vakanties meegemaakt, maar die gingen vrij vlot. Echter op rondreis door China, Tibet en Nepal zo'n dertig jaar geleden heb ik ze zeer zeker strenger meegemaakt, en werd ik gelukkig begeleid door een gids. Het nietige en afhankelijke gevoel echter is me altijd bijgebleven, je voelt je zo klein worden, volledig overgeleverd aan de grillen van die controleurs...
Zelf heb ik ook enkel herinneringen aan ervaringen met grenzen als kind op reis met de auto naar Frankrijk of Spanje. En het spannende gevoel wanneer we op de terugweg waren en ik wist dat we toch iets te veel wijn mee terugnamen.
Jouw favoriete verhaal hangt nauw samen met een van de verhalen die mij heel erg bijbleef uit het boek: pag 381 verh. 249. zinnen uit gesprekken bij een controlepost. Ik kreeg er een onbehaaglijk gevoel bij. die superioriteitsgevoel, onbeleefdheid, onbegrip van de ene partij tov de wanhoop bij de andere. Het proberen van zoveel als mogelijk te doen wat je denkt dat de ander van je wil, het proberen ontmijnen van een situatie waarin je eigenlijk niets te zeggen of te willen hebt. Dat gevoel moet verschrikkelijk zijn. En daarbovenop komt nog het feit dat je het misschien meerdere keren per week moet ondergaan. Je hebt geen keuze, de ander heeft het in handen.
De Nederlandse Boekenbon is supporter van lezerscommunity Hebban
