Wat een boek...

'Er wordt weinig gepraat en veel schijn opgehouden. Het is interessant hoe de relaties onderling wringen, terwijl ze naar buiten toe wel een eenheid proberen te vormen.' De Schönwalds gebruiken de opening van de boekwinkel van Karolin, de middelste van drie kinderen, om elkaar weer te ontmoeten. Ze wonen ver bij elkaar vandaan en hebben blijkbaar een goede reden nodig om met z'n allen weer eens bij elkaar te zijn. Chris, de broer van Karolin, is speciaal voor de opening vanuit de VS naar Berlijn gevlogen. De opening verloopt minder vlekkeloos dan De Schönwalds voor ogen hadden. De quote van AdaW vat de relaties in de roman van Philipp Oehmke mooi samen.

Het café (nee niet die boekhandel maar hier op Hebban) bruiste van enthousiasme toen de verse deelnemers kwamen melden dat ze een van de gelukkigen waren die mocht deelnemen aan de leesclub. Een hele trits nieuwe deelnemers maar even zoveel lezers die al eerder deelnamen aan een (of meerdere) Hebban leesclub(s). De nieuwe deelnemers worden fanatiek welkom geheten en gerustgesteld als ze huiverig zijn voor de discussie of het maken van een recensie. 

Liesbeth: Superleuk dat ik mee mag doen met mijn eerste leesclub ooit!

We keken uit naar een roman, een klepper van meer dan vijfhonderd pagina’s, die wekenlang in de Bestseller 60 van Der Spiegel stond. De auteur Philipp Oehmke is journalist en werkt zelf als redacteur voor de genoemde Duitse nieuwswebsite Der Spiegel. Ook zijn biografie over de rockband Die Toten Hosen stond enkele jaren eerder lange tijd in deze bestsellerlijst. In Duitsland zal men hem zeker kennen, voor ons was hij onbekend bij de start van de leesclub. Daar kwam snel verandering in nadat de boeken bij de deelnemers met veel kabaal op de mat ploften. Vanaf dat moment werd het even wat stiller in het café want het boek vroeg om aandacht, heel wat aandacht en ook tijd en concentratie. Gelukkig was de roman heel prettig vertaald door Chiara Tissen. 

Tijdens het lezen, waren hier en daar zuchten te horen. Verzuchtingen van de pittige taal, vooral in het tweede hoofdstuk, enthousiaste verzuchtingen door anderen vanwege het mooie taalgebruik en het bijzondere verhaal alsook zuchten van verlichting of juist spijt toen het boek uit was.

Jacqueje: De Schönwalds is geen boek om eventjes te ontspannen. 

AdaW: Ik was gematigd enthousiast. 

Rineke: fascinerend boek

Voor de eerste vraag bekeken we vooral de buitenkant van de roman. De coverafbeelding, titel en achterflap geven al heel wat informatie weg. met z'n allen namen we die buitenste laag onder de loep. Ook in deze leesclub zijn er lezers die zich geen voorstelling kunnen maken dat je een boek openslaat zonder de achterflap te lezen en lezers die het liefst nooit een achterflap onder ogen krijgen. Het is leuk om de verschillen in aanpak van het kiezen van een boek samen te bespreken. De cover, met een afbeelding van Christian Brandl, die doorloopt over de rug van het boek naar de achterkant, valt bij de meesten in de smaak. 

Henri: Ik vind dit boek qua omslag aantrekkelijk. De personen op de flap met hun afstandelijke positie ten opzicht van elkaar, roept bij mij nieuwsgierigheid op. Wat speelt er allemaal tussen de linies? De familieopstelling getuigt volgens mij vooral van onderdrukte emoties. En al lezende herken ik dat. 

Na het bewonderen en bespreken van de omslag en ook de titel was het tijd om ons op de inhoud van de roman te richten. Hierbij kwam naar voren dat de auteur niet kiest voor een bekende opbouw met een begin, middenstuk en ontknoping maar dat hij zijn verhaal meer ophangt aan de karakterschetsen van de diverse leden van het gezin Schönwald en hun aanhang. Vooral de ontknoping werd gemist, voelde afgeraffeld of was juist plezierig open met voldoende ruimte voor een vervolg op dit boek. 

Geesje: Uiteindelijk heeft het boek geen plot naar mijn idee. Ik vind dat erg jammer. Persoonlijk vind ik een plot wel een toegevoegde waarde hebben. In eerste instantie leek het erop dat er toch een plot aan zat te komen maar helaas: een abrupt einde.

De personages werden in deze roman niet voorgesteld met hun eigenschappen en karaktertrekken maar moest je als lezer leren kennen door hun gedachten, hun levensloop en hun wijze van relaties aangaan met de ander (of juist niet). Soms was dit even zoeken en geregeld werd je ook even op het verkeerde been gezet. Het was niet altijd eenvoudig om een favoriet personage te kiezen. Ook bleek dat de kernwoorden die men koos voor een van de personages soms niet herkend werden door andere lezers. Iedereen schreef in het hoofd een eigen beeld van de diverse leden van het gezin. 

SchrijfMeike: Chris vond ik het meest boeiende personage om over te lezen. Ik dacht in eerste instantie dat ik hem niet zou mogen, maar kreeg steeds meer sympathie voor hem hoe verder ik las en hoe beter ik hem leerde kennen.

Rineke: Mijn favoriet: Ruth, de moederkloek die ondanks alles probeert het gezin bij elkaar te houden. Zij is zeker niet de sympathiekste van het stel, ze is verbitterd en ik zou haar niet als vriendin willen hebben, maar ik kan begrip voor haar opbrengen. 

