Eens ging de zee hier tekeer

Eens ging de zee hier te keer,
Maar die tijd komt niet weer,
Zuiderzee heet nou IJsselmeer.
'N Tractor gaat er nou greppels graven,
'K zie tot de horizon geen schepen meer.

Uit: De Zuiderzeeballade

Vijftien gelukkige lezers kregen het bericht dat zij mee mochten doen aan deze leesclub. Drie lezers sloten met een eigen exemplaar aan. Met achttien lezers bogen we ons dus over Eens ging de zee hier tekeer van Eva Vriend. Het verhaal vertelt de geschiedenis van de Zuiderzee en haar bewoners. Op 28 mei 1932 werd de Afsluitdijk gedicht. De Zuiderzee veranderde hierdoor in een zoetwatermeer, met alle gevolgen van dien voor de kustbewoners, die veelal leefden van de visserij op de Zuiderzee. Wat die gevolgen waren voor deze bewoners, op korte en op lange termijn, wordt in dit boek aan de hand van vier families beschreven.

Vormgeving

Veel lezers vonden de cover mooi en passend bij het boek. Jaqueje vindt dat de cover een wat nostalgisch gevoel geeft. Dit maakte nieuwsgierig naar het boek. Jbhomelibrary en Chantal vonden de cover niet zo opvallend.

Op basis van de kaft zou het boek me waarschijnlijk niet opgevallen zijn in de boekhandel. Dan weet ik ook niet of ik het gekocht zou hebben. Terwijl ik de foto wel typerend vind voor waar het boek over gaat (Jbhomelibrary)

De stambomen in het boek vonden we onmisbaar en hebben we dan ook regelmatig geraadpleegd tijdens het lezen. Ook de kaartjes vonden we een fijne toevoeging. Fieke vond het erg interessant om te zien hoe de Zuiderzee/het IJsselmeer in de loop van de tijd is veranderd en hoe het inpolderen verliep. Maria geeft aan dat ze het ook erg handig vond dat er jaartallen in de kaartjes stonden die duidelijk de stappen in het Zuiderzeeproces aangaven.

Opbouw, schrijfstijl & perspectief

Het boek is ingedeeld in drie delen (oude zee, nieuw leven, zonder meer) en veel van ons vinden de gekozen indeling prima. Harriet benoemt dat dit ook weer geeft waar het boek over gaat, namelijk de ontwikkeling rondom de Zuiderzee en de gevolgen van het afsluiten van deze zee door de Afsluitdijk. Greet zou zelf gekozen hebben om per deel de gebeurtenissen per Zuiderzeestadje te beschrijven. Ze verwacht dat de personages dan duidelijker uit de verf zouden komen, nu lopen de familieverhalen uit de verschillende stadjes door elkaar. Silvia sluit zich daar bij aan. De indeling in drie delen is prima, maar ze zou dan wel een hoofdstuk per familie willen wijden.

De schrijfstijl wordt door veel van ons omschreven als prettig, enkelen benoemen dat het zakelijk is of dat er veel feiten in het boek staan. Zo vond Maria de ene helft van het boek prettig lezen en de andere helft te zakelijk. Ook Lisette ziet die wisselende schrijfstijl  in het boek:

Naast een hoop feiten lees je ook over de gevoelens en gedachtes van mensen. Dit zorgt ervoor dat het boek leest als een roman. Sommige stukken waren wat 'droger' met meer feiten - dat vond ik soms wat saaier en lastiger om te lezen. Vriend wisselt dit heel mooi af met het verhalende.

Shel kreeg ook een roman-gevoel, wat vooral kwam doordat er door de ogen van de kustbewoners gekeken werd. Wilma was verrast door de schrijfstijl, sommige stukken waren heel spannend. Maar, merkt ze op, het is geen roman en dus geen boek om even voor het slapen gaan te lezen. Het eist aandacht en concentratie.

De beste verhalen komen van de kustbewoners zelf, hoe zij en hun voorouders het leven ervaren hebben. Zo kan de lezer zich heel goed een beeld vormen hoe men vroeger leefde. Je voelt de vrijheidsdrang van de vissers en de armoede van de gezinnen. Dat heeft de schrijfster goed verwoord. En dat is ook nodig anders wordt het boek een droge opsomming van feiten (Greet)

Door te kiezen om de geschiedenis te vertellen vanuit het perspectief van de kustbewoners, ervaar je de impact van de afsluiting vindt Charlotte. Het geeft ook een levendiger beeld. Eva Vriend heeft aandacht besteed aan de menselijke kant. Gea vindt dat je hierdoor zeker anders naar de afsluiting en inpoldering gaat kijken.

