De leesclub van Een dodelijk gif bestond uit 16 enthousiaste deelnemers, inclusief de coördinator en een deelnemer met een eigen exemplaar. Het is het eerste boek van Ambrose Parry, pseudoniem van het auteursechtpaar Chris Brookmyre en Marisa Haetzmann, dat in een Nederlandse vertaling is uitgegeven.

Over Een dodelijk gif

Het verhaal speelt zich af in het Edinburgh van 1847, waar de medische wetenschap nog in de kinderschoenen staat. Medisch student Will Raven gaat in de leer, inclusief kost en inwoning, bij de (werkelijk bestaande) gerespecteerde verloskundige professor Simpson. Kort voordat hij zich moet melden ontdekt hij dat de prostituee Evie, met wie hij na een korte liason bevriend is gebleven, is overleden en dat zij geen natuurlijke dood is gestorven. Hij is vastbesloten uit te zoeken wie deze moord op zijn geweten heeft. Als er nog meer vrouwen in de Old Town op dezelfde wrede manier aan hun einde zijn gekomen, gaat hij samen met Sarah Fisher, het slimme dienstmeisje van professor Simpson op verder onderzoek uit om de moordenaar te ontmaskeren en het er bovenal levend vanaf te brengen.

Gruwelen bij medische praktijken

De duistere cover met de rennende man wekt in ieder geval hoge verwachtingen voor een spannend verhaal. Voor Lieuwe zorgen zijn kleding en ‘tophat’ gelijk voor een Victoriaanse uitstraling en iets ‘Sherlock Holmes’-achtig.

Met kernwoorden als ‘moord’, ‘medische experimenten’ en ‘oude Edinburgh’ verwachten de lezers unaniem een spannend verhaal. Behalve spanning verwachten de lezers ook meer te weten te komen over de medische en dan met name verloskundige praktijk in de Victoriaanse tijd. De gruwelijke en lugubere beschrijvingen van bevallingen die misgaan deden de deelnemers in ieder geval huiveren. ”Het was soms net alsof ik zelf aan het bevallen was,” zegt Wendy87. “Het was zo realistisch en gedetailleerd omschreven dat ik wel tot 2x toe het boek heb weggelegd.”  Ook voor Nicoline is het levensecht: “Zo'n kleed over de benen en dan de dokter die een beetje op gevoel zijn werk deed. De bloedzuigers op mensen, het leeg lepelen van een babyhoofdje. Ik kreeg er de rillingen van.” Michelle is blij dat ze deze gedetailleerde passages niet vlak voor het slapen gaan heeft gelezen. De net zo gruwelijke beschrijving van de operaties en amputaties zonder verdoving zorgen er voor dat alle deelnemers dolblij dat zij in het hier en nu leven.

Minder enthousiast over spanningsopbouw

Los van deze gruwelverhalen, waren de deelnemers iets minder te spreken over de bij een thriller te verwachten spanningsopbouw en een of meerdere plottwists. Filip C: “Hier en daar wordt een keertje uitgepakt met een spannend hoofdstuk. Maar voor mij blijft het te beperkt om van een spannende thriller te spreken.” Een mening die algemeen gedeeld werd door de lezers. “Pas op het einde kwam er wat spanning in het verhaal. De laatste veertig bladzijden zaten in een stroomversnelling vergeleken met daarvoor.”, zegt Bertine Mouw.

Hoewel de ontknoping meerdere verrassingen in petto heeft, is ook de uiteindelijke moordenaar niet voor iedereen even verrassend. Lisa Loves To Read: “Meestal is de verrassing de dader, maar dat was in dit boek niet het geval bij mij.” Al discussiërend zijn de lezers van mening dat een ‘historische misdaadroman’ de lading beter dekt.

