De leesclub van In het zwart van de spiegel van Peter Delpeut was een bijzondere, dankzij het boek, maar toch vooral door de overgebleven deelnemers die zich niet alleen onvermoeibaar door dit dikke boek vol wetenswaardigheden lazen, maar daarna net zo onvermoeibaar tien keer met elkaar in gesprek gingen naar aanleiding van de discussievragen. Je kunt een vraag een discussievraag noemen, maar dat is geen garantie voor discussie... daar moet het boek zich voor lenen én de deelnemers. Boek? Check! Deelnemers? Dubbel check!

Het boek
In het zwart van de spiegel is een bijzonder boek, over een bijzondere filmmaker die zich buitengewoon enthousiast verdiept in een bijzondere schilder, nl Claude Lorrain. Getroffen door een mysterieuze (oog)ziekte besluit de naamloze hoofdpersoon, ik, om de tijd dat hij nog kan zien te gebruiken om Lorrain na te reizen in Italië, en de invloed van deze schilder op de Engelse parken in levende lijve aan te schouwen. Geplaagd door herinneringen aan (een van zijn?) grootste liefde(s), ziet en ontmoet de hoofdpersoon, deze ik, meer dan hij ooit had kunnen bevroeden.

De discussie
Het is ten enenmale ondoenlijk om recht te doen aan de gevoerde discussies, daarvoor verwijs ik dan ook naar de discussiepagina's (rechts onder het kopje Meer info) en beperk het op deze pagina tot het aanhalen van één reactie van een deelnemer per discussievraag om een indruk te geven.

Mariek over de titels: De titel dekt de inhoud van het verhaal in meerdere opzichten: natuurlijk letterlijk omdat de Claude-spiegel aan de achterkant zwart geschilderd is, maar ook figuurlijk omdat hij bij zijn zoektocht naar de schilderijen en de landschappen de spiegel gebruikt, maar ook zichzelf een spiegel voorhoudt waarin hij zich geconfronteerd ziet met zijn eigen aandeel in het treurige verlies van H. en van anderen.
Heel simpel IN het zwart van de spiegel omdat het boek niet gaat over de spiegel zelf maar over wat de ik er in ziet.

Mijn recensie gaat misschien wel heten Beschouwingen van een eenzame wandelaar.
Let wel, misschien!

Filip C. over het vertelperspectief: Het hele verhaal wordt als het ware vertelt door de schrijver alsof hij het personage is dat het hele verhaal meemaakt. Het maakt het verhaal wel aangenaam om lezen. Misschien verklaart zijn oogkwaal waarom bepaalde fragmenten zodanig uitgeschreven worden dat het voor sommige lezers langdradig wordt. Voor mij bleef het echte het hele boek lang een aangenaam verhaal. Je kan je gemakkelijk in de plaats van de verteller/schrijver plaatsen alsof je het zelf in levende lijve meemaakt.

Anne Oerlemans over de thema's: Een tweede schot na Aard: allereerst (ver)dwalen vind ik een mooi thema in dit boek. Meestal letterlijk, in het wandelen in de landschappen en het dwalen door de verschillende landen en langs de landschappen van Lorrain. Maar ook het verdwalen in het verleden, wat meteen een tweede thema aanboort, namelijk herinneringen en de maakbaarheid daarvan. Daar zullen we bij een volgende vraag nog uitgebreid op terugkomen zag ik.

Een boodschap heb ik niet echt uit het boek gehaald, het boek straalt voor mij wel een liefde voor kunst uit, dus dat is een boodschap die ik er voor mezelf uithaal (sowieso is een boodschap voor mij een persoonlijk iets, dus iets wat vanuit de lezer komt en niet zozeer vanuit de auteur, tenzij die een pamflet heeft geschreven). Dat is ook wellicht wel als thema te noemen; de kunsten, verschillende onderwerpen daarin zie ik als motief (maar ook daar komen we zeker nog op). Maar dat is meteen dan ook het thema wat mij het meeste aansprak in dit boek, kunst in de literatuur dan zit je (bijna) altijd goed :)

Stellina over de motieven: Een opvallend motief zijn al die wezen die in het verhaal opduiken. De auteur vermeldt het telkens ook expliciet en zegt er soms bij dat het te toevallig lijkt om waar te zijn dat hij alweer een personage opvoert dat wees was/is. Ook Giovanna is vermoedelijk een wees.
Ik denk plots aan de Aleph die op verschillende momenten en onder verschillende vormen in het boek terugkomt.

