Vreugde alom toen midden november bleek dat de blind dates terug waren!
Hoe kon het ook anders? De blind dates die voorbije zomer georganiseerd werden kenden een absurd hoog aantal inschrijvingen. Dat kunstje moesten we dus nog eens overdoen. Al ging het er deze keer iets anders aan toe, Debbie gooide een aantal steekwoorden en zelfs een fragment uit de boeken online. Helemaal blind varen moesten we dus niet. Op 11 december kwam de verlossende mail aan 10x10 gelukkigen, de titel van het gewonnen boek werd echter niet meegedeeld. Wie voor meer dan één leesclub ingeschreven had, werd pas uit zijn lijden verlost nadat het pakje zijn weg naar een gretige lezer gevonden had. En toen konden we er – eindelijk – aan beginnen.

De pelikaan
Andrej is postbode in een slaperig stadje aan de Adriatische kust in communistisch Joegoslavië. Josip is verantwoordelijk voor de kabeltrein naar het heldenmonument boven op de heuvel. Hij is ongelukkig getrouwd en houdt er een minnares op na. Amateurfotograaf Andrej weet beelden van een amoureuze ontmoeting vast te leggen en begint Josip ermee te chanteren. Kort hierna ontdekt Josip dat postbode Andrej brieven open stoomt en geld steelt. Om aan de verwachtingen van zijn onbekende chanteur te voldoen begint hij op zijn beurt Andrej te chanteren. Intussen kabbelt de blauwe zee rustig door. 

Met een gedegen blik op beider geestesgesteldheid en met empathie zet Martin Michael Driessen zijn hoofdpersonen vast in een parabel van wederzijdse gebondenheid. Deze roman toont tegen een achtergrond van kapitalistisch hoogstandjes als gokken en knevelarij in laat-communistische Joegoslavië Driessens ongeëvenaarde vermogen alledaags leven te verheffen tot opwindende literatuur.

De deelnemers
Voor een enkeling werd het een echte blind date, de meesten hadden echter wat opzoekwerk gedaan op basis van het gelezen fragment en wisten dus dat ze bezoek van De pelikaan konden verwachten. Blind date #4 sprak bij velen tot de verbeelding, want vrijwel meteen meldden zich drie extra deelnemers. Op de boeken was het nog even wachten en dus werden er in het leesclubcafé tips uitgewisseld. Veel leestips, er moest maar eens iemand zonder leesvoer komen te zitten.

Het leesclubcafé bleef ook tijdens de discussie de plaats waar extra informatie zijn weg naar de lezers vond. Er werd gelinkt naar een interview met auteur Driessen, naar informatie over kabelbanen (een kabelbaan speelt immers een grote rol in het boek) en ook een programma over de Balkanoorlog werd getipt. Het boek leefde ontzettend bij de lezers!

Eerste indruk en verwachtingen
Wat een verrassing, er zit een hardcover in onze brievenbus! Het enige dat ontbreekt is een leeslintje, maar met net geen 200 bladzijden was dat allicht een beetje onzin geweest. Eigenlijk hebben we maar één woord voor cover en vormgeving van het boek: mooi! Lettertype, lettergrootte, formaat, kleuren, cover,… het is gewoon dik in orde. Natuurlijk roept de cover vragen op. Kris zegt daarover: “Op de cover zien we een trein, maar zien we de achterkant of de voorkant? De sporen vloeien samen, of uit elkaar? Hebben de passagiers/de bestuurder een keuze te maken qua richting? Of komen ze net ergens vandaan, en vloeit hun pad samen met dat van iemand anders? Dat soort meerduidigheden vind ik uitermate boeiend.” En wij met hem, zoals zo blijken.