Thema's en boodschappen

We konden heel wat thema's vinden in dit boek, waaronder: rol van sterke vrouw, aanpassingsvermogen van mens, taaiheid van mens, omgaan met de dood, nauwe familiebanden, liefde voor visserij, hard werken, geloof, strijd tussen mens en natuur en relatie met je geboortegrond.

Wat ik het mooiste vond aan het boek, was te lezen hoe de kustbewoners zich steeds weer aanpasten aan de veranderende omstandigheden. Ze lieten zich niet uit het veld slaan. Ging het vissen écht niet meer, dan vonden ze andere wegen om in hun inkomen te voorzien, het liefst in een tak waarin het opbouwen van een familiebedrijf mogelijk was (Fieke)

Een boodschap die we eruit halen is dat, zoals Mwaal het zegt, ingrijpende maatregelen van bijvoorbeeld de overheid grote en verstrekkende gevolgen hebben voor alle betrokkenen. Er komen veel onvoorziene dingen bij en de tijdsgeest heeft veel invloed op hoe iets gebeurd. We vinden dat dit boek meegeeft dat, voordat zulke beslissingen genomen worden, met alle betrokkenen in gesprek gegaan moet worden.

Lisette voegt daar nog aan toe dat je het landschap zo ingrijpend veranderen niet lichtzinnig kan doen. Het kan gevolgen hebben die je vooraf nooit kunt voorzien en je draait het niet zomaar terug. Als voorbeeld geeft ze dat vissoorten verdwenen toen de Zuiderzee veranderd werd in een zoetwatermeer.

Dit boek inspireert om...

Na het lezen van dit boek hebben een aantal lezers alvast plannen gemaakt (voor als het weer mag!) Merel, Charlotte, Ine, Silvia, Chantal en Gea zouden graag het Zuiderzeemuseum willen bezoeken. Ook Schokland wordt vaak genoemd. Maria was al van plan om het Zuiderzeepad te gaan bewandelen, wie weet gaan wel meer lezers dat nu doen!

Er zijn ook lezers die niet direct de behoefte voelen om na het lezen van dit boek op pad te gaan, en dat is natuurlijk ook helemaal prima.

Naar aanleiding van het boek zal ik niet gelijk bepaalde plaatsen bezoeken. Maar als ik in een van de plaatsen kom, zal ik er zeker met dit boek in het achterhoofd, rondlopen en met andere ogen naar zo'n plaatsje kijken (Marloes)

Lisette vond het boek bijzonder mooi en interessant en dit inspireerde haar. Tijdens het lezen maakte zij al wat schetsen en aantekeningen gebaseerd op dit verhaal. Je kunt vast even een kijkje nemen op haar Instagram.

Ine werd door dit boek gemotiveerd om haar eigen familiegeschiedenis nader te bekijken:

De auteur heeft me met dit boek geraakt omdat ik hierdoor meer ben gaan opzoeken op internet naar de geschiedenis van mijn moeder. Ze is geboren in Vollenhove en als kind met haar ouders verhuisd. Mijn grootvader was boer, geen visser, waarom met 9 kinderen weg uit dat gebied. Het was ver voor de bouw van de afsluitdijk.

Ons oordeel

** sterren:

De structuur ligt voornamelijk bij de verschillende thema's (geloof, criminaliteit, de dood,...) die aan bod komen. De chronologie is wat zoek waardoor er wat verwarring kan ontstaan (Shel)

*** sterren:

De verwevenheid van Vriend met haar onderwerp heeft gemaakt dat ze soms niet heeft kunnen kiezen tussen alle feiten en feitjes (Marjolein)

Het is duidelijk dat Vriend uitgebreid onderzoek heeft gedaan voor dit toch wel indrukwekkende boek. Het is haar gelukt de geschiedenis van het leven rondom de Zuiderzee en later het IJsselmeer een gezicht te geven (Harriet)

Zonder het te romantiseren heeft de auteur een samenhangend verhaal geschreven waarin de rode draad de veerkracht en de flexibiliteit van de verschillende families is (Jaqueje) 

**** sterren:

Eens ging de zee hier tekeer’ is een imposant boek geworden over een ingrijpende gebeurtenis in onze Nederlandse historie (Charlotte)

Levendig en veelzijdig beeld van de inwoners van verschillende kustplaatsen aan de voormalige Zuiderzee, vroeger en nu (Fieke)

Gemiddeld komen we uit op een beoordeling van:

3,6 sterren

Nogmaals dank aan jullie allemaal voor deze fijne leesclub!