In mei 2020 organiseerde Hebban een leesclub met het boek: Barsten van Marlies Allewijn, een boek over een jonge vrouw die opgroeit in een beklemmend milieu in Zeeland in de jaren '60 en '70 en na een ongeplande zwangerschap vlucht naar Amsterdam om daar in een totaal andere wereld terecht te komen.

Met vijftien leesclublezers gingen we van start.

- door Marieke

Korte samenvatting Barsten

Sari groeit op in de jaren 60 in een klein conservatief Zeeuws dorpje aan de kust. Wanneer ze op haar zestiende onbedoeld zwanger raakt van een ‘toerist’, verandert alles. Niet alleen moet ze afstand doen van haar kind, Sari komt ook steeds meer in de knel te zitten met alles wat jarenlang zo gewoon was: haar autoritaire vader, haar volgzame moeder en zus, en de strenge maatschappelijke mores.
Ze breekt los uit het leven dat ze kent en vertrekt naar het woelige Amsterdam. Vindt ze zichzelf daar bij de vrouwenbeweging? Of hoort ze toch thuis in het dorp waar ze is opgegroeid?

De leesclub

Vanaf het begin is het gezellig in het leesclubcafé. Iedereen stelt zich voor en er zijn bekende en nieuwe gezichten, het klikt gelijk goed. Zodra de boeken zijn bezorgd valt op dat het boek zo mooi is en dat er veel aandacht is besteed aan de opmaak. De vraag over de eerste indruk en de verwachting staat dan ook al snel online.

Vooral de cover doet nostalgische gevoelens naar bovenkomen, het patroon is zo herkenbaar, iets dergelijks heeft in menig huis de wanden bedekt als behang.

Krista:  Nu ik het boek in handen heb, zie ik dat de cover veel boeiender van kleur is dan op het plaatje. De kleuren zijn warm en het motief herinnert me aan het behang in het huis waar ik opgroeide.

Anja: Het boek ziet er mooi uit. Zo in het echt doet het me meteen denken aan de jaren 60, veel meer dan het plaatje op het scherm. Het boek is aardig dik, daar hou ik van! De opmaak vind ik ook mooi, prettig lettertype, duidelijke indeling!

De leesclubdiscussie

Er staan twee leesweken ingepland voor het boek van Maries Allewijn. Tijdens het lezen kunnen vragen worden gesteld aan de schrijfster en van die mogelijkheid wordt ook gebruikgemaakt. Het lezen blijkt vlot te gaan en dat is een goed teken.

Karin: Ik ben vandaag na mijn werk begonnen aan het boek en een paar uur later ben ik al op blz 200 aanbeland. Wat leest dit lekker weg!

De cover en de titel

Het boek zit vol interessante thema’s en gebeurtenissen en nodigt absoluut uit tot discussie. De vragen worden om de dag in een apart topic voor de discussie online gezet. De titel en de cover zijn de eerste twee onderwerpen die we bespreken en er is veel over te zeggen.

De cover was bij de vraag over de eerste indruk al besproken, maar nu keken we naar de cover in combinatie met het verhaal. De sfeer is goed gevangen met het patroon en de kleuren. Ook de tekening van het hippiemeisje geeft de tijdsgeest van de jaren ’60 en ’70 aan, hoewel er lezers zijn die in het meisje niet de hoofdpersoon Sari terugzien.

Njansen: Voordat je het boek gaat lezen is het duidelijk een verhaal wat zich afspeelt in de flowerpowertijd. Dat zie je aan de afbeelding, aan het 'behang' op de achtergrond. [..] Het plaatje zelf en de letters van de schrijver en de titel zijn wel glanzend zwart gemaakt, dus die springen eruit tegen een matte achtergrond, tegen een ietwat 'saaie' achtergrond wat misschien wel wil zeggen dat Sari eruit wil, zich wil onderscheiden....

Bianca:  De kleuren zijn typerend voor de jaren 60/70 en er staat een afbeelding op van het hoofd van een vrouwelijke hippie. Het beeld dat ik van Sari heb gevormd tijdens het lezen, doet me niet direct denken aan een hippie. Ik zie deze afbeelding dan ook meer als een verwijzing naar de periode die in het boek wordt beschreven.

De titel in combinatie met het boek zorgt voor prachtige beschouwingen. Niet altijd past een titel zo goed bij een boek, maar nu is er zoveel over te zeggen en over terug te vinden in het verhaal. Mensen laten Sari barsten, gebeurtenissen laten barsten achter en voor Sari is het op een gegeven moment ook buigen of barsten.

Lien: Ik was benieuwd naar wat "Barsten" zou verwijzen. Haar vriendin Marianne haar heeft laten barsten (in de steek gelaten), Sari zegt zelf dat ze te veel barsten heeft om terug te keren naar haar oude leven, naar haar vroegere vriendin en soms wordt er nog verwezen naar barsten: in de muren, in de ramen. Heel goed gekozen titel, het dekt een ganse lading dingen en emoties.