Interessant tijdsbeeld

Ondanks het gebrek aan spanning wordt het verhaal allesbehalve saai gevonden. Door de perspectiefwisselingen tussen Will en Sarah kregen de lezers niet alleen goed de verschillen tussen rangen en standen mee, maar ook die tussen man en vrouw mee. Ronny van Erp: “Het vulde elkaar mooi aan om de lezer een zo compleet mogelijk beeld te geven van het leven in Victoriaans Edinburgh.” Een tijd die geloofwaardig wordt weergegeven, bijvoorbeeld via Sarah, die haar ambities niet waar kan maken omdat ze vrouw is maar ook de beschrijving van de dominee die maar even bepaalt hoe het leven van vrouwen eruit moet zien, geeft ons een kijkje in het verleden. “En natuurlijk de medische handelingen, die heel geloofwaardig worden beschreven. Logisch natuurlijk omdat de vrouw in het schrijversduo wetenschappelijk geschoold is en zich heeft verdiept in het verleden van de geneeskunde en vooral in de anesthesie uit het verleden. Dat maakt dit boek bijzonder,” vindt Bianca Handgraaf.

Personages

De twee hoofdpersonen komen volgens de deelnemers in dit eerste deel in de serie nog niet helemaal uit de verf. In het begin van het verhaal kunnen de lezers maar mondjesmaat sympathie voor Will opbrengen. “Will is erg impulsief en ongeduldig. Dit lijken me geen goede eigenschappen voor een dokter,” zegt Ina den Bakker. Gedurende het verhaal maakt hij een ontwikkeling door als hij zijn rechtvaardigheid en gevoel meer laat spreken en risico’s afweegt. Dit zorgt ervoor dat de lezers hem steeds meer gaan waarderen.

De intelligente Sarah, die veel meer in haar mars heeft dan het dienstmeisjeswerk waar ze voor aangenomen is, kan vanaf het begin rekenen op sympathie van de lezers. Tea: “Sarah leeft in een verkeerde tijd, zij heeft alles in zich om uit te blinken in een beroep naar haar hart, dit vind ik geloofwaardig uitgewerkt.” Als personage maakt Sarah weinig ontwikkeling door, maar met haar rol in het verhaal vertegenwoordigt ze de vrouwenemancipatie die in die tijd langzaam op gang komt. Het feit dat ze professor Simpson mag assisteren in zijn praktijk vinden de lezers voor die tijd erg vooruitstrevend, maar wel geloofwaardig in het verhaal verweven.

De grote hoeveelheid bijpersonages die de auteur opvoert is voor meerdere lezers een struikelblok en afleidend voor het eigenlijke verhaal. “Ondertussen had ik al 40 namen op mijn aantekeningen staan.,” zegt LisaBoekhuizen. Laura had er minder problemen mee: “Voor mij was het niet te veel en brachten zij juist wat sjeu met zich mee. Iets met ‘the more the merrier?’”
Ondanks de veelal minieme rol van de bijpersonages zijn ze volgens Gea Kuipers belangrijk om een goed beeld te krijgen van de tijd waarin het verhaal speelt: “Klassenverschil, man/vrouwverhoudingen, de in onze ogen vaak primitieve medische handelingen en tegelijk de medische ontwikkelingen. Samen brengen ze niet alleen het verhaal tot leven, maar ook Edinburgh in die tijdsperiode”.

Mix van feiten en fictie

Dat een aantal personages werkelijk bestaan heeft maakt het geloofwaardig. De lezers verbazen zich over het testen van allerlei verdovingsmiddelen door de artsen na de avondmaaltijd in het huis van professor Simpson. “Lijkt mij wel handig om een paar artsen nuchter te houden die te hulp kunnen komen als ze gaan schuimbekken,” merkt Lieuwe droog op. “En Iemand die noteert wat er precies gebeurt bij de proeven had mij ook wel handig geleken,” voegt Ronny van Erp eraan toe. Het heeft er wel voor gezorgd dat Simpson de eerste arts was die de verdovende eigenschappen van chloroform bij mensen ontdekte.

