DE AUTEUR

De Brits-Australische juriste Emilia Hart was pas midden twintig toen zij getroffen werd door een herseninfarct. Na haar herstel besloot zij het roer om te gooien en haar jeugddroom waar te maken: een boek schrijven. Tijdens haar onderzoek naar de beruchte Pendle Witch Trials in Cumbria vielen haar de overeenkomsten op met de net gepubliceerde rapporten over het flink toegenomen geweld tegen vrouwen tijdens de corona lockdown. Zij had het onderwerp voor haar eerste roman gevonden.

HET BOEK

In De Weyward-vrouwen raken de levens van drie sterke, eigenwijze vrouwen met elkaar verbonden.
In 1619 staat Altha terecht voor hekserij omdat ze een man uit de buurt zou heben gedood.
Ruim driehonderd jaar later is daar Violet. Liever dan dat zij zich gedraagt als een nette jongedame, verzamelt zij insecten en klimt in bomen.
Op de vlucht voor haar gewelddadige partner laat Kate in 2019 alles achter en vertrekt naar een cottage in Cumbria, die ze geërfd heeft van haar oudtante.
Wat hebben deze vrouwen gemeen en hoe kan dit Kate helpen zichzelf te ontdekken?

De Weyward-vrouwen kreeg een eervolle vermelding bij de Caledonia Novel Award en is inmiddels al in meerdere vertalingen uitgebracht.

DE LEESCLUB

Heksen en heksenverhalen, ze spreken nog steeds tot onze verbeelding. In combinatie met een fraai vormgegeven cover met opvallende blauwe tulpen trok De Weyward-vrouwen dan ook veel belangstelling bij de inschrijving. Voor de meeste geselecteerde deelnemers bleek deze Hebban Leesclub een eerste kennismaking en dus een dubbele ontdekkingsreis. De groep werd gecompleteerd door een aantal enthousiaste lezers die aansloten met een eigen boek. En omdat binnen twee dagen de eerste boeken al werden afgeleverd, konden we meteen van start.

DE DISCUSSIE

"Wauw!" Dat was de eerste reactie van Laura bij het uitpakken van het boek. Nog mooier in het echt dan als online afbeelding. Vooral de blauwe kleur van de tulpen intrigeert haar en zij vraagt zich af of die wel in de natuur voorkomt. Hoe gaan deze vreemde tulpen terugkomen in het verhaal? Het blijkt een vraag die met enige regelmaat terug zal komen in de discussie.
In de cover vallen heel wat interessante details te onderscheiden. De blauwe tulpen, waarvan er sommige tekenen van verval vertonen, hebben gele stelen en dat contrasteert fraai met het knalroze van de letters. De nachtvlinder, die symbool blijkt te staan voor de eendagsvlieg in het verhaal, doet mysterieus aan. Sandra vindt het een duistere versie van een schilderij van De Heem, terwijl Suus het boek voorbij zou lopen omdat het voor haar eerder een YA uitstraling heeft.
Wanneer we covers uit verschillende landen naast elkaar leggen, valt ook de spaanstalige, meer natuurlijke versie in de smaak. Want hoewel de Engelse en Nederlandse cover haar meer het mysterieuze gevoel geven, vindt Vera uiteindelijk de Spaanse versie beter bij de gebeurtenissen en omgeving van het verhaal passen.  Ook Ingrid kiest daarvoor, want de blauwe tulpen heeft zij niet gezien in het verhaal.

De schrijfstijl van deze debuterende auteur valt in de smaak. Vlot om door te lezen, maar door de woordkeuze rijk met een zekere gelaagdheid. Loes benoemt de bloemrijke zinnen met veel 'show' en weinig 'tell' en de prachtige metaforen: ".... Het woord glibbert naar buiten als een slang, druipt van de tong zo dik als teer." Wanneer Lotte daar de originele, Engelse versie naast legt, blijkt deze zelfs nog beeldender. Heel knap gedaan, maar soms wordt het toch wat teveel voor Loes, die af en toe verlangt naar "gewoon, zonder al die beeldspraak".
Niet alleen de auteur gebruikt metaforen. Zo ziet Laura de drie ogenschijnlijk losse verhalen van drie vrouwen in verschillende tijden uiteindelijk mooi in elkaar vallen als een keurige visgraat vlecht.