Uschi: Bij de titel 'Barsten' heb ik niet direct een eerste associatie maar na het lezen van het boek past de titel heel goed. Sari heeft vaak te maken met het spreekwoord 'iemand laten barsten' maar ook 'buigen of barsten'.

Songs & playlist

Wat het boek Barsten bijzonder maakt is de lay-out, waarbij elk hoofdstuk een nieuwe periode inluidt en welke wordt voorafgegaan door een deel van een songtekst dat past bij de periode en de gebeurtenissen in het hoofdstuk. Het was niet altijd duidelijk wat de tekst precies met het hoofdstuk te maken had, maar voor de juiste sfeer bleek het goed te werken.

Anja:  Ik heb de songteksten wel gelezen, maar er verder niet zoveel meegedaan. Het zei me niet zoveel en ik had ook niet direct een link met het hoofdstuk. Eerlijk gezegd heb ik er ook niet echt de tijd voor genomen, want als je eenmaal in het verhaal zit, wil je alleen maar verder lezen. En de tekst gaat over een hoofdstuk wat nog komen gaat. Je zou het dan na het lezen van het hoofdstuk misschien nog eens moeten lezen.

Alle songs zijn terug te luisteren in een playlist op Spotify. Voor de liefhebbers kunnen de liedjes dus worden geluisterd tijdens of na het lezen. Het zijn ook allemaal hits uit de jaren ’60 en ’70. Voor de ene lezer was het een fijne toevoeging, de ander deed niets met de playlist en had het geen meerwaarde.

Tea: Erg leuk gedaan van de schrijfster, je ziet dat de liedjes passen bij wat Sari (en vele tijdgenoten) meemaken, de liedjes zijn de vertolkers van levenssituaties, stemmingen en alles wat de mens zoal meemaakt, het leuke is dat dit niet met de werkelijke tijd te maken heeft. Veel van de hits zijn generaties later nog populair door hun herkenbaarheid.

Manoe: Je kan zien dat Allewijn tijd heeft gestopt in het kiezen van de juiste quotes, want de quotes passen goed bij de hoofdstukken. Heel leuk die playlist, het voegt zeker iets toe, want als je de nummers kent, dan begrijp je ook de sfeer van het nummer bij het hoofdstuk.

Personages

Het boek heeft een hoofdpersonage en dat is Sari. Het verhaal wordt ook vanuit haar verteld. Toch zijn ook de andere personages in het boek van belang. Haar ouders en haar zus, vakantieliefde Pieter en de mensen die ze ontmoet in Amsterdam. In de laatste vraag kwam naar voren dat het verhaal wordt verteld vanuit Sari en daardoor eenzijdig is en dat ze ook wel hadden willen weten wat de moeder en de zus en zelfs de vader nu precies dachten en voelden.

We bespreken hoe realistisch de personages en het gezin waar Sari in opgroeit zijn neergezet. Ook hier is weer de sfeer bepalend, beklemmend wordt regelmatig genoemd. De moeder krijgt weinig respect en de dominante vader helemaal niet, maar hoewel de laatste twee wat uitvergroot zijn neergezet zijn de lezers het er toch over eens dat het een realistische weergave is van een gelovig gezin uit die periode die alles deden volgens de gangbare normen en waarden.

Karin: Ja, ik ben wel van mening dat ze een realistisch personage neergezet heeft. Het gezin wordt omschreven als zeer conservatief, wat past bij de tijd en het dorp waar Sari in leefde. Sari zelf had andere meningen, maar schikte zich toch vooral naar de wil van haar vader.

Manoe: Ze (de moeder) wil niet van haar normen en waarden afstappen, maar tegelijkertijd wil ze er ook voor haar dochter zijn. Ze wil niet dat het dorp slecht over hen denkt, maar tegelijkertijd voelt ze de angst en het verdriet van haar dochter, terwijl zij die gevoelens wegstopt. Als je zo vast zit in het leven dat je kent, dan is het moeilijk om daaruit te stappen.

Leonie: Ja, Sari is echt een Zeeuws meisje uit die tijd. En ook de manier waarop het gezin functioneert sluit aan op de verhalen die ik uit mijn eigen familie terug hoor. In die tijd was het platteland zo conservatief. Je deed mee in hoe iedereen het deed en je stak je hoofd niet boven het maaiveld uit.

Schrijfwijze

Het was al snel duidelijk tijdens het lezen dat het boek erg vlot las, met korte zinnen en veel dialogen. Maar hoewel het eenvoudig lijkt, is het dat niet. Lien verwoordt het heel mooi: Er is nagedacht over de woorden en de zinnen.

Wil: De schrijfwijze is heel eenvoudig, met veel gevoel geschreven. Korte zinnen. Veel dialoogjes. De gedachten van de hoofdpersoon verduidelijken en verlevendigen het verhaal. Het boek leest vlot en blijft spannend. Het is voor een groot publiek toegankelijk en historisch verantwoord. Voorbeeldzinnetjes: “Ik voel me verwrongen, slap, kleurloos, vertrapt. Vooral dat laatste.”

