16 lezers lazen samen Aylans geheim van Els Ampe.

Het boek gaat over het verhaal van Aylan, een jongetje dat opgroeit in Syrië, met een moslim-vader en een christelijke Aramese moeder. Als hij zijn vader beter leert kennen, draagt hij vanaf die dag een geheim mee. Hij gaat op zoek naar wat democratie is en hoe die bereikt kan worden. Dat voert hem naar de liefde en naar België, waar hij niet blijkt te zijn wat iedereen in hem ziet. Intussen worstelt Professor Kram in Brussel met een onderzoek naar dictaturen en democratie. Haar beste vriendin wil haar opmonteren. Beiden kruisen Aylans pad, en zijn op hun beurt niet wie Aylan denkt voor zich te hebben..

In de leesclubdiscussie kregen de lezers aangepaste vragen aangereikt over het boek, wat blijkbaar best geapprecieerd werd. Omdat het boek vele onderwerpen aansnijdt, was het niet mogelijk om op alles wat wordt aangereikt, dieper in te gaan. Het werd ook snel duidelijk dat de meeste lezers grotere verwachtingen hadden van het boek en dat deze niet zijn uitgekomen. Het boek heeft voor de meesten de eerste zit niet overleefd, om het op zijn Vlaams te zeggen.

Het verhaal vindt zowel plaats in Syrië als in België, Brussel. Mariette vindt echter dat ze noch veel leert over het leven in Syrië als in België, maar des te meer over politieke theorieën. Dayenne begrijpt dat Kader Abdollah het boek wilt aanraden aan jongeren om meer begrip te creëren maar vreest dat het met dit boek niet zal lukken. De politieke uiteenzettingen en het pak aan citaten dat wordt uitgestrooid in het boek, zijn er voor de meesten jammer genoeg te veel aan.

Een belangrijk thema uit het boek is de democratie en de weg ernaar toe. Liberale idealen werden door de debuterende Els Ampe, een Brusselse liberale politica, duidelijk uit de doeken gedaan door ze ook af te zetten tegenover de autocratische Syrische staat. Zij laat Aylan er vragen over stellen en als jonge knaap al boeken over democratie en macro-economie lezen uit de westerse wereld. Velen onder ons vroegen zich af of dit wel realistisch was. Wil ziet dat hij door zijn vader wordt mee geleid naar een vrouw die hij blijkt te kennen van vroeger, Sayenna, en door het dorp als heks wordt beschouwd. Zij betovert Aylan echter en hij ziet haar eerder als een goede fee. Van haar krijgt hij een aantal boeken mee die hij voor iedereen geheim moet houden en in het geheim moet lezen. In Syrië is er namelijk geen ruimte om kritisch te zijn tegenover het regime en over dingen te lezen die de Baath-partij van president Assad niet welgevallen. Later gaat Aylan in socialistisch Rusland studeren waar hij ook in contact komt met professor Lavrov en zijn ideeën over gelijkheid, die hij ook niet in het afgesloten Syrië had leren kennen.  

In het boek en tevens in de kanttekeningen die Ampe apart beschrijft, levert de schrijfster door de personages of in haar eigen woorden kritiek over hoe de democratie in België wordt bedreven. De meeste deelnemers gaan er mee akkoord dat onze ‘democratie’ niet altijd goed werkt, maar al bij al is Wendy blij van in België geboren te zijn. Voor Renate is het belangrijkste dat we in Nederland en in België de vrijheid hebben te zeggen welke richting jouw politieke opvatting is, dit in tegenstelling tot Syrië. Zij had niet de indruk dat de schrijfster van het boek de lezer in een bepaalde richting wilde duwen, maar ging er wel mee akkoord dat de dosering van politieke onderwerpen te groot was om het verhaal ten goede te komen (Wil). Paul ging dan weer op zoek naar wat de democratie-index hem kon leren.

