DE LEESCLUB EN HUN VERWACHTING

De leesclub bestaat uit een gemêleerd gezelschap van zes mannen en tien vrouwen, waarvan een lezer met een eigen exemplaar, uit België en Nederland. Helaas moest een van de deelnemers wegens gezondheidsredenen afhaken (hopelijk ben je inmiddels helemaal hersteld, Wyloeck!).

Op basis van de cover en de flaptekst zijn de verwachtingen hooggespannen. Elke lezer hoopt op een gruwelijk spannend verhaal waarin een aantal actuele maatschappelijke thema's aangeroerd zullen worden. MarijeMiggiels: “Ik verwacht heel veel onderhuidse spanning naast de spanning die er direct afspat. Als op de flap al verteld wordt over de wijze van toegetakeld zijn, dan belooft dat wat. Ik verwacht regelmatig met samengeknepen billen te lezen.” Paul Hubers: “Een verhaal horende bij deze tijd, waarin moorden worden gepleegd, die rücksichtslos worden uitgevoerd, zonder enig gevoel voor wat ze de ander aandoen.” Gert verwacht vooral “een broeierig verhaal met veel suspense-elementen en krachtig uitgewerkte personages en verhaallijnen.” Johan hoopt daarnaast ook op een beetje herkenbaarheid: “Ik heb even in Antwerpen gewoond, en het is altijd leuk om dingen te herkennen, de straatnaam of in de omschrijving van de dingen.”

DE COVER en de TITEL

De lezers zijn unaniem van mening dat de cover past bij een thriller: duister en mysterieus. Van Ad Jonkers verdient de cover zelfs een prijs voor de uitstraling. Samen met Gea Kuipers vindt hij dat de bovenkop, Het kwaad is soms dichterbij dan je denkt, de spanning nog verder opvoert.

Over de titel zijn de lezers minder enthousiast, ondanks dat het de lading dekt. Paul Huibers vindt de titel te algemeen: “In een thriller zit altijd een laatste stap om te komen tot een daad of tot de oplossing te komen van een misdaad.” Een aantal lezers vindt het met name jammer dat de auteur de titel zelf verklaart in het boek. Whensen1957: “In hoofdstuk 14 schrijft hij: ”maar toen was het al te laat, Eric. Toen had hij de laatste stap al lang gezet, de laatste stap naar de hel.”.” MarijeMiggiels: “Niet alles moet uitgelegd worden.” Ook van WillemijnOuss hoeft dat niet: “Ik vind het mooier om er zelf een betekenis aan te kunnen geven, of als het gewoon duidelijk wordt in het verhaal.”

SCHRIJFSTIJL en VERTELPERSPECTIEF

Het woordgebruik van De Bruyn viel in de smaak met kwalificaties als ’vlot’, ‘toegankelijk’, ‘eenvoudig’, ‘helder en duidelijk’ en ‘herkenbaar Vlaams’. Over de schrijfstijl zelf waren de meningen verdeeld. Nancy14 was enthousiast: “Niets mis met deze schrijfstijl vind ik!” Els Van Daele vond de schrijfstijl zeker oké voor een thriller: “En als Belgische had ik natuurlijk geen problemen met het Belgische woordgebruik, ik vond het zelfs heel prettig en het gaf me meteen het gevoel dat het zich inderdaad dicht bij huis afspeelde (alhoewel ik Antwerpen niet goed ken en er best ver van af woon).” Johan Buts is op zijn beurt positief verrast en merkt een enorm groot verschil met het vorige boek van De Bruyn dat hij las: “Het leest veel vlotter, op de manier waarop het hier is opgebouwd dan zijn vorige boek, al kan ook de achtergrond van het boek ermee te maken hebben.” Gert is minder tevreden: “Aan de ene kant kan ik niet ontkennen dat het verhaal prettig en vlot leesbaar is, maar als lezer word ik graag uitgedaagd. Helaas is De Bruyn daar wat mij betreft onvoldoende in geslaagd. Ik had van een thrillerschrijver meer uitdaging verwacht in de vorm van vertoning en weglating. In De laatste stap is naar mijn mening te veel de journalist in plaats van de auteur aan het woord.”

Op de vraag of de omschrijving ‘een wervelend geschreven whodunit waarin je de gonzende hartslag van een stad voelt' rechts doet aan het verhaal antwoordt Ad Jonkers met een volmondig: “Ja, de gonzende hartslag van de stad Antwerpen is heel goed terug te vinden. Met name de beschrijvingen van de wijken Hoboken en het Kiel voegden dimensie toe aan het verhaal. NB: daar ik vrij redelijk Antwerpen ken gaf voor mij een extra herkenning in het hele verhaal.” Een mening die door het merendeel van de lezers niet wordt gedeeld, waaronder Ger van der Pluijm: “De gonzende hartslag van een stad heb ik niet zo ervaren, voor mijn gevoel speelde dit meer op het platteland af, zoals bijvoorbeeld in de Engelse TV-detectiveseries.” Hilde is het maar ten dele eens met de omschrijving: “Ik ben het eens met het eerste deel, de 'wervelend geschreven whodunit': je wordt in het verhaal gezogen, en gaat mee op zoek naar wat er gebeurd is. Maar de gonzende hartslag heb ik niet gevoeld.”

