Foto komt van de website van Guy Prieels (www.guyprieels.com). Fotograaf: Rikkes Voss

PRIEELS IN BLOEDVORM (Guy Doms)

Guy Prieels heeft de deelnemers aan deze leesclub doen smullen . ‘Bloedbroeders’  is een document van de periode voor, tijdens en kort na wat ze in Vlaanderen de Grote Oorlog noemen, de eerste wereldoorlog. Het boek begint in 1978 als de 83-jarige René Verstuyft terugblikt op zijn terdoodveroordeling in 1921 omdat hij een politiecommissaris en 13 andere moorden had gepleegd. “Berouw? Niemand heeft me gevraagd berouw te tonen toen ik verplicht werd mensen dood te schieten aan het front. Berouw is komedie om minder straf te krijgen.” Wat een statement.  

DE COVER

‘Bloedbroeders’ beschrijft het ontstaan, de ‘glorie’ en het einde van de fameuze bende Van Hoe/Verstuyft die in de nasleep van de Eerste Wereldoorlog een spoor van berovingen, geweld en moord achter zich liet. Maar hoe zagen die criminelen er nu uit en wie is wie op de cover? Die vraag hield de leesclub enige tijd bezig. Wendy schakelde zelfs heel haar gezin in en baalde dat iedereen het fout had! De oplossing werd door Wil en Helma gevonden. René en Edmond (Rosse Mon) Verstuyft, de echte ‘Bloedbroeders’  staan helemaal niet op de cover. Helma speurde verder en vond de originele foto. Die is afkomstig uit het NSW Police Forensic Photography Archive in Sydney. Het zijn geen broers maar twee Australische gangsters. Gelukkig zorgde Guy Prieels voor krantenfoto’s van de echte ‘Bloedbroeders’.  De auteur was behoorlijk actief in deze leesclub en dat was een absolute meerwaarde. Dank Guy!!

SCHELMENROMAN – FACTION?

Na dit eerste mysterie werd gediscussieerd over wat voor soort boek het nu was.  Sanne vond dat het boek moeilijk in te delen was. Roosje en Marianne dachten aan een historische schelmenroman, Wil sprak van een historische misdaadroman, maar in zo’n roman gaat het om onschuldige kwajongensachtige streken. Maar de bende was bepaald niet zo onschuldig. Evy sprak van een boevenepos, en Mirke van een mix tussen faction, misdaad en een boevenepos. Uiteindelijk concludeerden we dat het om faction gaat. De wijze waarop Guy Prieels schrijft bleek door iedereen enorm gewaardeerd te worden. Geen saaie opeenstapeling van feiten, maar zoals Guy Doms het formuleerde beschreven door een auteur in ‘optima vertelforma’:  “Prieels is een kanjer in het vertellen van verhalen, volkse verhalen, weet zijn boeken een hoog realiteitsniveau mee te geven en is een kampioen in het verzamelen van informatie.”  Maar ook termen als ‘troubadour’(Roosje), ‘(volks)verteller die historische figuren tot leven brengt’(Lusaro) kwamen naar voren. Deze leesclub was een echte speurneuzenclub. Sanne verdiepte zich in de achtergrond van de schrijver (makelaar, kunsthandelaar), Ranata vond dat Prieels zijn achtergrond in de kleinkunst goed benutte in dit boek. We waren het allemaal eens met Jack die Guy Prieels een rasverteller noemde.

BEGRIP

Hoewel we in het boek te maken hebben met criminelen was er toch wel enig begrip voor hen. We doken samen de geschiedenis in. Het was kort na de Grote Oorlog (WO I) kommer en kwel in het berooide Vlaanderen. Men moest overleven en dat was niet eenvoudig. Daar lag de kiem voor de oprichting van de bende.  Daarbij kwam het nog het verschil tussen arm en rijk, Vlaams en Franstaligen (de Vlamingen waren het ‘kanonnenvoer’ en de Franstaligen hadden nergens gebrek aan). De bende nergens naar, iedereen waarvan men dacht dat ze maar iets bezaten, kwam in beeld voor een beroving. Ze gingen er als ‘een kip zonder kop’ op af, schreef Mirke.  Zo trokken wel meer benden door het Vlaamse land, maar die van Van Hoe/Verstuyft onderscheidde zich door het geweld. Evy kwam met de Bende van Oss die over een langere periode actief was in Nederland. De bende Van Hoe/Verstuyft was niet goed georganiseerd, maar had één meesterbrein: René Verstuyft. Aan het einde van het boek zien we hoe hecht de ‘bloedband’ tussen Rosse Mon en René is…. Als het om je eigen hachje gaat dan….