ElskeLeest over de verteltechniek: Ik kan me goed vinden in het grootste gedeelte van wat hierboven werd gezegd. De zinnen zijn prachtig – ik heb het boek nu niet bij de hand, maar deel hier vanavond of graag nog mijn favoriete zin. De zinnen zitten vol details, die deels zorgen voor een verhaal (of in elk geval: een omgeving) die gaat leven in je hoofd. Maar.. deze geweldig geformuleerde zinnen hebben ook hun keerzijde: het zorgt voor weinig snelheid in het verhaal. Dan komt het uitzicht dat door de Engelsen gekopieerd is naar de schilderijen van Claude; dat wat in zijn gezichtsveld past. En past het niet dat wordt zijn gezichtsveld verbreed door de Claude spiegel.

De luchten door het zolderraam dat het gezichtsveld kadert zonder dat zijn gezichtsveld belemmerd wordt door zijn oogkwaal.
En in de tussen tijd zijn beeld, visie, blik op zijn relaties: met Jasmijn en met H. Dit wordt door zijn zoektocht toch iets verruimd al blijft het gemankeerd en alleen vanuit zijn koker bekeken.
Nu ik het als plot opgevoerd heb vind ik het weer meer een motief dat telkens terugkomt. Net als de herinneringen, spiegels, (belabberde) relaties.
Een plot vind ik toch moeilijk te benoemen. Hij zwalkt veel, associeert veel. Ik weet niet goed waarom maar Delpeut weet me toch te boeien, ondanks dat ik niet echt een plot weet te vinden.

Gigi Leestgraag over de plot: Mag ik het gezichtsveld opperen als plot? Niet de kwaal zelf maar het beeld dat overblijft?
In eerste instantie de uitzichten als kind. Daarna de uitzichten die Claude schilderde, dat wat je wel en Eat je niet ziet op de schilderijen. Maar ook de blik op Claude vanuit andere schilders. De visie verschillen tussen Claude en andere schilders, de visie van anderen, kunstkenners en leken, op de schilderijen en levens van Claude en anderen.Hierboven werd al genoemd dat het lezen van het boek soms aanvoelt als het lezen van een proefschrift of non-fictie boek. Dat is precies het gevoel dat ik ook had. De woorden en zinnen die Delpeut kiest zijn zo doordrenkt met (naar het lijkt) feiten, dat het fictie-aspect uit het verhaal voor mijn gevoel grotendeels verdwijnt. Zelfs daar waar Delpeut wél meer de fictieve kant opgaat met zijn verhaal, bijvoorbeeld bij de ontmoeting met de dochter van H. of de beschrijvingen van zijn leven met H. in Rome, voeren beschrijvingen gebaseerd op kunst nog steeds de boventoon.

Ten slotte fascineert mij het vertellen vanuit de ik-persoon ook. Niet omdat Delpeut in de eerstepersoon schrijft, maar juist omdat hij erin slaagt nog zo’n mysterieus sfeertje om de ‘ik’ te laten zweven. Daarbij draait het voornamelijk om het onderscheid tussen de ik en Delpeut zelf (maar dit werd al besproken bij de vraag over personages).

Guido Goedgezelschap over herinneringen: De grootste herinnering tijdens het lezen: de ontvoering en de moord ( door de “ Brigate Rosse “ in mei 1978 ) op Aldo Moro, Italiaans politicus en premier van zijn land gedurende zes jaar. Een zeer onstabiele tijd in Italië, ...
Het deed mij toen even terugdenken aan de moord op Kennedy. De moord op Moro had misschien wereldweid niet zo’n grote impact, maar Europa ( en ook België met Bende van Nijvel en CCC ) daverde op zijn grondvesten.
Alles in acht genomen is dit wel één van dé hoofdgebeurtenissen in het boek: H. verdwijnt als fysieke figuur, maar ze blijft doorheen het ganse boek een rol spelen in het doen en laten en denken van de ik-figuur. Als er al een gebeurtenis moest plaatsvinden om H. te laten ‘ oplossen ‘ dan heeft Peter Delpeut dit tot de verbeelding sprekend stukje geschiedenis perfect gekozen.
Veel andere raakvlakken met dit verhaal heb ik niet, maar het blijft voor mij een zeer genietbaar boek: er mogen er zo meer komen, ...

