DE LEESCLUB EN HUN VERWACHTING

De leesclub bestond uit een gemêleerd gezelschap van 15 lezers, inclusief de coördinator, uit België en Nederland. Geen van de deelnemers had eerder een boek van de hand van Erik Nieuwenhuis gelezen en waren benieuwd naar zijn schrijfstijl. Op basis van de achterflap waren de verwachtingen hooggespannen. Iedereen verwachtte een boek over een roadtrip met diepgaande gesprekken, (verstoorde) familierelaties en terugblikken naar het verleden met een flinke dosis (zwarte) humor. Ze waren vooral benieuwd naar de bizarre gebeurtenis die de verhoudingen opnieuw op scherp zet.

Een aantal lezers vroeg zich daarbij af waarom hoofdpersoon Ruben zich op zijn leeftijd al zo bezig is met waar hij begraven wil worden en welke rol dat in het verhaal zal gaan spelen. Laura Oosterdijk: “Ik ben ook op weg naar de 60 en nog niet echt bezig met het uitzoeken van een begraafplaats, dus ik ben wel nieuwsgierig waarom iemand van nog geen 60 zich hier al zo mee bezighoudt.”

DE COVER en de TITEL

De cover in combinatie met de titel gaf weinig prijs over het inhoudelijke verhaal. Veel lezers verbaasden zich over de zwevende hand met het ‘I love home’-polsbandje. Of was het misschien een afgehakte, in het water drijvende hand? De lezers tastten vooralsnog in het duister.

Barbara: “Heel veel vragen waar je in eerste instantie geen antwoord op krijgt, maar waarvan ik hoop dat ze als puzzelstukjes op z'n plaats vallen gaandeweg het verhaal.” En die hoop is na lezing inderdaad grotendeels vervuld, hoewel de meeste lezers zich nog steeds blijven afvragen wat nu precies de voordelen van Sint Barbara zijn. Sofie De Braekeleer: “Het blijft wel een vreemde titel die een beetje mysterieus is, zeker in combinatie met de vrij kleurloze kaft. Ik denk dat de combinatie van een sobere kaft en een titel die niet iedereen zal begrijpen (ik kende de naam niet bijvoorbeeld) een deel lezers zal mislopen die wel voor het boek zouden vallen als het een andere titel en kaft had, wat wel jammer is voor de schrijver en uitgeverij.” Bij Hullemans viel na lezing alles op zijn plaats: “Een chaotische, zich tegen de burgerlijke conventies afzettende kunstenaar blijkt juist erg op zoek naar een meer dan geregeld einde. Zelfs een door de consumentenbond opgestelde vergelijking naar verschillende begraafplaatsen is een onderdeel van de zoektocht naar een geschikte, definitieve ligplaats. De voordelen op een rijtje. U kunt kiezen.”

De quotes uit recensies op de achterflap riepen vraagtekens bij Gerard Hilbrants op: “Vervolgens lees je de recensenten: "Wie dit boek niet leest is gek" en "Nieuwenhuis krijgt je waar hij je wil hebben". Ik denk dan: O ja, dat zullen we dan wel even zien, ik ga het boek lezen.”

BIZARRE PLOTTWIST

Vervolgens doken alle lezers het boek in en werden al snel geconfronteerd met een volkomen onverwachte plottwist die de lezers bijna verbijsterd achterliet, waarna zich een volkomen ander verhaal ontrolde dat praktisch alle uitgesproken verwachtingen de nek omdraaide. Sofie De Braekeleer: “Dat was echt een moment dat ik besefte: dit boek wordt duidelijk helemaal anders dan ik verwacht had ;-)” Sarah: “Toen heb ik het boek echt even weg moeten leggen om dat plot even met mijn vriend te bespreken (niet dat hij daar op zat te wachten...). Ik was zo verbaasd!” Aan de verwachte (zwarte) humor werd wel voldaan.

Waren de lezers teleurgesteld door deze onverwachte wending van het verhaal? Een groot NEE was het antwoord van bijna iedereen. De knop werd omgezet en ze genoten van de bizarre hilarische roadtrip met Ruben als lijdend voorwerp waarmee het verhaal verder ging.