Voor wat betreft het vertelperspectief vanuit de derde persoon, voornamelijk vanuit het perspectief van Eric Michiels, is iedereen het met elkaar eens dat dit zowel voor- als nadelen heeft. WillemijnOuss: “Het voordeel is dat het overzichtelijker is wie spreekt, omdat er geen ‘ik’ enzo staat. Het nadeel is dat het verwoorden van gevoelens vaak wat moeilijk gaat, maar ik vind dit alsnog goed gelukt.” Foxlake1: “Het voordeel van het vertelperspectief in de derde persoon vind ik dat dat gewoon duidelijk is en minder rommelig dan vanuit meerdere personen.” Dat dit vertelperspectief kan zorgen voor afstandelijkheid werd onder andere ervaren door MarijeMiggiels: “Ik leef me graag in en dit lukte me helemaal niet, mogelijk door het vertelperspectief.”

PERSONAGES

Hoofdpersonen zijn Eric Michiels en zijn team, waarvan Julie Winters het meest opvallende lid is. Vooral de laatste moet het ontgelden bij de lezers door haar soms ronduit onprofessionele gedrag. MarijeMiggiels: Over Julie ben ik minder te spreken, over hoe ze met Nick omgaat, vreselijk onprofessioneel en hoe ze zich niet kan beheersen als het om hem gaat, hoe ze Michiels opvrijt en zo verder. Voor mij was dit meer van het niveau doktersroman/bouquet.” Whensen1957: “Julie vind ik ongeloofwaardig als het gaat om haar relatie met Eric. Die romantische scène in de auto? Ik weet het niet… Haar relatie met Nick vond ik wel apart: ze kent hem nauwelijks en weet al dat het een soulmate is.”

Verder voert Paul De Bruyn een veelheid aan personages op die volgens de lezers niet allemaal met naam en toenaam genoemd hadden hoeven worden om hun rol in het verhaal te vervullen. SharonsBoekenwereld: “In het begin had ik het idee dat ik voortdurend andere namen las en dat voelde best wel verwarrend omdat het niet altijd een toevoeging was aan het verhaal.”

Ad Jonkers is tevreden over de uitwerking van de personages: “Karakters zijn zeer goed omschreven met oog voor detail. Er is in dit boek een aantal sleutelmomenten waarin de diverse personages goed belicht worden.” Ondanks dat Hilde zich wel een goede voorstelling van de karakters kan maken vond ze het er soms iets te dik op liggen, vooral bij Eric en Julie: “Hun innerlijke bespiegelingen kwamen soms op mij over alsof de auteur per se ook een psychologisch aspect aan het boek wou geven om niet louter een gewone whodunnit te zijn.”

Gert is van mening dat de meeste personages weinig ontwikkeling doormaken: “Het enige personage dat voor mij voldoende uit de verf is gekomen is Eric. Hem leren we het beste van allemaal kennen en met een beetje goede wil kun je bij hem ook enige ontwikkeling vaststellen. De rest van de personages blijven naar mijn smaak te ‘plat’.”

(SPANNINGS)OPBOUW en PLOT

Het is een chronologisch verlopend verhaal dat zich in precies tien dagen en twaalf uur ontvouwt. Hoewel het ‘in real life’ misschien niet helemaal realistisch is, hadden de lezers er geen moeite mee. Ger van der Pluijm: “De chronologische opbouw is prima voor mij (als bèta-man). Natuurlijk is 10,5 dagen in werkelijkheid veel te kort om een dergelijke moord op te lossen, maar voor een thriller is dat prima. Het wordt anders zo langdradig.”

Over het uiteindelijke plot en de spanningsopbouw zijn de lezers minder tevreden. Echte verrassingen bleven uit. Hilde: “Van in het begin zaten ze op het juiste spoor, en ik zat echt te wachten tot zou blijken dat ze het helemaal over een andere boeg moesten gooien, maar dat moment is dus nooit gekomen.” Gert: “Ik ga niet zeggen dat ik het einde al van mijlenver zag aankomen. Wel vind ik het einde ronduit ongeloofwaardig. Zo simpel als deze moorden blijkbaar konden worden opgelost is naar mijn mening niet gebaseerd op hoe het in de praktijk werkt.” Gea Kuipers: “Op een gegeven moment was het voor mij wel duidelijk, en was de uiteindelijke ontknoping niet meer verrassend. Het ging allemaal wel erg gemakkelijk vond ik.”

