Thomas Mann: leven en werk
Wat een humoristische novelle, een tegenpool van De dood in Venetië, had moeten worden, werd een lijvig boek: De Toverberg. Thomas Mann had daarmee dezelfde ervaring met het verschijnsel tijd als Hans Castorp, de hoofdpersoon uit dit werk. Castorp is van plan een bezoek van drie weken aan zijn neef te brengen en zou er uiteindelijk zeven jaar verblijven, terwijl Mann pas na twaalf jaar met het boek klaar zou zijn.
Thomas Mann, geboren in 1875 in Lübeck in een handelsfamilie, schrijft liever dan dat hij op kantoor zit of een technische opleiding volgt. Tussen zijn 20ste en 25ste schrijft hij zijn romandebuut De Buddenbrooks. De roman volgt vier generaties van een vooraanstaande familie. Verval, ziekte en dood; het zijn thema’s die Mann bezighouden en ook in De Toverberg terugkomen. Aanvankelijk is De Buddenbrooks geen verkoopsucces maar een nieuwe uitgave in twee delen brengt daar later verandering in. De naam van Thomas Mann als groot schrijver is gevestigd.
In 1905 trouwt Mann met Katharina Pringsheim (Katia). Ze krijgen zes kinderen. Klaus en Erica volgen hun vader in zijn voetsporen en gaan ook schrijven. Ook Heinrich, een broer van Thomas, is auteur. In zijn dagboeken is de bekendste Mann weinig complimenteus voor de schrijvende familieleden, maar naar de buitenwereld wil hij altijd wel een goed woordje voor ze doen om de boekenverkoop te stimuleren.
De auteur heeft een vaste dagindeling en houdt daar strak aan vast. ’s Ochtend werkt hij altijd een aantal uren aan zijn roman. De middagen gebruikt hij voor research en het bijhouden van een dagboek, ’s avonds bezoekt hij regelmatig de een of andere voorstelling. Katia schermt hem af, zodat hij altijd ongestoord kan schrijven. Zijn kinderen hebben maar weinig toegang tot hem. De neiging tot melancholie, die in de familie voorkomt, draagt hier niet aan bij, en Thomas Mann's gevoelens van bisexualiteit waren ook niet onbekend. In De dood in Venetië en ook in De Toverberg komt dit thema terug. Tijdsgenoten van de grote Mann stonden niet open voor het hebben van zulke gevoelens. Hij heeft daar waarschijnlijk wel over geschreven, maar nadien heeft hij dit deel van zijn dagboeken verbrand.
In 1912 begint Mann aan De Toverberg. Hij heeft net de novelle De dood in Venetië geschreven. Hij komt op het idee van De Toverberg tijdens een bezoek van drie weken aan Katia. Zij is opgenomen in een sanatorium in Davos. Hij ondervindt dat het tijdsbesef anders is in een luxe geïsoleerde omgeving. Eén van de andere gasten van het sanatorium laat de deuren steeds hard achter zich dichtvallen. Al zijn observaties zullen terug komen in de roman. Het is uiteindelijk een boek geworden vol symboliek waarin Thomas Mann zijn eigen zoektocht en omzwervingen op politiek ideologisch gebied uit zijn essay Betrachtungen eines Unpolitischen beschrijft, door Settembrini en Naptha met elkaar te laten discussiëren. Ook weet Mann de tijdgeest aan het begin van de twintigste eeuw goed te beschrijven: Het Europese avondland, waar monarchiën en keizerrijken verdwijnen en plaats maken voor moderne democratiën.
In 1929 wordt hem dan de Nobelprijs toegekend, "voornamelijk voor zijn grote roman De Buddenbrooks, die gestaag herkenning won als één van de klassiekers van de hedendaagse literatuur". In de jaren dertig trekken de nationaal-socialisten, onder leiding van Hitler, in Duitsland steeds meer macht naar zich toe. Katia is joodse. Thomas Mann kan maar moeilijk stelling nemen. Waarschijnlijk beseft hij dat stellingname betekent dat hij zijn geliefde Duitsland zal moeten verlaten. Onder toenemende druk van Klaus en Erica spreekt Thomas Mann zich in 1933 eindelijk uit tegen de nazi’s. Dan emigreert hij eerst naar Zwitserland en later naar de VS.
Er volgen nog meedere boeken van zijn hand, waaronder:
- Lotte in Weimar: een roman waarin een oud geworden Goethe zijn hoofdpersoon ontmoet uit Het lijden van de jonge Werther.
- Jozef en zijn broers: het bijbelverhaal van Jacob en Jozef beschreven.
- Doctor Faustus: naar het klassieke Faust-thema. In dit boek verkoopt een componist zijn ziel aan de duivel.
In 1955 overlijdt de tovenaar-auteur.
-Jan Haas-