GELOOFWAARDIGHEID

De gebeurtenissen die na deze plottwist volgen zorgden voor een discussie over de geloofwaardigheid. Voor Sasja C zorgde vooral de manier waarop Max en Noor met hun vader omgingen dat het verhaal ongeloofwaardig werd. Emma twijfelt: “Geloofwaardig weet ik niet zo heel goed, ik denk dat zoiets niet zo gauw zou kunnen gebeuren (het zou natuurlijk kunnen).”

Hoewel iedereen beaamde dat sommige scènes ‘over the top’ en ongeloofwaardig waren, vond een aantal lezers dat totaal niet storend. De meeste lezers vonden het zelfs van ondergeschikt belang, zoals Cami: “Als geloofwaardigheid het doel was geweest dan was het niet zo'n hilarisch verhaal geworden.”. Pollie_79: “De auteur heeft het ongeloofwaardige vrij geloofwaardig gepresenteerd. Als je het boek zo ingaat blijft er een lekkere weglezer over, niets meer en niets minder.” Barbara: “Het rare is dat als je het verhaal an sich bekijkt het totaal ongeloofwaardig overkomt, maar als je de opeenvolging van alle gebeurtenissen apart onder de loep neemt, dat je dan uitsluitend tot de conclusie kunt komen dat het zou kunnen. Daarom vond ik de ongeloofwaardige stukjes ook niet raar, maar volledig passend in de situatie.”

OPBOUW

Het chronologische verlopende verhaal is opgebouwd in vijf delen en binnen die delen weer in verschillende hoofdstukken. De gebeurtenissen vinden in een vrij kort tijdbestek plaats met verschillende verrassende en originele plotwendingen die uiteindelijk leiden naar het eindplot. Vooral de scheidslijn tussen het eerste deel en de rest van het verhaal kunnen de meeste lezers begrijpen omdat het verhaal vanaf dat moment een wending neemt die niemand had zien aankomen. Maar over de opdeling van de rest van het verhaal lopen de meningen uiteen. Barbara: “Ik vond de vijf delen vooral erg vernuftig gekozen door de auteur omdat hij zo ongehinderd tijdsprongetjes in het verhaal kon maken zonder dat hij in detail hoefde te treden en daardoor de vaart uit het verhaal werd gehaald.” Ook Hullemans is tevreden: “Het korte tijdsbestek waarin het verhaal zich afspeelt, de chronologie die strak aangehouden wordt, ondanks de wisselende perspectieven, geeft het verhaal een enorme vaart. Kortom helemaal tevreden over de opbouw. Voor mij werkte het.” Sarah zag het vooral als een moment waarin ze even vanaf een ander moment, punt of perspectief in het verhaal kwam. Helma Koot: “Ik dacht zelf meer in scènes zoals je bijvoorbeeld bij een toneelstuk hebt. De opdrachtkrijgers hebben hun opdracht gedaan, einde scène, waarna de volgende scène begint.” Hier kan ook Sofie De Braekeleer zich wel in vinden: “Ja, met de absurditeit en humor van een goede deurenkomedie. Het zou best genieten zijn in een theater als je dit voorgeschoteld krijgt!”

Voor Patricia van der Broek voegde deze indeling niet toe: “Het verhaal verliep op zich chronologisch, daarvoor waren de verschillende delen niet nodig.” Een mening die gedeeld werd door Laura Oosterdijk: “Het is in ieder geval geen moment waarop ik eens extra nadenk over het verhaal.” Voor Marianne was het ook niet nodig geweest: “Het is een logische opbouw en daarnaast ook chronologisch. Maar meerwaarde, nee, dat niet. Het had ook een doorlopend verhaal kunnen zijn.”

SCHRIJFSTIJL en PERSPECTIEF

De schrijfstijl werd gewaardeerd door de lezers en onder andere gekwalificeerd als dynamisch, humoristisch, pakkend, vlot, luchtig, doeltreffend en filmisch. Marianne: “Zijn woordgebruik is erg goed, je kan in dialogen precies zien wie er aan het woord is, ook als het er niet bij zou staan.” Barbara: “De dialogen zaten vol venijnigheden en humor: ik houd daarvan!” Marijke van Kampen: “Het woordgebruik is heel actueel en steeds zo passend bij de persoon die de schrijver aan het woord laat. Het woordgebruik is dus ook heel divers.” Gerard Hilbrants: “Door het geheel van taalgebruik, stijl en perspectief werd je plezierig door het verhaal getrokken."