Melanieke: Ik kies Ruth. Ze is zwijgzaam en braaf. Het lijkt alsof ze zware lasten te dragen heeft en nooit geleerd heeft erover te praten. 

We komen samen tot de conclusie dat onderlinge relaties en schone schijn de meest opvallende thema's van het boek zijn. De bij de boekinformatie genoemde onderwerpen, zoals Woke, Me-too, Trumpisme en LHBTIQ+, komen juist iets minder uit de verf. Deze onderwerpen worden zijdelings genoemd of zijn meer een kapstok waar een stuk van het verhaal aan wordt gekoppeld. Ook lijken ze meer achterliggende thema's die meer tussen de regels door een rol spelen. Toch zijn er wel enkele zijpaadjes die indruk maken op de lezers. 

Ineke: Wat ik mooi uitgewerkt vond waren de scenes rond de ziekte van Benni

IngridB: Loyaliteit vond ik mooi uitgewerkt. Ruth jegens haar gezin, Chris jegens zijn broertje, uiteindelijk ook jegens zijn zusje als hij met de activisten in discussie gaat, jegens professor Shapiro. 

Sander van Vliet: Ik vind dat er veel thema's aan bod komen: metoo, lhbtqi+, Trump, poststructuralisme, cancelculture. Je zou zeggen dat de laatste het meest aan bod komt [...], maar ik vind eigenlijk geen thema er [...] uitspringen aangezien ze ook in elkaar verweven zijn. 

Aan het einde van de discussie kijken we nog even terug naar de verwachtingen die we vooraf hadden van het boek en of die zijn uitgekomen. Hierbij komen weer de woorden uit de boekinformatie naar voren. De thema's Woke en Trumpisme en ook Me-too had een aantal lezers geënthousiasmeerd voor deze leesclub. Die informatie bleek niet helemaal te stroken met onze verwachtingen. Ze kwamen aan bod maar speelden in de ogen van velen een minder grote rol in dit boek. Voor de een was dat een tegenvaller, de ander vond genoeg plezier aan de rest van de onderwerpen. Ook hadden enkelen een roman verwacht die makkelijker te lezen zou zijn. Vooral het tweede hoofdstuk, helemaal in het begin dus al, bleek veel onbekende termen te bevatten en men vond het taalgebruik geregeld pittig. Kennis over de politiek in de VS en ook Duitsland hielp een aantal lezers om dit boek beter te kunnen doorgronden. 

Saskia: Ik had verwacht dat de actuele thema's een grotere rol in de onderlinge verhouding zou spelen. De visies van de verschillende generaties op die thema's en hoe die generaties daar onderling mee omgaan. Mijn verwachting is niet uitgekomen.

AnneFaber: Ik had wel meer de verwachting dat er een bepaald plot zou zijn. Dat er meer spanning in zou zitten en dat het onderdeel van de boekhandel meer uitgediept zou worden. Aan de andere kant ben ik verrast door de opbouw van het verhaal [...]. Dit gaf meer diepgang.

Al met al bespraken we een dik boek, met hier en daar best een pittige schrijfstijl, met andere thema's dan men verwacht had, met een verhaal dat niet opgehangen werd aan een bekende opbouw van het verhaal maar waarbij het besproken gezin en hun onderlinge relatie de kapstok van het verhaal was. Voor sommigen was deze roman heerlijk om te lezen, voor sommigen bijna een reden om te stoppen met het boek. De waardering schoot dan ook van 2 tot 5 sterren. Uiteindelijk kwamen we op een prachtig gemiddelde van 3,6 sterren. We hebben mooi kunnen discussiëren over deze roman en veel onderwerpen zijn aan bod gekomen in de discussie.
Enkele quotes uit de recensies wil ik jullie niet onthouden. 

AdaW: De Schönwalds geeft een tijdsbeeld van een Duitse familie, die zich in de huidige tijd moet verhouden tot maatschappelijke stromingen als lhbtiq+, MAGA e.d. en daarbij geconfronteerd wordt met een verondersteld nazi-verleden.

Henri:  de schrijver laat met zijn karakteriseringen een opvallende gelaagdheid zien. De personen zullen niet snel uit mijn gedachten verdwijnen. 

Rineke: De Schönwalds: een knap gecomponeerde Gesellschaftsroman; goed vertaald door Chiara Tissen. 

SchrijfMeike: Het kostte even om in het verhaal te komen, maar toen ik erin zat vond ik het een prachtig boek en werd ik meegesleept door de levens en emoties van de personages.

Ineke: De Schönwalds is een boek dat me lang heeft bezig gehouden.

AnneFaber: Een uitgebreid beschreven familieverhaal waarin de hoofdpersonen invullen wat anderen van hen denken en hieraan willen voldoen, zonder al te veel stil te staan bij de consequenties hiervan. 

Liesbeth: Een verhaal over een familie en hun tradities, die niet voor iedereen even makkelijk zijn na te leven.

Sander van Vliet: De Schönwalds is uitermate geschikt voor mensen die net wat extra diepgang zoeken in een boek. En diegenen die misschien aan het denken gezet willen worden over hun eigen handelen. 

Gigi: Een pittige maar ook prachtige roman om je als lezer in onder te dompelen en rustig lezend en genietend tot je te nemen. 

Met als afsluitende klapper, of klap op de vuurpijl, de prachtige quote van Ingrid die via een zoektocht op internet een bijzondere metafoor vond voor Schönwald. Ze refereert hierbij naar de naam voor een bepaald porselein, bekend in Duitsland.

IngridBs: Porselein is elegant en tegelijk hard en glad, schokbestendig en bestand tegen temperatuurwisselingen. Maar toch kwetsbaar.