De afgelopen periode heeft een enthousiaste groep van vijftien lezers met elkaar gediscussieerd over de nieuwste Young Adult roman van Ineke Kraijo: Het zwarte jaar. Kraijo heeft all verschillende jeugd- en young adultboeken op haar naam staan, waaronder een aantal over ierland. Het zwarte jaar behoort tot die laatste categorie en vertelt over de Ierse hongersnood van 1847. Deze leesclub had twee coördinatoren, Maartje en Laurie. Maartje begeleidde de eerste helft van deze leesclub, Laurie viel wegens omstandigheden halverwege in.

Verwachtingen

Over het algemeen waren de verwachtingen hooggespannen. Veel lezers hebben zich ingeschreven omdat ze interesse hebben in (de geschiedenis van) Ierland en die verwachtingen zijn voor Maddy redelijk ingelost. 'Ik ben een Ierland liefhebber en hou ook van historische romans dus toen ik las dat het ging over het rampjaar 1847, de hongersnood in Ierland, was ik meteen geïnteresseerd.
Het boek heeft wat betreft de historie wel voldaan aan mijn verwachtingen.', zegt ze. Marja sluit zich gedeeltelijk bij Maddy aan: 'Het boek voldeed gedeeltelijk aan mijn verwachtingen. Ik verwachtte iets te lezen over de geschiedenis van Ierland en een strijd om te overleven in tijden van honger. Ik verwachtte verder dat het verhaal geschikt zou zijn voor 15/16 jarigen (YA) en richting een historische roman zou gaan met wat meer uitgediepte en volwassener karakters. Op dat punt zijn mijn verwachtingen niet uitgekomen. Na de uitleg dat het boek geschikt is voor minder goede lezers, ben ik wel positiever over het boek.' Gwen daarentegen is wat teleurgesteld achtergebleven, Het zwarte jaar voldeed niet aan haar verwachtingen. 'Nee helaas: ik heb me ingeschreven voor de Leesclub omdat ik hoopte meer te weten te komen over hoe die Ierse hongersnood nou ontstaan was, en de achtergronden en randaspecten ervan. Maar hoewel het lekker weg las, wil het niet beklijven. Te weinig diepgang in de personages, maar ook vind ik eigenlijk dat de historische aspecten te weinig aan bod zijn gekomen. Misschien waren het er ook gewoon te veel: de hongersnood, de onderdrukking door de Engelsen en de deportatie van gevangenen naar Australie (Van Diemens Land). Bij een boek van deze omvang kun je dan ook eigenlijk niet verwachten dat dit allemaal ECHT aan bod komt. Het is meer de setting, als een statisch iets. Jammer.' Het missen van diepgang is een terugkerend thema gebleken tijdens deze leesclub.

Verhaal

Het verhaal begint met een motto. Door de een wordt dit motto gelezen, door de ander altijd overgeslagen. Laurie - die het motto altijd overslaat - had hier als invaller geluk, want zijn las zich eerst in in de leesclub voor ze het boek oppakte. Zo kwam ze er bij voorbaat achter dat het motto een stuk songtekst van het lied "The fields of Athenry" is en kon ze het al luisteren voor het lezen van het boek. 'Als ik naar de tekst van het lied luister vallen mij twee dingen op: Mary en The Great Famine worden letterlijk benoemd, hoewel Mary ook gewoon toeval kan zijn.' Dat het geen toeval is bleek later wel, de verhaallijn van Mary is volledig opgehangen aan dit lied.

Tijdens het lezen vielen er een aantal zaken op. Er zaten een aantal ongeloofwaardigheden in het verhaal die de lezers deed verbazen, waaronder een actie van hoofdpersoon Nora. Antoinette: 'Mijns inziens was er geen aanleiding om in Nora's karakter zulke vindrijkheid te verwachten. Als het boek over een langere periode had gespeeld, zouden er meerdere scenes of anekdotes kunnen zijn waarin dit aspect van Nora's karakter blijkt.' Zo zat er ook een te ongeloofwaardige romance in het verhaal en gingen zaken veel te snel.