Vrouwen zijn de 'lijdende' personages in deze roman. Alle drie zijn ze voldoende uitgewerkt, zegt Tessa, die precies genoeg informatie heeft gekregen om zich goed in te kunnen leven: "We volgen ze van een moeilijke periode in hun leven, totdat ze de kracht en het zelfvertrouwen hebben verworven voor hun hekserij kunsten. [...] Een mooi begin- en eindpunt om de vrouwen te volgen."
De mannen daarentegen hebben, op een enkeling na, de rol van slechterikken toebedeeld gekregen. Enigszins uitvergroot, vindt Suus, die niet als enige op dat punt graag wat meer nuance had gezien. Zij kiest dan ook Graham als haar favoriete nevenpersonage.
Gerjo, de enige man in het gezelschap, is begaan met het lot van de vrouwen: "Ieder van de vrouwen heeft een oerkracht en kan de rare mannenwereld (ik kan er als man niet bij wat de mannen op de wereld doen als het gaat om geweld, misbruik, oorlog en ga zo maar door) uiteindelijk het hoofd bieden. En de wereld heeft de vrouw zo nodig." Tegen een dergelijke logica hebben zestien vrouwen niets in te brengen.

Drie hoofdpersonages, heel veel nevenpersonages, en één centrale plek waar het verhaal zich afspeelt. Voor Altha was het haar thuis, voor Violet een plek om aan de verwachtingen te ontsnappen, en voor Kate een schuilplaats voor haar nieuwe begin (Marijke). Weyward cottage en omgeving blijkt bij iedereen in de smaak te vallen. Loes ziet er meteen het huisje van Kate Winslet in uit de film 'The Holiday', en verheugt zich nu al op het kerstseizoen wanneer deze sfeervolle film ongetwijfeld weer bekeken gaat worden. Gerjo ziet het als een bijzondere plek: "Tikje geheimzinnig, vele kruiden in de tuin, oude verborgen schatten in het huis en een oud zoldertje. Echt een plek waar de oerkracht van de generaties te voelen is." Een vergelijkbare plaats weet hij ook: bij kasteel Bergh in 's-Heerenberg staat niet alleen een standbeeld van de laatste heks die in Nederland is verbrand, er staat ook nog een klein huisje bij. Maar ook in Twente zouden we een soortgelijk verhaal als dat van Altha, Violet en Kate moeiteloos kunnen situeren.

De tijd van Altha vinden we duidelijk terug in de beschrijving van het heksenproces en het aderlaten als geneesmiddel (Yvonne). De tijdsperiode van Violet was niet altijd even duidelijk, maar dan was er altijd een verwijzing naar WO-II die Marcha meteen in de juiste tijd zette. De moderne tijd van Kate bleek voor niemand een probleem. Het gebruik van een mobiele telefoon, het overboeken van geld en het online bestellen van een kinderwagen zette het voor Daphne meteen in de goede tijd. Al plaatste Lotte daar wel een kritische kanttekening bij, want omdat deze moderne technologie voor ons vanzelfsprekende elementen zijn, krijg je wel het gevoel dat de auteur daar ook net wat minder moeite in gestoken heeft.

Het verhaal staat bol van de thema’s. Overleven, identiteit, geweld en onderdrukking, zomaar een greep uit de vele thema’s die we uit het verhaal hebben gehaald. Marcha is verbaasd: “Ik heb even een lijst erbij gezocht met literaire thema's en eigenlijk alles is wel genoemd in één of andere variatie.” Ilse noemt ook de natuur en specifiek insecten, want dankzij het lezen van het boek kent zij nu het verschil tussen een libelle en een waterjuffer. Alleen die blauwe tulpen blijven een mysterie .....

"The Weyward Sisters, hand in hand ...." Het boek opent met het aansprekende citaat uit Macbeth van William Shakespeare, als in het derde bedrijf de heksen opkomen. In latere versies is 'Weyward' vervangen door 'weird'. Een opening van jewelste, want hiermee is de toon van het verhaal al gezet nog voor het begonnen is. Een onmisbaar element, vinden An en Yvonne eensgezind,  zeker met de uitleg erbij. Voor Daphne geeft het meteen de sfeer van hekserij en dient het als opmaat voor het eerste hoofdstuk waarin Altha in de kerker zit, beschuldigd van hekserij.
Ook het afsluitende citaat van feministe Adrienne Rich kan op onze goedkeuring rekenen. Voor Marijke geven beide citaten het verhaal extra diepte: "Ze benadrukken de thema’s van kracht, strijd en onderdrukking die door de eeuwen heen blijven bestaan." Ingrid ziet het anders, want hoewel de citaten wel in het verhaal passen, is het als totaalplaatje voor haar allemaal net iets teveel en wordt de boodschap dat vrouwen krachtig zijn en meer kunnen dan dat ze aanvankelijk denken, enigszins ondergesneeuwd.