Johan Buts is wel tevreden: “Er waren voldoende plottwists te vinden, maar dat hoeft niet noodzakelijk altijd. Voor de hand mag het ook niet altijd liggen, de schrijver heeft daar mijns inziens een goed evenwicht in gevonden. Ik dacht veel mee met de speurders, dacht eerst aan de linkse groepering, dan toch aan de moslims als daders, het was niet meteen duidelijk wie het was, prima zo.”

RADICALISERING en ANDERE THEMA’S

De lezers ontdekken meerdere (terugkerende) thema’s waarvan radicalisering en extremisme wel als hoofdthema worden gezien. Onder de lezers ontstaat een levendige discussie over de actualiteit van deze thema’s. Els Van Daele: “Ik denk jammer genoeg dat De Bruyn dit wel realistisch beschreven heeft, er is heel veel radicalisering, langs beide zijden.” Hilde: “Wat hij schrijft gebeurt ook echt, denk maar aan de theorie van omvolking waar veel - ook prominente - mensen in geloven. Vlaams Belang, de extreemrechtse partij in Vlaanderen, is goed op weg om de populairste partij te worden.” Paul Huibers: “Helaas realiteit in vele landen binnen Europa. Wij zijn kennelijk steeds minder in staat het belang van democratie te verdedigen. Ook in onze maatschappij zie je eigen belang steeds meer een rol spelen, boven landsbelang. Imago is belangrijker dan inhoud. De geschiedenis toont ons steeds opnieuw de oorzaken van de opkomst en ondergang van een beschaving, maar wij willen maar niet leren.”

Hoewel de lezers vinden dat De Bruyn de radicalisering geloofwaardig heeft beschreven, vinden ze het jammer dat hij bij de uitwerking van het thema een kans laat liggen. Gert: “Toch blijft de uitwerking wel erg oppervlakkig, zelfs in die delen waarin Joshua en zijn organisatie worden beschreven. Hier zijn een flink aantal mogelijk volstrekt onbenut gebleven.” Paul Huibers: Op zich zijn deze thema’s geloofwaardig beschreven, maar hadden, ook binnen dit verhaal, dieper uitgewerkt mogen worden. Dit had bijgedragen tot een hogere spanningsopbouw.”

Andere thema’s die genoemd worden zijn: racisme, vreemdelingenhaat, moord en sadisme, jaloezie en afgunst. Maar ook hierbij is het merendeel van de lezers van mening dat de thema’s onvoldoende uitgewerkt zijn.

WAARDERING

De leesclub is met een gemiddelde score van 3.1 sterren afgesloten.

Twee lezers hadden slechts 2** voor het boek over. MarijeMiggiels: “Wat aanvankelijk een heel mooi idee lijkt, is uitgepakt tot een flinterdunne whodunit waarbij zelfs de basisregels zijn genegeerd.” Gert: “Het was een teleurstellende leeservaring.”

Tien lezers waardeerden het boek met 3*** sterren. Els Van Daele: “Alhoewel het verhaal en de personages voor mij nog wat meer diepgang hadden mogen hebben, vind ik De laatste stap zeker een geslaagde politieroman en wil ik in de toekomst wel nog meer van Paul De Bruyn gaan lezen.” Foxlake1: “Voor mij had de eerste helft van het boek wel wat korter mogen zijn, vond het wat langdradig. Voor mij kwam de spanning echt pas in de tweede helft van het boek. Het boek heeft mij wel dusdanig geboeid dat ik wel andere boeken van deze auteur wil lezen.” Gea Kuipers: “Met De laatste stap heeft De Bruyn een toegankelijk boek geschreven dat voor veel lezers is weggelegd. Spannend wordt het nergens en ook de diepgang ontbreekt, maar een prima boek om lekker tussendoor te lezen.” SharonsBoekenwereld: “Al met al had ik er iets meer van verwacht maar was het meer een luchtige thriller voor tussendoor. Een instapmodel voor wanneer je nieuw in de thrillerboeken bent en nog niet toe bent aan een spannend verhaal.”

Tenslotte gaven drie lezers 4****. Nancy14: “Dit boek, deze thriller wil ons iets duidelijk maken, ons van alles meegeven. De laatste stap is een mooi boek met dialecten, gekende plaatsen, dat ervoor zorgt dat je in het verhaal kan komen. Ik zou het zeker aanraden!” Ger van der Pluijm: “Het boek is makkelijk leesbaar, wel moet je in het begin wennen aan de veelheid van personages en wat hun relaties zijn, gewoon doorlezen het ontwikkelt zich vanzelf. Ook zit er een vleugje humor in het boek en een nog kleiner vleugje romantiek. Zonder meer een goede thriller.” Johan Buts: “Deze thriller was vlot leesbaar, goed uitgewerkt, en brandend actueel.”