De lezers waren het erover eens dat het verhaal niet anders dan vanuit personaal perspectief geschreven had kunnen worden, hoewel Sasja C er wel even aan moest wennen: “Waarschijnlijk doordat ik zelden verhalen lees die op deze manier zijn geschreven.” Hullemans vroeg zich af of een ‘ik-vertelling’ dezelfde luchtigheid zou hebben gehad: “Ik vermoed dan een veel zwaarder op de psychologie leunend verhaal. De humor zou een stuk lastiger in te brengen zijn.” Een mening die door de andere lezers werd ondersteund. Cami: “Het verhaal wordt vanuit verschillende perspectieven verteld en met een droogheid alsof er geen sprake is van absurditeit in overtreffende trap.” Gerard Hilbrants: “Er was geen moment, dat ik dacht: Dit is een saai, taai, stukje in het verhaal.

PERSONAGES

Er was, naast hoofdpersoon Ruben, een aantal andere essentiële personages zonder wie het verhaal niet verteld had kunnen worden. Cami: “ik denk dat alle nevenpersonages belangrijk zijn, omdat ze gebeurtenissen in gang zetten.” De lezers waren verder van mening dat ze hen voor hun rol in het verhaal goed hebben leren kennen. Marianne: “Ze zijn heel goed én humoristisch beschreven. Of het nou de agenten of de criminelen zijn, je krijgt echt een inkijkje in hun karakter en de verschillen daarin zijn prachtig neergezet. Hun rol is misschien niet groot, maar wel onmisbaar in het verloop van het verhaal. Geen van hen zou gemist kunnen worden, omdat je dan een heel ander verhaal zou krijgen.”

Zoals al eerder aangegeven, heeft Nieuwenhuis elk personage zijn eigen geluid en typering/karakterisering gegeven. Voor Marijke van Kampen deed hij dat soms iets te goed, waardoor de personages enigszins karikaturaal werden. Barbara: “Ik vond dat Nieuwenhuis met name door het taalgebruik de personages heel goed getypeerd heeft. Hoe klein de rol ook is die een personage toebedeeld krijgt, de auteur heeft ze met rake bewoordingen gekarakteriseerd.” Hullemans is het hier mee eens en het doet hem denken aan een andere auteur: “Het doet me een beetje denken aan Simon Carmiggelt. Deze schrijver kon in een Kronkel van anderhalve pagina iemand perfect typeren. Alsof je het personage al jaren kende.”

THEMA’s en MOTIEVEN

De lezers noemden een veelheid aan thema’s en motieven die zij uit het verhaal halen, waaronder liefde, familie(relaties), psychische problemen, verdriet, teleurstelling, eerlijkheid, spijt, menselijk falen, intenties, imperfectie, eenzaamheid en het opnemen van verantwoordelijkheid. Maar met stip op nummer 1 stond: noodlot
Barbara: “Je kunt je leven nog zo mooi plannen, maar als je het noodlot op je pad treft, loopt alles toch weer anders. Marianne: “Om met John Lennon te spreken: “Life is what happens to you, While you're busy making other plans.” Patricia van der Broek: “Geniet van het leven, het duurt maar even.” Cami vond het mooi dat zo'n zwaar onderwerp met zoveel humor en luchtigheid werd gebracht.

Voor Hullemans was het centrale de vele ongelukkige onderlinge verhoudingen: “De levenswandel van Ruben komt via vele verhalen, dialogen, gebeurtenissen tot één geheel en da’s anders dan het spoorboekje wat hij zelf voor ogen had. Een kunstenaars leven, met veel individuele ontwikkelruimte, egoïsme bijna. Het ik-tijdperk. En helaas totaal onbevredigend en met vele ‘slachtoffers’, zoals zijn vrouw en kinderen die geen gelukkig huwelijk of ouderliefde hebben gehad.”

MEDEWERKING VAN ERIK NIEUWENHUIS

Erik Nieuwenhuis werkte mee aan de leesclub en beantwoordde enthousiast en uitgebreid de vragen van de leesclub wat erg gewaardeerd werd door de lezers. Erik Nieuwenhuis op zijn beurt vond het een voorrecht om door de leesclubdeelnemers gelezen en besproken te worden: “Een leerzaam voorrecht. Jullie bedankt voor de aandacht en de nette waardering. (Mijn zoon zei naar aanleiding van een driesterrenrecensie: ‘da’s een zes.’ Dan kan ik hier toch beter mee thuiskomen.)”