Er waren genoeg scènes die ons raakten. Tessa noemt het moment dat Kate is gestrand in het bos door een sneeuwstorm naar huis moet zien te komen. Verdwaald, bang en denkend aan haar ongeboren kind moet ze een keuze maken. Maar dan is daar de kraai met witte vlekken waar ze instinctief op durf te vertrouwen. Een prachtig geschreven, bijna intiem moment waarin de verbinding met de natuur goed naar voren komt. Ook Sandra noemt deze scène als een scharniermoment waarop Kate tot het besef komt dat de natuur met haar samenwerkt en niet tegen haar.
Annick vindt het auto ongeluk waarbij de vader van Kate omkomt een aangrijpende scène. Ook al omdat deze enkele malen in het boek terugkomt, beschreven vanuit zowel het perspectief van Kate als dat van Violet. Voor beide personages was het een gebeurtenis die hun toekomst zou bepalen.

Om het verhaal samen te vatten in maximaal in tien woorden lijkt nog niet zo simpel. Maar ondanks die beperking blijft het bijzonder dat we allemaal toch nét een andere nuance leggen:

• Laat je niet onderdrukken en vertrouw op de natuur (Sandra)
• Drie generaties vrouwen ontdekken de kracht van de natuur (Suus)
• Hoe liefde en kracht voor natuur generaties bijeen brengt (Gerjo)
• Sterke vrouwen die hun vrijheid en identiteit opeisen, ondanks alles (Marijke)
• Drie generaties van liefde, trauma, natuur en je eigen kracht (Lotte)
• Drie generaties vrouwen vinden hun eigen natuurlijke pad (Ingrid)
• Verbonden door tijd en natuur, ontdekken drie vrouwen hun kracht (Ronny)
• In de natuur en hun voormoeders ligt hun kracht (Annick)
• Verhaal over verbinding tussen natuur, onderdrukking en sterke vrouwen (Vera)
• Drie sterke generaties vrouwen, verbonden door natuur en dier (Tessa)
• De natuurlijke kracht van vrouwen zit in hun bloed (Yvonne)
• Sterke vrouwen in moeilijke omstandigheden wankelen, maar staan op (An)
• Drie generaties krachtige vrouwen; de innerlijke natuur leidt naar eigenheid (Daphne)
• Drie generaties vrouwen vertrouwen op hun natuurlijke krachten en overwinnen (Marcha)
• Drie vrouwen uit drie generaties leren meer in hun kracht te staan (Loes)
• Vrouw? Heks? Feminist? VRIJheid met- en door natuur! (Laura)
• Drie vrouwen, een huis en een verbintenis (Ilse) 

Heeft de auteur ons kunnen raken? De meningen zijn verdeeld. Als enige in de groep mist Ingrid het inleven en de spanning: "Voor mijn gevoel is de auteur meer met de vorm dan de inhoud van het boek bezig geweest." Gelukkig is ze daarmee de enige in deze groep. An is absoluut geraakt: "Er komen grote thema's aan de orde zoals onderdrukking van vrouwen, ongewenst zwanger en moeilijke familierelaties. Door de vertelstijl en perspectiefwisselingen heb ik het boek geen moment als 'zware kost' ervaren." Ook Laura vindt het een geweldig boek en heeft al uitgezocht wanneer er een nieuw boek van deze auteur uitkomt. Waarschijnlijk gaat Annick het ook lezen: "Het was een fijn boek dat vlot las, een aangenaam tussendoortje." En Ilse heeft genoten: "De schrijfstijl is fijn en er komen mooie onderwerpen in voor." Maar naar die blauwe tulpen zal ze nog wel even moeten zoeken ...... 

DE WAARDERING

“Sommige fragmenten zijn zo prachtig omschreven dat ik zelf even in het verhaal zou willen stappen om rond te kijken.” (Vera)
Lovende woorden voor De Weyward-vrouwen, hetgeen weerspiegeld wordt in het aantal gegeven sterren: 5 x 3 sterren, 8 x 4 sterren en 4 x 5 sterren. Met een gemiddelde van ruim 3,9 sterren en zeventien afrondende recensies sluiten we een intensieve maar vooral plezierige Leesclub af. En de deelnemers die voor het eerst meededen weten het zeker, dit is zeker niet de laatste Hebban Leesclub!


Ronny van Erp, 29 september 2024