Gedurende de Hebban Leesclub zijn wij benieuwd naar jouw mening over het boek. Om het boek inhoudelijk goed te kunnen bespreken, vind je hieronder een set leesclubvragen. We gaan de vragen een voor een samen bespreken, waarbij de leesclubcoördinator het tempo aangeeft. Elke vraag krijgt een eigen artikel.

Let op: Wil je antwoorden op iemand, klik dan op de grijze button 'Reageer' rechtsonder die opmerking. Gebruik de roze 'Plaats een nieuwe opmerking'-button helemaal onderaan alleen als je een losse opmerking wilt plaatsen.

Leesclubvragen

Vraag 1. Cover en verwachting (klik hier voor de link)

1.a Wat vinden jullie van de cover? Denk aan de gehele uitstraling van het boek (inclusief de achterpagina) en de afbeelding in combinatie met de titel.

1.b Hoe denk je dat de handschoen op de cover terug gaat komen in het verhaal?

1.c Wat zijn jullie verwachtingen van het boek nadat je de flaptekst hebt gelezen?

1.d Is het een boek dat je op basis van de cover opgepakt zou hebben in de boekhandel? Graag met toelichting.

Vraag 2: Schrijfstijl (klik hier voor de link)

2.a. Hoe zou je de schrijfstijl van Olga Tokarczuk omschrijven? Denk daarbij ook aan woordgebruik en zinsconstructies.

2.b Vond je de schrijfstijl prettig lezen of had je misschien door bijvoorbeeld woordgebruik of zinconstructies moeite om in het verhaal te komen? Graag met toelichting.

2.c Kan je een voorbeeld geven die jouw mening over de schrijfstijl onderbouwt.

Vraag 3: Vertelperspectief (klik hier voor de link)

3.a Wat vind je van het vertelperspectief dat bjina ongemerkt wisselt tussen een personale verteller vanuit het perspectief van Mieczyslaw Wojnicz en de ‘ons’-verteller? Graag met toelichting.

3.b De vertaling is in handen van Karol Lesman. Hij vertelt in zijn verantwoording dat de Poolse lezer al op pagina 48/49 aan de hand van de uitgang van de eerste persoon meervoud verleden tijd kan vaststellen dat de in de eerste persoon sporadisch optredende meervoudige verteller vrouwelijk is. In de Nederlandse vertaling is dat grammaticaal niet mogelijk. Wij, als Nederlandse lezers, hadden die kennis op voorhand niet en moesten er zelf achter komen.

Heb je dat als een gemis ervaren? Zou je leeservaring bijvoorbeeld anders zijn geweest als dit wel direct duidelijk was geweest of had je al direct door dat deze verteller vrouwelijk was.

Vraag 4: Opbouw en titelverklaring (klik hier voor de link)

Het verhaal speelt zich in een relatief korte periode af aan de vooravond van de Eerste Wereldoorloog, beginnend bij de aankomst van Wojnicz half september en eindigend bij zijn vertrek op 12 november.

4.a Wat vind je van de opbouw van het verhaal? Graag met toelichting.

4.b Het boek begint met een citaat van de Portugese dichter Fernando Pessoa uit de autobiografische Kroniek van een leven dat voorbijgaat. Snap je nu je het boek uit hebt waarom Tokarczuk specifiek voor dit citaat en misschien ook wel specifiek voor deze dichter heeft gekozen?

4.c Bij de beantwoording van vraag 1 hebben we het al kort gehad over de betekenis van de titel. Is de keuze van de titel je duidelijk geworden nu je het boek uithebt? Graag met toelichting.

Vraag 5: Personages (klik hier voor de link)

5.a Mieczyslaw Wojnicz is de hoofdpersoon. Heb je het gevoel dat je hem goed hebt leren kennen?

5.b Wat vind je van de rol die alle overige personages in relatie tot Wojnicz en tot elkaar spelen? Zijn ze wat jou betreft allemaal nodig om het verhaal te vertellen en/of de ontwikkeling die Wojnicz doormaakt?

Vraag 6: Feministisch antwoord (klik hier voor de link)

Het verhaal speelt zich aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog en geeft een mooi tijdsbeeld van het gedachtegoed over vrouwen. De mannen filosoferen onophoudelijk met elkaar, waarbij alles uiteindelijk weer teruggebracht wordt op vrouwen. In het naschrift van de auteur is te lezen dat alle misogyne opvattingen over vrouwen en hun plaats in de wereld parafrasen zijn van teksten van tientallen auteurs, waaronder Freud en Nietzsche. Gedachtegoed over vrouwen die in die tijd dus gemeengoed was.