Schrijfstijl en woordgebruik

De schrijfstijl wordt vooral omschreven als beeldend, beschrijvend en gemakkelijk leesbaar, met een woordgebruik dat je mee terugneemt naar de 19e eeuw door de historische woorden in de juiste context te gebruiken. Michelle werd ermee het verhaal ingezogen: “Ik kon me goed inbeelden hoe Will daar bezweet en zeiknat door de straten rent.” De zinsconstructies zijn soms eenvoudig, maar op andere momenten weer iets gecompliceerder, wat zorgt voor een prettige afwisseling. Hoewel het woordgebruik niet ingewikkeld is, werd er zo af en toe wel gegoogeld naar sommige medische attributen. Hugo van der Wildt vraagt zich af of een vertaling geen invloed op de schrijfstijl, woordkeuze en zinsbouw heeft: “Als ik kijk naar de oorspronkelijke titel lees ik het antwoord al: dichterlijke vrijheid.” Dit leidt tot een interessante discussie over het belang van een goede vertaling in het algemeen die het boek kan maken of breken.  

Waardering

5*****

Nicoline: “Intriges en de lugubere waarheid van de medische wetenschap in de 19e eeuw.”

4****

Bianca Handgraaf: “Het vruchtwater klotst over de schoenen van de dokters en tussendoor zijn we bij een andere patiënt getuige van een amputatie zonder verdoving waarbij het gekerm van de patiënt door merg en been gaat. Zorg dus voor een sterke maag tijdens het lezen.”

Bertina Mouw: “Een historische, medische roman met een vleugje spanning.”

Filip C: “Geen echte thriller maar wel een verrassend verhaal.”

Gea Kuipers: “Het boek doet meer denken aan een ouderwetse whodunit binnen een historische en medische setting. Als dat de opzet was van het echtpaar Brookmyre-Haetzmann, dan is het schrijversduo zeker geslaagd.”

Ina den Bakker: “Het historische en medische aspect is zeer goed uitgewerkt en beeldend beschreven. Dat de spanning daarbij wat achterblijft neemt de lezer op de koop toe.”

Lisa Boekhuizen: “Een erg interessant historisch tijdreisje, waarin je beseft dat je blij bent om in de 21e eeuw te leven.”

Ronny van Erp: "Door de sterke en gedetailleerde tijdbeschrijving doet het boek eerder denken aan historische fictie, met een voor die tijd realistisch rauw randje. De beschreven gebeurtenissen waren dan ook eerder dagelijkse kost dan abnormaliteit."

Wendy87: “Een elixer van een vleugje lugubere medische experimenten en een scheutje historie dat verworden is tot een historische mystery thriller.”

Tea: “Met plezier heb ik mee mogen reizen in een totaal andere wereld die niet helemaal fictief is, want een deel van de personages en gebeurtenissen is gebaseerd op historische bronnen. Dit maakt het boek tot een waardevol inkijkje in de Victoriaanse tijd met een, bijna voyeuristisch, accent op de verloskunde.”

Helma Koot: “Interessante historische whodunnit met medische proeven en moord op zwangere vrouwen.”

3***

Laura: “Het is een medische thriller. Het bloed en de medische termen vliegen je om de oren - ik mocht Google bij de hand houden."

Michelle: “In deze periode zijn heel veel medische ontwikkeling geweest. En die lees je allemaal terug in het boek. Ik hou ervan en vond het ook super interessant.”

Lieuwe: “Al met al een onderhoudend boek met een goed neergezette sfeer en boeiende historische context. Hoewel het niet volledig aan de verwachtingen van een thriller voldoet, maakt de combinatie van medische geschiedenis en mysterie het een prima leeservaring.”

2**

Hugo van der Wildt: “Een historische zoektocht naar een nieuw medicijn en een dader.”

Lisa Loves To Read: “Helaas wist ik al halverwege het boek wie de dader was, zijn er nauwelijks cliffhangers en bevat het boek vooral zeer uitgebreide beschrijvingen van de bevallingen.”