Frank schreef een serie verdiepingsartikelen over zijn onderzoek die hij graag met de leesclub wil delen. Vandaag vertelt hij over zijn onderzoek naar de broer en zussen van Catharina.

- door Frank Krake -

Na twee jaar onderzoek liggen er drie orders vol informatie voor mij op tafel. De belangrijkste stukken print ik nog ouderwets. Voor mij dé manier om overzicht te houden in de enorme berg informatie die loskomt. Het digitale bestand is minstens drie keer zo omvangrijk.

Het blijft bijzonder hoe je als buitenstaander als je eenmaal het vertrouwen van mensen hebt gewonnen, al die archiefstukken, dossiers, losse briefjes, foto’s en documenten mag inzien. En zoals bij zoveel families het geval is, niet iedereen deelt alles met elkaar, of spreekt met elkaar. Nadat ik mijn hamsterwerk nagenoeg afgerond heb, begint een van de leukste delen van het onderzoekswerk; het in elkaar schuiven van al die puzzelstukjes. Na maanden van schuiven, invullen, matchen en vooral veel je gezonde verstand gebruiken past de puzzel aardig in elkaar. Je ontdekt de rode draad in het verhaal, doorziet de relaties van de verschillende onderzoeksresultaten en je krijgt ook zicht op de gaten en hiaten die de puzzel compleet kunnen maken.

Tijdens de afgelopen jaren stuitte ik op verschillende video-getuigenissen. Allereerst was daar de testimonial van Catharina die ze bij haar bezoek aan Yad Vashem in Israël had afgelegd in 1998. Van Clarence ontving ik een DVD met die anderhalf uur durende getuigenis over haar spannende verhaal tijdens de oorlog. Later kwam daar nog een tweede getuigenis van haar bij, vastgelegd door de BBC. Samen vormden ze de basis voor het te schrijven boek.

Groot was de verassing toen ik van Catharina’s nichtje hoorde dat er ook een getuigenis van haar vader Izaac bestond, de broer van Catharina. Voor het Shoa-project van Steven Spielberg was hij op 75-jarige leeftijd geïnterviewd. Toen ik die DVD bekeek besefte ik dat ik goud in handen had. In bijna twee uur verhaalt Izaac over zijn avonturen onder het juk van de bezetter. Het ene verhaal nog spectaculairder dan het andere. Dat deze ondernemende jongeman meermaals aan de nazi’s ontsnapte en uiteindelijk in het verzet belandde, was een logisch gevolg van zijn karakter en moed.

Net toen ik dacht alle informatie wel compleet te hebben, sprak ik in een aantal Zoom-sessies met de nichtjes van Catharina, die in Canada waren geboren. Hun moeder, Bep, de zus van Catharina, was getrouwd met een Canadese militair. Zij vertelden dat hun moeder vrij recent nog, in 2015, op 90-jarige leeftijd een testimonial op beeld had laten vastleggen bij een bezoek aan Amsterdam. Nadat ik ook dat ontving en bekeek, was het verhaal nagenoeg rond.

Alleen van haar andere zus, Henny, bleek niets te zijn vastgelegd. Ik interviewde haar zoon meermaals, maar ook hij kon weinig vertellen over het oorlogsverleden van zijn moeder. Ze had daarover vooral gezwegen. Zelf had ik al boven water gekregen dat ze vanuit Westerbork met dezelfde trein naar Auschwitz was vervoerd als Anne Frank en haar familie. Dat was al heel bijzonder, maar veel meer wisten we niet. Een van de dingen die haar zoon mij wel wist te vertellen was dat ze tijdens haar verblijf in Westerbork en Auschwitz bevriend was geraakt met een zekere Martha Turksma. Samen hadden ze elkaar erdoor gesleept, meermaals elkaar voor de dood behoed en alles gedeeld wat ze in de concentratiekampen konden bemachtigen aan eten, drinken en warme kleding. Barend, de man van Martha, was vermoord in Dachau. Toen ze in Amsterdam waren opgepakt, hadden ze kort daarvoor hun zoontje Hans in veiligheid kunnen brengen door hem te laten onderduiken bij vage kennissen in de stad. Zou deze Hans misschien nog in leven zijn? Dan moest hij diep in de tachtig jaar zijn ondertussen.

Ik ging op zoek, speurde op internet in telefoonregisters en wonder boven wonder vond ik een online artikel over hem van enkele jaren geleden. Hij had de oorlog dus overleefd. Nadat ik zijn telefoonnummer in handen kreeg belde ik op goed geluk, niet wetende of hij nog onder ons zou zijn en in welke geestestoestand. Groot was mijn vreugde toen ik een uiterst welbespraakte en adequate mijnheer Turksma aan de andere kant van de lijn trof. Hij wilde graag zijn verhaal doen. We spraken af in zijn woonplaats Delft, in hetzelfde etablissement waar ik Clarence meermaals had geïnterviewd. Toen Hans enkele dagen later daar uiterst kwiek binnenstapte moest de grootste surprise nog komen. Na een leuk gesprek doorspekt met nuttige informatie over zijn moeder, dat alles onder het genot van een kop koffie, diepte hij een oude krant uit zijn lederen aktetas. Het Vrije Volk van 13 juni 1945. Daarin een groot interview met Henny Brücker, waarin ze vertelt over haar verblijf en survival in verschillende concentratiekampen.
Uit puur enthousiasme gaf ik Hans een vriendelijke klap op zijn schouder. Ongelofelijk dat de missing link voor mijn verhaal over de vier kinderen Brücker, daar in Delft werd opgediept uit zijn aktetas.