OVER CÉCILE EN ELSA STRIJDBARE FREULES

De freules Cécile en Elsa De Jong van Beek en Donk, groeien, mede door hun progressieve opvoeding, op als strijdbare vrouwen. De zussen hebben in hun jeugd een zeer innige band, maar groeien mede door de keuzes die ze in hun volwassen leven maken, uit elkaar. Tijdens haar huwelijk met de steenrijke Haagse grondspeculant Adriaan (Paul) Goekoop, schrijft Cécile de zeer succesvolle feministische roman Hilda van Suylenburg die nogal wat stof doet opwaaien. Als haar echtgenoot haar verlaat, vestigt ze zich in Parijs waar ze werkt als journaliste en romanschrijfster en bouwt ze een nieuw leven op met haar tweede echtgenoot. Elsa trouwt met de componist Alphons Diepenbrock en verhuist naar Amsterdam. Daar vestigt ze de eerste praktijk voor logopedie. Omdat het ze financieel niet voor de wind gaat worden ze geldelijk ondersteund door de echtgenoot van Cécile. Elsa blijft Fons haar hele leven trouw, ondanks dat hij haar niet kan beminnen zolang zijn moeder nog leeft en haar daarna bedriegt met andere liefdes. Op latere leeftijd zorgen de dood en de oorlog er weer voor dat de zussen langzaam maar zeker weer naar elkaar groeien.

DE LEESCLUB

De leesclub telde 15 lezers en de verwachtingen voor deze dubbelbiografie waren hooggespannen, mede omdat het boek zojuist de Libris Geschiedenis in de wacht had gesleept. Margo de Vries: “Gezien de honderd pagina's bronvermeldingen verwacht ik een wetenschappelijk verantwoord boek. Ik hoop veel te leren van het tijdsbeeld van de tweede helft 19e en eerste helft 20ste eeuw. Kunst, wetenschap, het leven van feministes”. Een verwachting die door een aantal medelezers wordt gedeeld. Marliesdd voegt hieraan toe: “Kortom een goed leesbaar boek met veel betrouwbare cultuurhistorische informatie”. Helene verwacht door de auteur op een soort tijdreis meegenomen te worden. Esther van der Klooster vindt het boek prachtig vormgegeven en wat haar bijzonder aansprak waren de foto’s die verwerkt waren tussen de tekst. Sjaak Vendrig, vindt het uiterlijk van het boek intrigerend maar kan zich nog geen voorstelling maken van wat hij kan verwachten: “Ik laat mij graag verrassen en ben erg benieuwd”. Marlies72 hoopt op pure non-fictie en geen geromantiseerd verhaal. En daarin wordt ze geenszins teleurgesteld. Elisabeth Leijnse geeft Cécile en Elsa hun gezicht door het citeren van de vele brieven die de zussen en de mensen in hun directe omgeving hebben geschreven en de vele naslagwerken waarin zij genoemd zijn, zonder daar haar eigen interpretatie aan toe te voegen. De lezers vinden dat ze de freules hierdoor echt hebben leren kennen of zoals Marliesdd schrijft: “De zusjes worden echt met alle karaktertrekken en hebbelijkheden beschreven. Het zijn complete mensen, soms irritant, soms te begrijpen en soms had ik ze graag willen ontmoeten”.

De lezers zijn het erover eens dat beide zussen zeker biografiewaardig zijn gezien de betekenis die Cécile met name heeft gehad voor het feminisme en Elsa voor de kunst. Helena: “Beide dames maken een ontwikkeling door die je bijna niet zou kunnen verzinnen. Alleen al daarom verdienen zij het om een 'eigen' boek te hebben, omdat dat verhaal zo prachtig is”. Margo de Vries vond met name Cécile interessant en ze heeft gemengde gevoelens over Elsa: “Dit deel gaat vooral over haar privéleven. Is dat belangrijk voor de lezer? Voor mij niet. Elsa zal vast en zeker een lieve moeder zijn geweest, maar haar verheven gedachten over Fons en hun huwelijk irriteren mij. Beide delen zijn even lang, wat mij betreft had de auteur Cecile wat meer mogen uitdiepen ten koste van het hoofdstuk Elsa”.

