Vijftien ingelote deelnemers ontvangen een exemplaar van De nomade, het vijfde spannende boek van bestsellerauteur Anya Niewierra. Twaalf lezers sluiten aan met een eigen exemplaar. Je kan het alvast raden: dit wordt meer dan waarschijnlijk een drukke en geanimeerde leesclub.

Het boek

Het levensverhaal van de zevenendertigjarige documentairemaker Olga Liebke bestaat niet alleen uit rozengeur en maneschijn. Samen met haar dementerende vader André woont ze in het Harz-gebergte. Hun band is hecht en vol liefde. Op een vlucht naar Litouwen komt Olga in contact met de jonge Wit-Rus Pavel Rybak, een politiek actieve dissident. Hun gesprek is echter van heel korte duur; een ongeplande tussenlanding in Belarus is hiervan de oorzaak. Ginds wordt Pavel opgewacht en opgepakt.
Tot Olga’s grote verbazing haalt vader André bizarre herinneringen op. Deze komen niet overeen met het verleden dat ze ooit voor echtheid heeft aangenomen. Bepaalde ontwikkelingen van vroeger, in de toenmalige Sovjet-Unie en Oost-Pruisen, triggeren haar. Ze begint sterk te twijfelen aan haar ware roots. Aldus vertrekt ze op reis naar de driehoek Polen, Litouwen en Belarus.

De leesclub

Vanaf de opening van het Leesclubcafé kan het al niet meer stuk. Dit is geen verrassing met zo’n bende enthousiastelingen. Het is alvast de veelbelovende start van een leerzame en indrukwekkende leesclub. Zodra alle deelnemers een leesexemplaar hebben ontvangen, volgen kort na elkaar twee ‘opwarmvragen’. Zo onderwerpen we de cover, achterflap en het binnenwerk aan een kritisch onderzoek.

Brendaleest over de cover: “Nu ik nog even bij de uitgeverij op de website kijk, vallen die gele letters met het paars toch wel heel erg op! Mooi gezien die verte. Ik zie vooral een spiegelend meer in de schemering.”

Elisabethvdberg is gevoelig voor mooie, aantrekkelijke kaften. “Er worden op dit moment mooie limited editions uitgegeven van boeken, daar wordt mijn oog toch snel naartoe getrokken. Ik lees ook veel op de ereader, daar heb ik geen kleuren, dat vind ik dan toch jammer. Eigenlijk wel raar want het uiterlijk zegt niet altijd iets over de inhoud.”

Tevens wisselen we van gedachten over de term ‘literaire thriller’ en over de driehoek Polen, Litouwen en Belarus. Je kan er niet omheen: het boek bevat een hoge dosis geschiedkundige informatie. Het verleden van de voormalige DDR, Sovjet-Unie en de Oostbloklanden komt weer helemaal tot leven. Soms gaat Niewierra heel gedetailleerd vertellen over de geschiedenis van deze landen.

De discussie.

Na het lezen start de discussieronde. Deze verloopt op een boeiende en uiterst respectvolle wijze.

Enkele onderwerpen die in deze ronde aan bod komen zijn bijvoorbeeld:

- De titel

Deze krijgt de goedkeuring van bijna alle deelnemers.

Dolores Bot: “ Mensen werden hierdoor nomaden in hun eigen brein. Ze zwierven van de ene ideologie naar de andere. Door deze passage en het feit dat het verhaal zich afspeelt in een gebied met schuivende grenzen, vind ik de titel prima passen bij het verhaal.”

Anita M: “Bij de term 'nomade' denk ik aan historische en culturele groepen die leven zonder vaste verblijfplaats. Dit raakt aan bredere thema's in het boek, zoals vrijheid, het verlangen naar een thuis, de zoektocht naar rust en stabiliteit en de spanning tussen verleden en heden.”

- Favoriete passage of zin

Miranda Nies kiest voor: “'En daar stond ik dan, op de plek waar ruim driekwart eeuw eerder mijn oma met kogels was doorzeefd en staarde naar het oosten, naar dat gekwelde Sovjetland waar papa naartoe vluchtte. En verwarring greep me, want niets wees op de slachtpartijen en het bloed dat over deze idyllische akkers was gevloeid. En ineens was daar het besef dat een mens zonder kennis van een verleden minder waarneemt."

- Thema’s

Hier ontstaat een interessante discussie. Is dementie wel of niet een belangrijk thema in het boek?

Hannie zegt hierover: “Helemaal mee eens. Hiermee begint het verhaal. En de dementie is wezenlijk, omdat van daaruit de herinneringen (ook van Olga) duidelijk worden. Steeds meer speelt het veleden een rol.”

Greet Snip gaat verder: ”Ja, daar ben ik het wel mee eens, maar het is niet het hoofdthema.” Ze eindigt met de zin: “Haar vader leeft steeds meer in het verleden, waardoor kleine puzzelstukjes naar boven komen die Olga intrigeren.”

Paul Huibers is evenwel van mening dat het geen thema is. “De dementie van de vader van Olga wordt meer gebruikt om het verleden van Olga langzaam maar zeker te onthullen. De dementie zelf is niet object, maar wordt alleen gebruikt om het verhaal in te bedden.”