WAARDERING

De leesclub is met een gemiddelde score van 3.7 sterren afgesloten.

Sasja C had slechts 2** voor het boek over: “Ik had een serieuzer boek verwacht, misschien kwam dat door het thema van het boek. Helaas las ik hierdoor een soort boek, waar ik niet blij van word.”

Drie lezers waardeerden het boek met 3***.
Emma: “Ik vond het een verassend boek, maar het was ook best een lastig boek. Vooral lastig, omdat het zo bizar was.”
Marijke van Kampen: “De schrijfstijl van Nieuwenhuis trekt je in het boek. Je hoort ziet en ruikt als lezer alles. Het verhaal ontrolt zich en wordt steeds meer, groter en chaotischer. Hier en daar te veel slapstick. En hier en daar te ongeloofwaardig. Maar uiteindelijk schrijft Nieuwenhuis het verhaal mooi rond. Helemaal aan het eind passen de verschillende puzzelstukjes in elkaar.”
Patricia van der Broek: “Nieuwenhuis verdient veel lezers voor De voordelen van Sint Barbara, een prettige en toegankelijke roman die genoeg stof tot nadenken tijdens en na het lezen gaf.”

Tenslotte waardeerden elf lezers het boek met maar liefst 4****.
Uschi: “Het is verrassend makkelijk en eenvoudig geschreven maar er is zeker een diepere laag aanwezig in dit bij vlagen humoristisch boek. De vraag die tijdens het lezen bij mij vaak oppopte is: waar eindigt dit?”
Gerard Hilbrants: “Het verhaal ontpopt zich in gedoseerde gebeurtenissen. Het boek wordt geen moment saai. Het is zeer lezenswaardig en beeldend geschreven voor een groot lezerspubliek. Ik zie de speelfilm wel verschijnen.”
Hullemans: “Het is een boek geschreven als een rollercoaster, een opeenstapeling van onvoorspelbare gebeurtenissen, met kleurrijke figuren en uiterst originele gezichtspunten.”
Sarah: “Er wordt geschreven met humor en het leest makkelijk weg. Daarnaast geeft het je veel om over na te denken.”
Marianne: “De verschillende situaties in het boek en plekken waar ze plaatsvinden, zijn met weinig woorden, maar overduidelijk, op zo’n filmische manier beschreven dat je je deel voelt van het verhaal.”
Laura Oosterdijk: “Erik Nieuwenhuis heeft een origineel verhaal geschreven, hier en daar wat ongeloofwaardig, maar absoluut een zeer leeswaardig boek.”
Cami: “Zware' thema's als eenzaamheid, (familie)relaties, het lot en de (on)zin van het leven zijn een rode draad in het boek. Erik weet deze thema's op een luchtige manier te brengen en zetten daarbij aan tot nadenken. Met levendige dialogen en filmische beschrijvingen is dit voor mij het meest verrassende boek van 2022.”
Pollie_79: “Het totaalplaatje van bizarre en toevallige opeenstapelingen aan gebeurtenissen is ongeloofwaardig. Is dat erg? Nee, niet in dit gekke boek, geheel van ondergeschikt belang zelfs. Ook wel eens lekker!”
Barbara: “Thema’s als liefde, familie(relaties), waarheid en vooral het noodlot maken van De voordelen van Sint Barbara een verhaal waarin de hilarische momenten over elkaar heen buitelen. Dit laatste komt de geloofwaardigheid van het boek overigens niet altijd ten goede, maar gek genoeg is dat nergens echt storend.”
Sofie De Braekeleer: “Spijt, menselijk falen en het opnemen van verantwoordelijkheid daarvoor vormen een rode draad doorheen het boek. Het boek wordt echter niet zwaar op de hand met een schrijver die niet bang is van humor, messcherpe dialogen en absurde situaties. Laat u vooral verrassen en meevoeren.”
Helma Koot: “Ik heb genoten van de humorvolle schrijfstijl van Nieuwenhuis. Zijn woordgebruik en de manier waarop hij in slechts enkele zinnen en dialogen zijn personages weet te karakteriseren én overtuigend absurde situaties geloofwaardig weet te beschrijven, tekenen zijn schrijverskunst. Al met al een geweldige kennismaking met de voor mij tot dan toe onbekende Nieuwenhuis.”