Tea: De schrijfwijze is toegankelijk en vergt geen inspanning zodat je het verhaal goed kunt volgen. De dialogen verlevendigen het verhaal en zorgen voor een afwisseling in de passages waarin Sari’ haar gedachten ventileert.

Zwangerschap

We bespreken verder nog het belangrijke thema in het boek: de ongeplande zwangerschap van Sari en de gevolgen ervan, de opname in het tehuis voor de bevalling en het moeten afstaan van haar kindje. Het is triest om te lezen hoe men met haar omgaat. Ze heeft als moeder namelijk rechten waarvan ze niet op de hoogte is en waar men haar niets over verteld. Het zijn onderwerpen die de lezers raken.
Ook discussiëren we over het feit van Pieter nergens van op de hoogte is hoewel er meerdere gelegenheden zijn om hem in te lichten. De lezers zijn het erover eens dat hij het had moeten weten.

Njansen: Ongewenst zwanger. Ik noem het liever 'onwetend'. Ik weet niet, nu nog steeds niet, of het ongewenst was. Ze was onwetend en ging af op wat gewenst was door de omgeving. Het is een gevoelig onderwerp.

Martijn: Ik begrijp het niet vertellen aan Pieter niet. Eigenlijk is het schandalig dat Sari dat niet heeft gedaan. Ook een vader heeft zijn rechten en ook zijn gevoelens. En Pieter heeft niet bewust een zwangerschap veroorzaakt en heeft zich ook niet bewust onttrokken uit een vaderrol. Uiteindelijk heeft Sari zich hiermee ook wel tekort gedaan; samen hadden ze wellicht sterker gestaan tegenover de ouders en was de adoptie niet of onder andere voorwaarden uitgevoerd.

Bibi: Meerdere dingen hebben mij geraakt. Dat ze weg moest en daar ging bevallen en eigenlijk meteen kind af werd genomen. Ze had niks te willen maar ik vond het ook erg aangrijpend hoe ze voor haar kind vocht.

Uitgekomen verwachtingen en conclusie

De verwachtingen die de lezers vooraf aan de leesclub van het boek hadden zijn uitgekomen en vaak zelfs overtroffen

Diana: Mijn verwachtingen zijn uitgekomen en ook nog overtroffen. Ik verwachtte een boek over seksuele moraal en de bekrompenheid van een gelovige gemeenschap. Met in de hoofdrol een jonge vrouw die vecht voor haar eigen identiteit. Dit is allemaal uitgekomen bovendien worden er nog meer thema`s aangesneden die een goede kijk geven op de tijd waarin het boek speelt.

Ook bij Martijn, de enige man in ons gezelschap die met een losse opmerking in het leesclubcafé over ‘vrouwenboek’, de coördinator Marieke nog een extra vraag in de hand speelde. Voor wie daar meer over wil weten: Het is vraag 9D.

Martijn: Ik verwachtte een boek met een intrigerend levensverhaal, geschreven in de eind jaren ‘60 en begin jaren ‘70, waardoor ik meer leerde over het leven in deze tijd inclusief een stukje geschiedenis. De verwachting is uitgekomen, waarbij ik het een erg fijn leesbaar boek vond.

Conclusie:

Barsten is een mooie historische roman over het leven in Zeeland en Amsterdam van de jaren ’60 en ’70 waarbij de tegenstellingen in beide plaatsen niet groter kon zijn. Het volgen van de jonge Sari van een naïeve jonge vrouw tot een zelfstandige en verstandige volwassen vrouw is de moeite van het lezen waard. Ook de geschiedenis neemt een belangrijke plek in in het boek. Het Maagdenhuis en de Dolle Mina's zijn maar enkele gebeurtenissen waar Sari middenin terecht komt. Het zorgt voor een compleet boek met veel thema's en is zeer goed bevallen bij de lezers van deze leesclub.

Sterren

De leesclubdeelnemers zijn zeer eensgezind in de waardering van het boek. 1 x vijf sterren, 1 x drie sterren en 13 x vier sterren voor Barsten, waarmee de leesclub wordt afgesloten met een mooi gemiddelde van vier sterren.

Krista – vier sterren: Diepgewortelde overtuigingen uit het verleden blijven een mens een leven lang bij. Het zorgt voor barsten in de ziel. De vraag die je gedurende het boek bezighoudt is dan ook: ‘Is Sari sterk genoeg om door de barsten het licht weer binnen te laten komen?’

Leonie – vier sterren: het boek leest gemakkelijk, maar is door de serieuze, pittige thema’s geen niemendalletje". Ik geef het boek vier dikke sterren!

Hieronder staan alle quotes uit de recensies van de leesclublezers en de gegeven sterren