Het boek bevat naast Aylan’s politieke zoektocht ook zijn liefdesverhaal. In Syrië botst hij op twee Belgische vrouwelijke toeristen, die hij tijdens zijn verblijf in België beter zal leren kennen. ‘Professor Kram’ blijkt verschillende benamingen te hebben. De toevalligheden zijn wat deze samenloop van omstandigheden betreft, niet van de lucht, wat ook de lezers opvalt. De ene stoort zich daar al meer aan dan de andere. Over het algemeen wordt het liefdesverhaal eerder als ongeloofwaardig gezien en niet zo mooi. Marina geeft het langste lijstje van toevalligheden uit het boek weer.

Wil deelt dan weer een volledig lijstje van sprookjesmotieven met een symbolische betekenis met de andere leesclubdeelnemers die haar doen denken aan een hervertelling van een oosters sprookje, een heel ander perspectief op dit verhaal. Aan toekomstige lezers om deze motieven ook te ontdekken, die de schrijfster er bewust blijkt te hebben ingestoken.

Niet uit sprookjes maar wel uit de oorlog in Syrië herkenden de meesten onder ons de stad Palmyra die werd vernield door IS en eigenlijk één grote erfenis is uit een ver verleden, en opgenomen op de UNESCO werelderfgoedlijst. Aylan droomt over deze stad en bezoekt ze ook, voordat de grote monumenten er worden verwoest, die zowel in vervlogen tijden als in Aylan’s tijd een betoverende koningin kende. Aylan’s koningin en onbereikbare liefde heet Helena, de mooiste vrouw van Griekenland, dochter van Zeus en Leda. Marja brengt aan dat de Helena in ons boek niet zo onbereikbaar was voor Aylan want zij kusten. En zij viel in zijn armen in slaap. Ook de tegenstelling tussen eeuwige en vergankelijke schoonheid werd aangehaald (Paul).

De algemene lijn onder de deelnemers over de opbouw van het boek is dat de jeugd van Aylan in Syrië uitgebreid in beeld is gebracht en dat er op zijn verblijf in Rusland en in België minder diep is ingegaan. Anne heeft wel genoten van de uitweidingen over democratie en economie. Zij brengt aan dat eigenlijk weinig onderwerpen echt uitgewerkt zijn en dat het boek misschien gewoon wel te dun is.  Paul verdiepte zich in het verschil tussen de vader die actief voor zijn vrouw kiest tegen de moskee en zijn familie in, dit terwijl Aylan vooral probeert problemen te vermijden. Ergens ook logisch natuurlijk als je beseft wat hem anders zou kunnen gebeurd zijn in Syrië, o.a. door het pesterig neefje dat door IS werd gerekruteerd …  

Qua personages leren we uiteraard Aylan het beste kennen, die voor de meesten de enige is van wie we zijn evolutie wat leren kennen. De Belgische Helena ondergaat ergens in het verhaal een radicale verandering. Er zitten ook een vroeg gestorven vader, een sterke moeder, een slecht neefje en een slechte oom en een heks/verlichtte vrouw verweven in het verhaal. Er zitten zoveel geheimen ook in het verhaal verstopt dat de titel Aylans geheim het boek eigenlijk niet volledig dekt.

De conclusie over het boek is niet volledig unaniem: er zijn veel thema’s aangeraakt, ze zijn echter voor de meeste lezers niet voldoende uitgewerkt. Een aantal lezers haalden er toch een aantal dingen uit en vonden het zeker leerzaam, zoals Paul en Marja, die het beiden ook aangeraden hebben aan andere lezers in hun omgeving. Wat deze leesclub verrijkend maakte, is dat een aantal lezers aangaf dat ze het boek genuanceerder zijn gaan bekijken nadien. Ook voor de coördinatrice in kwestie was dit opnieuw een leerzame leesclub om met een niet zo makkelijk boek een interessante discussie te kunnen begeleiden! Uit 13 sterbeoordelingen kreeg dit boek uiteindelijk 2,5 ster toegekend.