Voor de leesclub met De abrikozenboom van de Duitse schrijfster Beate Theresa Hanika had je gemotiveerd kunnen worden door de prachtige recensie die Hebban-recensent Jan het vooraf al gaf, of de mooie cover die sommige club-lezers direct in het hart sloten. Eind september gingen 15 lezers aan de slag met het boek en sloten zelfs nog 3 lezers aan met een eigen exemplaar. Iedereen was welkom!

De abrikozenboom gaat over het verhaal van Elisabetta, een oude joodse vrouw die in Wenen woont, alleen in haar ouderlijke huis, voornamelijk met haar herinneringen. In de tuin staat al jaren een abrikozenboom waarvan ze met de vruchten al jaren jam maakt en de geur haar steeds aan vroeger doet denken, aan haar ouders en haar zussen, die in Dachau vermoord werden. Elisabetta is vooral eenzaam en leeft teruggetrokken maar dan heeft ze op een dag een nieuwe onderhuurster, Pola, een Duits meisje, dat ze niet kan verhinderen in haar leven te komen. Op een bepaalde manier worden haar vroegere leven en dat van Pola met elkaar verbonden…

Thema’s en hoofdpersonages

Voor de meeste lezers kwamen er 2 duidelijke thema’s aan bod: Marcel identificeerde onmiddellijk de oorlog en het verleden als thema maar bij de meesten kwamen ook eenzaamheid en in het verleden leven direct naar boven. Ook vergiffenis kunnen schenken, was een thema dat eerst door Lucia en ook door Rbbrleest werd aangehaald.

Lucia geeft wel aan dat dit haar pas op het einde van het boek duidelijk werd:

“Moeten, kunnen, mogen we de mensen die ons leed bezorgen, vergeven? ‘Iemand moet vergeven. Iemand moet zijn hand uitsteken. Maar dat kon ik toch niet zijn.’“

Heel wat lezers moesten ook wennen aan de wisseling tussen het heden en het verleden in het boek, want dit verspringt inderdaad telkens van het verhaal van Elisabetta’s verleden naar het verhaal van Pola en naar het heden en terug. Er zijn ook een aantal herinneringen van Elisabetta als flashbacks terug te vinden maar voor haar is er zo weinig verschil tussen het opnieuw beleven van haar verleden en haar herinneringen dat deze twee als het ware samenvloeien. 

Margreeth definieert ‘geur’ ook als een belangrijk motief doorheen het boek:

“Als je erop let wordt er ontzettend veel geroken in het boek. De abrikozenboom, maar het begint al als Elisabetta ruikt dat er een nieuwe huisgenoot is.”

Beide personages Elisabetta en Pola en hun verhalen trokken wel de aandacht. Elisabetta is in het boek haar eigen vertelster. Het was niet voor iedereen duidelijk of Elisabetta ook het verhaal van Pola in de derde persoon beschreef of dit toch wel een alleswetende verteller (de schrijver?) was.

Marcia:

“De hoofdstukken over Pola zijn geschreven in de derde persoon enkelvoud en zo lijkt het alsnog alsof iemand anders, waarschijnlijk Elisabetta, haar levensverhaal vertelt. Hierdoor krijg je toch net iets minder grip op de dingen die in het hoofd van Pola omgaan. We krijgen hoe dan ook te maken met een gekleurd verhaal, omdat we niet lezen hoe Pola zelf over de dingen denkt.”

Omdat Pola danseres is aan de Staatsoper en de moeder van Elisabetta vroeger zong in een orkest, komt trouwens ook deels in het boek het artiestenbestaan aan bod.

Gert:

“Voor mij is het niet mogelijk te kiezen welke van deze twee dames mijn favoriete personage is. Naar mijn mening vullen ze elkaar in dit verhaal perfect aan.”

De schrijfstijl

De schrijfstijl werd algemeen als bijzonder beeldend en sfeervol aanzien. Onze lezers vielen een heel aantal, mooie quotes op. Een kleine bloemlezing:

Anna:

“ ‘Een meisjeshart is eigenzinnig, het hecht zich niet aan iedereen.’ 

‘ Later zag ik vanuit de tuin het gezicht van het Duitser meisje boven achter het raam, toen ik de takken van de abrikozenboom naar beneden boog om de uitgebloeide knoppen te bekijken en de groene vruchten zo klein als een erwt, die glinsterden in het zonlicht.’ Je ziet het als lezer voor je. Daar heeft de goede vertaling ook zeker mee te maken.”

Marcia:

 “Ze constateerde dat ze de wolken wantrouwde, en nadat ze langer over die zin – ik wantrouw de wolken – had nagedacht, realiseerde ze zich dat het iets anders was. Iets wat ze niet kon thuisbrengen.”

LiesjeV:

“De auteur hanteert een vlotte, vrij eenvoudige maar tegelijk zeer beeldende en realistische schrijfstijl. Het verhaal is doorspekt met elegante beeldspraak en treffende aforismen. Twee vrij willekeurige voorbeelden uit een lange lijst:

‘Misschien overvalt ouderdom alleen mooie mensen, omdat het verval voor hen pijnlijker is, pijnlijk als een onverwachte wespensteek.’

‘Als twee meisjes elkaar toevallig tegenkomen, weten ze meestal meteen of ze voor elkaar bestemd zijn of niet ... Als wilde dieren ruiken ze het; ze leggen even hun oren in de nek en steken hun neus in de wind. Zuster of rivale? Vriendin of vijand?’”

Conclusie

Het verhaal heeft als het ware een halfopen einde. Niemand kon zeggen hoe sommige draden van het verhaal afliepen, wat sommigen waaronder Marcia wel spijtig vonden. Veel vragen die over bleven, prikkelden de lezers waardoor hier ook nog verder over werd gediscussieerd.

Het verhaal heeft de meesten onder ons wel geraakt, Marcel waarschijnlijk wel het minste. Elisabetta wordt algemeen als een kranige, sterke vrouw aanzien.

Voor Sorbotrol bleef het allemaal wat op afstand:

“Ik denk dat de schrijfster bewust afstand heeft willen houden. Je krijgt naar mijn mening niet heel erg een band met Elisabetta. Misschien om het gevoel van Elisabetta zelf nog meer te laten doordringen.”

Marjolein daarentegen was heel erg geraakt door het boek:

"Het moge ondertussen wel duidelijk zijn, maar het boek heeft me erg geraakt. Ik was vooral erg onder de indruk van de overeenkomsten tussen de Tweede Wereldoorlog en het heden.”

Heeft het boek de hoge verwachtingen die het creëerde, ingelost? De sneak previews vielen bij de meesten erg in de smaak. De stijl was aangenaam verrassend: beeldig, fraai en toch vrij helder. Sommigen hadden misschien toch meer afwisseling en dialogen verwacht, de tijdssprongen maakten het ook niet iedereen even makkelijk. Dit maakte allemaal misschien dat het boek na een tijdje niet meer zo nazindert bij een aantal lezers. Ook bij ondergetekende (de coördinatrice) is het boek na een tijdje toch weggedeemsterd, wat bij sommige andere ‘kwadere’ boeken (over W.O.II) toch minder snel het geval is.

Rbbrleest was ook blij met de leesclub:

“Door het zien van de mooie cover en het lezen van de sneakpreview heb ik mij opgegeven voor deze leesclub. […] De leesclub heeft er wel voor gezorgd dat ik het boek meer ben gaan waarderen dan kort na het lezen het geval was.”

Een mooie conclusie om een mooie leesclub als deze mee te beëindigen! Het boek behaalt een mooi gemiddelde van 4 sterren.