PARALLELLEN MET NU

Alle overvallen van de bende worden door Prieels beschreven. Nergens blijkt dat ‘te veel.’  “Het is alsof je naar een film kijkt” (Mirke). “De successen en de flaters komen aan bod. Het hele plaatje klopt”(Guy Doms). “Je beseft hoe genadeloos men te werk ging, maar je krijgt ook een goed beeld van de onderlinge verhoudingen binnen de bende”(Lusaro). Sanhan vond het een beetje te uitgebreid, maar vond het wel goed beschreven.” “Het is alsof Prieels de mensen persoonlijk kende” (Wil). Het kantelpunt in de roman ligt bij het doodschieten van politiecommissaris Demeyer (Wendy). Dan wordt de falende magistratuur wakker. Uiteindelijk wordt de bende opgepakt.

Die magistratuur was wel een item in de leesclub en we kwamen er achter dat Guy Prieels tussen de regels door allerlei verbindingen naar het heden legt. Natalie legt zelfs een verbinding met de economische toestand in Venezuela. “De nog steeds erg trage, lome en slome ambtelijke diensten” (Guy Doms) en dat geldt niet alleen voor Vlaanderen. Guy Prieels  zelf legt de relatie met de affaire Dutroux (nu 21 jaar geleden) en de Bende van Nijvel. Dutroux ontsnapte op dezelfde manier aan de politie als Rosse Mon. Toeval? Het is in ieder geval een feit.  Hoe meer we ontdekten over deze parallellen des te groter werd de verontwaardiging binnen de leesclub. Het ging om falen met een hoofdletter F. “Gewoon te walgelijk voor woorden.” (Wil).

TAAL

En dan was er het taalgebruik van Guy Prieels. Dat werd een erg speels en verrassend item in de leesclub. In het boek komen heel was Vlaamse uitdrukkingen voor en we bogen ons over de betekenis van woorden als ‘kapotjas’, ‘voutekamer’, ‘foefelaar,’ ‘uitvijzer’ en ‘pintelieren.’ In een leesclub met Vlamingen en Nederlanders is het plezierig om woorden, uitdrukkingen en gezegden aan weerskanten van de grens samen te verkennen:  ‘gesjoemeld’, ‘slag’t om oe kas’,  ‘glazen bokes’, ‘barbertje moet hangen’ , ‘op de bonnefooi’, ‘eieren of jong’ , ‘poembak’ en ‘tussen de klamme lappen liggen.’ Misschien kan Guy Prieels er wat gebruiken in zijn nieuwe roman.

RIJK BOEK

Wat is dit een heerlijk boek, was de gezamenlijke constatering van de leesclubdeelnemers.  Een boek van iemand die de kunst verstaat een goed verhaal te vertellen. “Een spannende vertelling van een geboren verteller” (Gert) Velen hebben een nieuwe schrijver ontdekt en gaan hem volgen en vooral zijn boeken lezen. Wil formuleerde het zo: “De tekst op de achterflap beloofde veel. Meestal is dat te veel. Behalve nu. Er zouden best nog wat superlatieven bij gekund hebben. Het was top. De waargebeurde feiten waren er. De fantasievolle vertelkunst in sappig Vlaams van Prieels vervolmaakte het geheel. Gruwelijk en spannend, maar zeker ook luchtig, grappig en herkenbaar. Ik kijk uit naar de film  met  het scenario van Guy Prieels.” 

De gezamenlijke waardering van het boek kwam uit op 4,5 sterren. Wij kijken uit naar de nieuwe Prieels en (her)lezen ondertussen wat hij geschreven heeft.

Met dank aan iedereen die in deze leesclub actief was.

Jan Stoel, leesclubcoördinator