Over de personages verschillen de meningen. Alberty was enthousiast: 'De personages heb ik goed leren kennen. Bij bijna iedereen verscheen een beeld op mijn netvlies. Ben altijd benieuwd of zo'n beeld zou kloppen, stel dat zou kunnen. Nora maakt zeker een ontwikkeling door. Van een onzeker, bang maar toch dapper meisje naar een zelfverzekerde vrouw.' Margreeth ziet het weer anders: 'Ik vond niet dat alle personages even goed uitgewerkt waren. 'Abraham blijft een beetje vaag. Die valt zo het verhaal binnen. De enige reden die ik daar voor kon verzinnen is het verhaal toch iets positiefs te geven, omdat het anders wel heel zwaar en tragisch is, ook al is dat de werkelijkheid.' Marjan schaart zich weer achter Alberty: 'Ik heb me af en toe zitten verbazen bij sommige dingen: bijv. de zoenscene bij de gevangenismuur. Die twee werden wel heel snel verliefd. Sommige scènes gaan net iets te snel voor mijn gevoel, maar eigenlijk zegt dat meer over de verhaallijn. Dus laat ik weer teruggaan naar de personages: ik vind ze goed uitgewerkt, door kleine details leer je steeds goed kennen.' Ook Annick miste iets in de personages: 'Voor mij zijn de 2 hoofdpersonages redelijk uitgewerkt. De nevenpersonages blijven nog iets vlakker, maar dat stoorde me niet bij het lezen. Ik kreeg voldoende info over ze en bij geen enkele had ik het gevoel hun daden niet te kunnen koppelen aan hoe hun persoon omschreven/uitgewerkt werd.'

Het zwarte jaar is een dun boek (256 pagina's), maar zit bordevol thematiek. Sharon benoemt het klassenverschil tussen arm en rijk en hoe daar onderling mee wordt omgegaan. Leon benoemt onder andere de overheersing van de Britten die  acht eeuwen heeft geduurd en het verschepen van Ierse gevangenen naar Australië en Nieuw-Zeeland waar zij in ballingschap moete leven. Daarnaast benoemt hij ook liefde, een thema dat door meerdere lezers wordt benoemt. Mare denkt dat familie het belangrijkste thema van het verhaal is, de personages doen er alles aan om de familie te beschermen. Andere thema's die worden genoemd zijn vertrouwen, vriendschap, armoede, honger en zelfs vaderlandsliefde.

We zijn het er allemaal over eens dat Ineke Kraijo ons als lezer geen boodschap heeft mee willen geven met Het zwarte jaar. Dit verklaart gedeeltelijk waarom niet iedereen geraakt werd door het boek. Emily: 'Het riep weinig emoties op, of ze bleven erg aan de oppervlakte. De [...] was droevig, maar het raakte me weinig omdat de personages zo vlak blijven. Het boek heeft me niet echt geraakt.' Agnes daarentegen was wel geraakt. 'Verder had ik, als moeder van inmiddels volwassen kinderen, ook wel zorgen over hoe het met Nora, Anne en Mary zou gaan. Het boek heeft me dus wel geraakt.' Ook Nikki is geraakt: 'Ik ben best verdrietig geweest tijdens het lezen. Toen [...] stierf bijvoorbeeld, ik was dan erna ook wel verontwaardigd toen bleek dat [...]. En ook wel verdrietig door het onrecht wat de Ieren is aangedaan.'

Eindoordeel

Het zwarte jaar van Ineke Kraijo is een boek waarvan het al vroeg duidelijk was waar het eindoordeel heen zou gaan. Er zijn een aantal lezers die het boek twee sterren gaven (Gwen en Emily), maar ook een aantal lezers die het boek vier sterren gaven. De rest zat er met drie sterren mooi tussenin. Er waren geen uitschieters naar één ster ov vijf sterren. Het feit dat het boek aan de dunne kant was en diepgang miste, was wel het grootste manco. Uiteindelijk beoordeelden de lezers van deze Hebban leesclub Het zwarte jaar van ineke Kraijo met een 3,2.