Ans Blok is alert en brengt de verlossing: “Anya noemt dementie zelf een thema. Ik citeer uit het interview met de auteur.

‘Een ander thema waarvan Niewierra al wist dat het in het boek hoorde voordat ze begon met schrijven, was dementie. 'Mijn moeder was zwaar aan het dementeren en ik hoorde haar verhalen vertellen die ik niet kende,' zegt ze. 'Ze vertelde over de oorlog.’”

Paul geeft zich, braaf en begripvol als hij is, over.

- Literaire thriller

Vrouwine is van mening dat De nomade een literaire thriller is, omdat de ontwikkeling van Olga centraal staat. “Het boek stemt tot nadenken en ook geschiedenis is een belangrijke toevoeging. Bovendien is het boek spannend, vooral in het tweede deel.”

Laura Oosterdijk is duidelijk: “Helaas wordt het label literaire thriller m.i. op veel te veel boeken geplakt. Ook niemendalletjes die dan vaak ook nog voor geen centimeter spannend zijn. In De nomade gaat het wel dieper en worden de personages ook dieper uitgelicht. Het verhaal bevat ook genoeg spanningselementen, dus ja, ik vind het wel een literaire thriller.”

Karin Swerts vult aan: “Een literaire thriller is een spannend boek, waarin het (hoofd)personage zich ontwikkelt, er onverwachte wendingen zijn en de psychologie belangrijker is dan geweld. Deze kenmerken heeft de Nomade wel, dus ja.”

Aan het eind van een lange en intense discussieronde volgt een ludieke vraag.

De deelnemers staan voor de fictieve keuze om een van de drie landen uit het boek te kiezen als reisbestemming. Ze moeten beslissen tussen Litouwen, Polen of Belarus. Tevens kunnen ze, eenmaal op hun bestemming, een personage uit het boek ontmoeten. Behalve Olga; zij zou een veel te logische prooi kunnen zijn.

Marije-Freriks wil naar Litouwen: “Op dit moment is Litouwen een veilig land wat wel belangrijk is.
Polen trekt me niet, waarom weet ik niet zo, maar dat is meer gevoelsmatig. Ik heb ook geen behoefte om de voormalige concentratiekampen te bezoeken. Belarus schijnt qua natuur ook veel te bieden te hebben, echter op dit moment een negatief reisadvies en valt voor mij daarom af.”

Willeke twijfelt: “Toen ik deze vraag zag, dacht ik aan Litouwen, maar het is ook de taal die me tegenhoudt. Mijn tweede gedachte was dat Engels ook wel zou kunnen, of misschien Duits. Het wordt dus Litouwen.”

Saskia Jacobs-Labree bevestigt: “Ik ga naar Litouwen. Ten eerste omdat het daar nog veilig is en vanwege de historische gebouwen.”

Janna Hollema: “In eerste instantie zou ik willen zeggen Belarus, omdat het het meest onbekende land is. Daar hou ik van! Het onbekende ontdekken. Maar het reisadvies voor Belarus is negatief, en aan mijn eigen veiligheid hecht ik toch ook wel waarde. Daarom kies ik toch voor Litouwen!”

Als personage zou Diane Kooistra graag, net zoals heel wat deelnemers, Maxim ontmoeten. “We gaan een avondje op de camping lekker eten met Maxim. We vragen hem van alles wat we nog willen weten over de achtergronden van het verhaal.”

Na het lezen van de feedback van haar medelezers, neemt Brendaleest een drastisch besluit: “Ik vind Gregor toch wel heel interessant om meer van te horen. Vooral wat hem drijft en hoe hij dat allemaal heeft overleefd.”

Dit alles is slechts een kleine greep uit de honderden reacties die deze discussieronde heeft opgeleverd.

Conclusie

Een aantal quotes uit de lezersrecensies leiden het eindresultaat in.

Paulien Mokveld: “Het boek begint rustig, maar ontwikkelt zich als een sneltrein die steeds harder gaat rijden.”

Lisan: "Pas op de laatste bladzijde is de puzzel compleet."

Our Library Belgium: “De nomade vond ik erg sterk geschreven en heeft er zeker voor gezorgd dat ik meer van deze auteur wil lezen.”

FloorG:”Anya Niewierra maakte al mijn verwachtingen waar.”

Ina Beekman: “Niewierra beschrijft beeldend, je ziet de situaties voor je. De spanning bouwt zich mooi op, tot uiteindelijk de verrassende ontknoping aan het eind van het boek.”

Wat is het eindresultaat?

Het boek krijgt 15 keer de volle buit van 5 sterren en 4 keer een waardering met 4 sterren.

Met een gemiddelde van 4,8 sterren sluiten we deze bijzonder leerrijke en gezellig drukke leesclub af.

Dank aan alle enthousiaste deelnemers, die zich vol overgave hebben gestort op de vragen (en de talrijke deelvragen!) over De nomade.

Last but not least: onze bijzondere dank aan Anya Niewierra die zo vriendelijk was, uitgebreid te antwoorden op al onze vragen.

Deze coördinator vond de leesclub met dit boek een waar feestje om te mogen begeleiden.

Graag tot een volgende keer!

Guy Doms