Met 8 Nederlandse en 7 Vlaamse deelnemers, bijna een perfect evenwicht dus, lazen we samen de debuutroman van de Vlaamse schrijver Hans Fiers, Door jouw ogen. Ook die laatste deed tot ons aller vreugd’ actief mee aan de leesclub door op alle vragen die op hem werden afgevuurd zo goed mogelijk te antwoorden. Een aantal van de deelnemers zijn afkomstig uit Limburg, zowel het noordelijke als het zuidelijke deel ervan; is het een toeval dat ze zich hebben ingeschreven voor deze leesclub met een boek dat er zich ook afspeelt? Op deze dag van de Dodenherdenking is het gepast om het eindverslag van dit boek te plaatsen!

Het hoofdpersonage in deze roman is Driek (Hendrik) die moederloos opgroeit op een Limburgse fruitboerderij samen met zijn brute en gewelddadige vader. Ze mogen niet praten over de dood van zijn moeder, waarover hem werd verteld dat dit door een Duitse seizoenarbeider kwam. Als ook zijn oudere zus Adèle later verdwijnt en in diezelfde richting wordt gekeken voor de schuld, worden zijn wraakgevoelens t.o.v. de Duitsers alleen maar groter. Als in augustus 1914 de Eerste Wereldoorlog in België uitbreekt, sluit Driek zich aan bij het leger en zint hij op wraak en vergelding.

Eerste indrukken en wat weten de deelnemers over de Eerste Wereldoorlog?

Daar de verdeling van de boeken wat op zich liet wachten, uitten we alvast onze meningen over de cover, waarvan zo goed als unaniem werd gedacht dat de foto zeer sprekend was! En dan die tekst: ‘ik kom je halen kleine broer’. Daar werden we toch ook allemaal door geprikkeld. En in hoeverre waren de deelnemers op de hoogte van wat er zich tijdens de Eerste Wereldoorlog afspeelde in het Vlaemsche land? De ene had al meer over geschiedenis gelezen en gestudeerd dan de andere, en we werden dan ook van enkele interessante gastcolleges voorzien. Sandra bleek bv een passionele geschiedenisleerkracht te kunnen zijn! Over het algemeen was er toch best wat blijven hangen over W.O. I zowel bij de Nederlanders als bij de Vlamingen.

En verder... 

De personages bleken niet allemaal even aimabel te zijn; zoveel was overduidelijk. Maar waren ze ook niet bijna als stereotypen neergezet? Voor sommigen was dat inderdaad het geval met de vrouwen die allemaal wel heel zacht en zelfs slap waren en de mannen allemaal agressievelingen volgens hen, voor anderen als Karlaleest werden de meeste personages dan weer met veel liefde beschreven: “ik vind dat de auteur alle personages met veel liefde heeft neergezet en daardoor kreeg ik empathie met zowat elk personage, zelfs met de wrede vader, die uiteindelijk een heel tragisch personage is, hij draagt een zwaar verleden met zich mee, waardoor hij niet in staat is om liefde te voelen - tonen.” Bij het beeld van de slappe vrouwen werd er wel tegenovergesteld dat we het moderne tijdsbeeld van de situatie van de vrouw natuurlijk niet kunnen vergelijken met dat uit de tijd van de late 19de en begin 20ste eeuw uiteraard. Daarnaast werden er enkele sterke meningen geuit over de personages wat een leuke discussie opleverde over voornamelijk de hoofdpersonages Driek en Achiel. Zowel KarlijnM als Angèle zagen de personages meer als vehikels of marionetten voor de boodschap en de ontwikkeling van de plot.