6.a Vind je dat je in dit verband en geplaatst in de tijd, de mannen (ze weten immers niet beter) van discriminatie kunt beschuldigen? Graag met toelichting.

6.b Het boek wordt gepresenteerd als een ‘briljant feministisch antwoord op De Toverberg’. Vind je, los van of je De Toverberg wel of niet hebt gelezen, dat een terechte aanprijzing?

6.c Of je het boek al dan niet als feministisch zou bestempelen, er zijn wel verwijzingen terug te vinden waarin duidelijk wordt dat de vrouwen hun recht laten gelden, zoals de wraak om elk jaar een mannenleven op te eisen, of misschien wel de keuze die Wojnicz op het eind maakt. Hoe staan jullie daar tegenover?

Vraag 7: Thema’s (klik hier voor de link)

7.a Welk ander thema, behalve misogynie wat in vraag 6 uitgebreid is besproken, springt er voor jou bovenuit?

7.b Vind je dat de auteur dit thema en de impact die het eventueel op het leven van de personages heeft goed heeft uitgewerkt? Licht toe waarom je dat wel om misschien wel niet vindt.

Vraag 8: Quote (klik hier voor de link)

Bij de beantwoording van vraag 2 zijn er al mooie quotes genoemd, maar welke mooie, bijzondere of opvallende zinnen zijn je verder nog opgevallen? Ik bleef maar post-it notes plakken als me weer een mooie zin opviel, dus het was lastig om daar een of twee quotes uit te kiezen, maar uiteindelijk heb ik gekozen voor deze:

“Als Rajmund na het middagmaal op een dienblad het passende aantal prachtige likeurglaasjes binnenbracht, dan ging de fles pas rond. Ze leek onuitputtelijk: met een hardnekkige gulheid vulde ze achtereenvolgens de glaasjes, waarbij ze een glimlach op de gezichten van de begiftigden toverde.” (pagina 227)

Ik koos dit fragment omdat ‘de fles’ hier vrouwelijk is en gul de mannen voorziet van een drank die gemaakt is van het giftige en hallucinogene stoffen bevattende puntig kaalkopje. De ‘de begiftigden’ vind ik dit geval een leuke woordspeling.

“We duiken met onze blik de diepte in. We zien zijn skelet, zijn kloppend hard, de wormachtige bewegingen van zijn darmen, de voortdurend werkende slokdarm, die het van angst verzamelde speeksel naar beneden probeert te stuwen. We zien de tong, die zich opmaakt om een of ander woord uit te spreken. Het middenrif verheft zich en daalt weer, uit de nieren sijpelen druppeltjes urine naar de blaas. De baarmoeder krimpt als een vuist, maar het lid vult zich met bloed.” (pagina 341/342)

Dit fragment sprak me aan omdat hierin duidelijk wordt dat Wojnicz ook door de meervoudige verteller (die wraakzuchtig is naar mannen) is herkend als een intersekse met zowel vrouwelijke als mannelijke biologische kenmerken, maar waarbij de vrouwelijke gevoelens de overhand krijgen.

Welke quote hebben jullie uitgezocht?

Vraag 9: Het boek in tien woorden (klik hier voor de link)

Altijd een beetje een lastige, maar het is een van mijn favoriete vragen omdat je hiermee de essentie van het verhaal beschrijft:

Als je een recensie van slechts tien woorden zou moeten maken, hoe zou je het boek dan beschrijven?

10. Verwachtingen en wat je verder nog kwijt wil (klik hier voor de link)

Alweer de laatste vraag!

10.a Zijn de verwachtingen die je bij vraag 1 uitsprak uitgekomen?

10.b Ik heb mijn best gedaan om interessante vragen te bedenken, maar ik kan me voorstellen dat je misschien zelf een vraag hebt waarover je heel graag met je medeleesclublezers van gedachten wil wisselen. Welke brandende vraag wil jij tot slot nog aan de medelezers stellen?

Volgende stap:

Schrijf uiterlijk 5 september je recensie van minimaal 150 woorden op de boekpagina van het leesclubboek en plaats een quote uit je recensie plus je sterrenwaardering in 'Schrijf je recensie'.