Hoewel de meeste lezers de schrijfstijl weten te waarderen, is niet iedereen het hierover eens. Diet Geldof vindt dat het boek “leest als een trein” en Margo de Vries vindt de stijl “prima en passend bij een wetenschappelijk werk”. Ook Helena is aangenaam verrast: “Toen ik zag dat het boek zo dik was, was ik wel even bezorgd of het wel een prettige stijl zou hebben, maar ik ben echt door het boek gegrepen. Wel bijzonder, omdat het niet een eenvoudig leesbaar boek is. Echt een enorm compliment voor de schrijfster dus”. Een mening die absoluut niet gedeeld wordt door Vrmm: Ik worstel met het boek. Ik vind de taal te gekunsteld en overdreven. Niet zozeer de taal van de freules, die was nu eenmaal anders in die tijd. Maar wel van de schrijfster. Ik probeer er overheen te lezen, maar ik merk dat ik me er steeds meer aan ga irriteren. Ik weet dat het een wetenschappelijk boek is, ik heb zelf ook een wetenschappelijke achtergrond, maar voor een 'normaal' leesboek vind ik het gewoon te lastig om lekker door te kunnen lezen”. Een mening die Esther van der Klooster met haar deelt: “Ik vind het allemaal nogal hoogdravend geschreven, niet dat je zegt ..... leest lekker door”.

De meer dan 100 pagina’s tellende noten worden door de meeste lezers wel geloofd.

Er vindt een levendige discussie plaats over het leven dat de zussen leiden en over de keuzes die ze in hun leven maken, zoals bijvoorbeeld de trouw van Elsa aan haar echtgenoot Fons. Jeanine Bertens zegt hierover: ”Voor Elsa was de enige manier om iets te betekenen in de wereld, de vrouw van Fons, de grote kunstenaar te zijn. Daar ontleende ze haar identiteit aan, dat werd naarmate ze ouder werd steeds duidelijker”.

Er wordt gesproken over de verschillen, maar ook de overeenkomsten in het leven de zussen. Vrmm: beiden wonen in een grote stad, bevinden zich in het culturele hart van het land waar ze wonen (Amsterdam en Parijs), hebben beiden een buitenhuis, worden beiden katholiek, doen beiden veel aan liefdadigheid door kunstenaars te onderhouden”.

Ook de tijdsperiode, die zoveel verschilt van de tijd waarin we nu leven komt uitgebreid aan de orde.

EINDOORDEEL en WAARDERING

Het boek werd overwegend positief tot zeer positief beoordeeld.

Slechts één leesclublid beoordeelde het boek met 3***. Vrmm: “Ik vind het een boeiend boek, maar nogal hoogdravend van toon. De moeilijke terminologie zorgt ervoor dat je toch wel veel moet opzoeken anders mis je een deel van het boek”.

Meer lezers waardeerden het boek met 4**** zoals Jeannie Bertens: “Ik heb genoten van dit lijvige boek. Wat heeft Elisabeth Leijnse toch een prachtige prestatie geleverd, een (dubbel)biografie die leest als een roman. Een dikke vier sterren vind ik”. En ook Marlies72 geeft deze waardering: “Het is boeiend, leerzaam en zeer zeker non-fictie, wat ik zeer prettig vind, geen insinuaties of bedenksels. Top”.

Tenslotte werden er ook nog 5***** uitgedeeld. Bijvoorbeeld door Helena: “Cécile en Elsa is een reis naar een tijd die niet eens zo heel ver achter ons ligt, maar waarin het leven zo anders was. Het kan niet anders dan dat je erdoor meegezogen wordt! Een historische pageturner die wat mij betreft zeer terecht de winnaar is geworden van de Libris geschiedenis prijs”. En ook door Anna: “Bijzondere en zeer goed geschreven en gedocumenteerde dubbel biografie. Petje af voor Elisabeth Leijnse”.

Het eindoordeel van de leesclub komt gemiddeld uit op een mooie 4****.

In de onderstaande reacties hebben de lezers een kenmerkende quote uit hun recensie van Cécile en Elsa Strijdbare Freules geplaatst en het aantal sterren dat zij het boek gaven.