Christelijke symbolen
De discussie begint niet met het ontleden van schrijfstijl of opbouw van het verhaal. Nee, we vragen ons in eerste instantie af wat de pelikanen uit de titel – die overigens veelvuldig in het verhaal opduiken – voor elk van ons symboliseren. We gaan in dit eindverslag natuurlijk niet alles verraden, maar een ding is zeker: in dit boek zit zoveel meer dan je op het eerste gezicht denkt. Niet alleen zijn er de pelikanen, Driessen schenkt in zijn boek ook aandacht aan vissen en zelfs konijnen zijn van de partij. Wie de discussie over de verschillende symbolen in het boek wil nalezen, kan bij discussievraag 2 terecht.

De discussie over De pelikaan is nog geen twee dagen oud en het is al duidelijk dat we met blind date #4 een perfect leesclubboek te pakken hebben. Natuurlijk geen boeiende discussie zonder lezers die elke dag weer wat interessants te vertellen hebben, elkaar aanvullen en steeds nieuwe invalshoeken weten te bedenken. Benieuwd of er over Driessens schrijfstijl en de manier waarom hij zijn verhaal heeft vormgegeven ook zoveel te vertellen valt.

Schrijfstijl
Het boek leest vlot, niemand heeft het gevoel zware kost gelezen te hebben. Je hebt nooit de indruk dat De pelikaan een verhaal is waar de auteur zoveel mogelijk 'inhoud' heeft willen insteken, de vele extraatjes dringen pas door wanneer je het boek uithebt en even laat bezinken. Wat je leest is realistisch en gedetailleerd, de weinige dialogen maken het verhaal levendig.

Driessen maakt gebruik van perspectiefwisselingen. Er is een externe verteller, maar die staat het vertelperspectief geregeld af, vooral aan Andrej en Josip.

Komedie
Vooraan in het boek staat onder de titel ‘Een komedie’. En dus vroegen we ons af waaruit de humor in dit boek bestaat. Zitten er überhaupt komische elementen in of is het etiket ‘tragikomisch’ toch meer van toepassing? Echt lachen moesten we niet met dit boek, glimlachen wel. De toon in het boek is droog, komisch, maar vooral tragikomisch, zo blijkt. Het zijn niet zozeer de woorden, maar eerder de toon, de situaties die voor de glimlach op onze lippen zorgen. Roosje merkt op dat het woord komedie kan verwijzen naar een goede afloop van een verhaal, zoals in De goddelijke komedie van Dante. In de oudheid maakte men al een onderscheid tussen tragedie (een verhaal met een slechte, tragische afloop) en komedie (een verhaal met een goede afloop).

Thema’s
Het zal niemand verrassen, er zitten heel wat thema’s in ons leesclubboek. De belangrijkste die tijdens de discussieronde genoemd werden: Vriendschap, relaties, goed en kwaad, verraad, hoogmoed, egoïsme. En natuurlijk de oorlog die als achtergrond van het verhaal fungeert. Een uitspraak van de auteur die in dit verband vaak terugkwam: de omstandigheid dat mensen elkaar nooit helemaal in de ziel kunnen zien, de condition humaine.

Balkanoorlog
Halverwege het boek krijgt de politieke situatie in ex Joegoslavië plots veel meer aandacht. De oorlog tussen de verschillende deelrepublieken die leidde tot het uiteenvallen van Joegoslavië als land wordt echter niet heel gedetailleerd uit de doeken gedaan. Dat vinden we prima, de oorlog wordt naadloos in het verhaal verweven, zonder dat hij een te grote rol toebedeeld krijgt.

Beoordeling
De leesclubdiscussie toont aan dat er zoveel meer in dit boek zit dan je er in je eentje ooit uit kunt halen. We zijn unaniem enthousiast over De pelikaan en geven het boek overwegend 4 sterren. De gemiddelde score ligt bij 3,9 sterren.

Dit eindverslag kan onmogelijk recht doen aan de tomeloze energie en het eindeloze enthousiasme van de leesclublezers. We hebben een fantastische discussie gehad, waar we allemaal iets uit geleerd hebben. Voor dit soort leesclubs kun je alleen maar dankbaar zijn. 

Verslag door Greet Braem - leesclubcoördinator