Ook over de 2 delen waarin het boek duidelijk verdeeld is, kwamen er verschillende meningen naar boven. In het eerste deel leer je de personages beter kennen, de sfeer van het Limburgse plattelandsdorpje en de periode waarin het verhaal zich afspeelt, in het tweede deel ga je met Driek de loopgraven in de westhoek in, wat bovendien zeer plastisch en beeldend beschreven wordt. Voor de ene was dit wat te overdreven, een ander kon zich dan weer beter vinden in dit meer vaart en actie bevattende deel. Toch helde de algemene voorkeur meer naar het eerste, misschien wat meer sfeervol beschreven, deel over. Wendyvd: “Ik ben meer fan van het eerste dan van het tweede deel. In het eerste deel maak je kennis met de personages, met bepaalde gebeurtenissen, en dit gaat misschien op een trage manier, maar dat vond ik ook wel mooi. Al had het tegelijkertijd ook soms dieper uitgewerkt mogen worden.”

De belangrijkste boodschap van dit boek is wel de vredesboodschap (dit verslag schrijft deze leesclubcoördinator toevallig met op de achtergrond het lied Oorlogsgeleerden, de magistrale vertaling van Wannes van de Velde [RIP] en Roland Van Campenhout, van Masters of War van die andere grote, ‘den Bob’). Getuige hiervan ook het citaat vooraan en de foto achteraan in het boek, die vooral ook even het bekijken waard is omdat de auteur zich liet inspireren door deze foto om dit verhaal neer te schrijven. Daarnaast zit er buiten in de oorlog ook veel geweld in de familie van Driek. Dat daardoor het boek ook naast vergelding over vergeving gaat, is zowel in de leesclub als in het bijkomende interview met de auteur aan bod gekomen. Fiers: “ De leugens van Achiel zijn een metafoor voor propaganda die een tegenstander zo erg moet demoniseren, dat je hem op de duur met de glimlach levend wil villen.” (uit het interview met Jan)

Aan het einde van deze leesclub werden onder andere nog enkele mooie beelden en citaten samengebracht door alle deelnemers.  Nog een kleine greep hieruit:

Inge68: “Een beeld dat bij mij is blijven hangen, is het beeld van Driek die het kleine jongetje (Ernest) dat net zijn vader heeft verloren de pontonbrug over de Schelde overdraagt. Deze passage kon ik me goed voorstellen omdat bij het begin van de herdenking van WOI in 2014 deze brug over de Schelde werd nagebouwd en ik toen beelden had gezien van de mensenmassa.”

Angèle: “Een voor een stempelde de sergeant de vrijheid van de mannen naar het verleden.”

Sandra: “het einde van het bombardement was als wakker worden uit een droom, waarin je geen meter vooruitkwam, terwijl je de rotte adem van een demon in je nek voelde..”

Eeke: “Er lag een fijn laagje sneeuw op de daken en de grond, alsof iemand vanuit de lucht een reuzenzak poedersuiker over de boerderij had uitgestrooid.” (p. 68)  

“Ze had zich erover verwonderd hoe iemand tijdens één kortstondige ontmoeting zo diep kon doordringen, als een visharpoen met weerhaken die je moest laten zitten om jezelf niet nog meer te verwonden.” (p. 84).

Het boek is z’n weg al verder gegaan via de lezers die het aanraadden aan en deelden met andere geïnteresseerden uit hun omgeving en er werd misschien zelfs al een opening voor een lezing in een bibliotheek gecreëerd. Deze enthousiaste reacties en een gemiddelde score van 4 sterren maakten van deze leesclub weer een succes!

Nog een bloemlezing uit de recensies van een tevreden schare lezers:

AdaW: “Door jouw ogen is een sterk debuut van Hans Fiers. Hij heeft zich goed ingeleefd in de personages en het tijdperk. Het verhaal is mooi en empathisch beschreven. Kritische kanttekening hierbij is dat de ontmoeting tussen Driek en de Duitse soldaat wel erg toevallig is.” 

Anoeska: “Je merkt dat hij een verhaal wilde vertellen omdat hij een boodschap over wilde brengen. De auteur wil jou als lezer vertellen over het leven van die tijd.”

Karlaleest: “De zintuiglijke beelden, de kleuren, geuren en smaken kruipen onder de huid en geven het verhaal een broeierige intensiteit. ‘Door jouw ogen’ is een ijzersterke debuutroman met een krachtige vredesboodschap. De roep naar liefde en menselijkheid grijpt naar de keel.”