Ine over thema's: Voor mij is het belangrijkste thema de verbondenheid tussen alles en iedereen. Heel dit boek lang springen we van het ene onderwerp op het andere, of dat nu een ongelukkige liefde is, een kunstwerk, een landschap, een persoonlijke herinnering, de tijd, een stijl, gevoelens, architectuur of noem maar op. Voor mij is het duidelijk:alles is met elkaar verbonden, alles is gelinkt.
Of zoals Jeroen Brouwers het veel mooier dan ik formuleerde: 'Niets bestaat dat niet iets anders aanraakt.'

Erna over de personages: Voor mij is de belangrijkste hoofdpersoon toch de filmmaker, dus de ik in het verhaal. Als kind was hij aan de beurt om de brug als eerste in te klimmen, maar hij durfde niet. "Ik was niet zozeer bang, maar bangelijk. Ik overzag wat er mis kon gaan, schatte de risico's in, die ik niet wilde nemen." Dat laatste thema lijkt hem ook in de liefde te zijn achtervolgd, in zijn relaties met H. en Jasmin. Hij overziet het niet.
De filmmaker heeft, nu zijn zicht letterlijk vermindert, de behoefte om zijn zicht figuurlijk te behouden, en misschien daardoor zijn verleden te verklaren. Dat doet hij door het kijken naar en proberen verklaren van kunst en landschappen.
Voor mij ontwikkelt hij zich slechts langzaam. Door zijn studie krijgt hij (en inmiddels ikzelf ook) een behoorlijke kennis van landschapsschilderkunst en Engelse landschapsgeschiedenis. Als persoon onwikkelt hij zich niet echt. Zelfs de reactie op Giovanna kan wat mij betreft nog alle kanten op.

Natalie over een van de motto's: Motto's in een boek vind ik altijd lastig te interpreteren. Ik ga de motto's in het boek nog eens doornemen en ik geef op deze vraag nog een uitgebreider antwoord. Word vervolgd dus..
(NB. Zet het vervolg maar op deze pagina onder je quote, Natalie :P)

Aard over verwachtingen vooraf en wat hij kreeg: Totaal blanco heb ik ingetekend op de leesclub, want zowel schrijver als titel zeiden mij niets. Als ik me goed herinner stond bij de inschrijving de waarschuwing dat het dik en pittig was en niet ieders smaak zou zijn. Dat was voor mij natuurlijk een extra stimulans om in te tekenen.
Het boek bleek inderdaad dik te zijn en voor mij ook lastig om je in te verliezen.Onderweg zag ik juichende reacties van medelezers, terwijl ik eigenlijk een beetje zwoegde met alle kunsthistorische informatie, die het boek voor mijn gevoel extra dik maakte, omdat ik uren kwijt was met het raadplegen van achtergrondinformatie.
Wel interessant eigenlijk, maar ik wilde een verhaal en geen essay.
Gelukkig werd het tweede gedeelte een beetje meer wat ik me bij een roman voorstel en dan bleek alle kennis die ik in het begin had opgedaan ook in dat verhaal( of meer : die verhalen) op zijn plaats te vallen, zodat ik uiteindelijk best tevreden was.

Sabrina over verteltechniek: De schrijfstijl was heel mooi. Mooie zinsopbouw, mooi uitgewerkt, beeldend,..., maar soms ook iets te veel details waarin ik "verloren" liep.

Gerrie Oreel over haar verwachtingen en wat zij kreeg: Gestart met het idee dat het een uitdieping van (geschilderde) landschappen zou zijn. Verhaal had ik niet zoveel beeld bij aan de hand van de flaptekst en ook niet aan de hand van de sneakpreview (maar toen had ik het boek al in mijn bezit ;-) Het leek me interessant en, alhoewel het erg langzaam las, was het inderdaad heel interessant en heb ik er zelfs het nodige door geleerd over de landschapsschilders uit de 17e eeuw.
Verder heb ik over het algemeen genoten van prachtig geformuleerde zinnen, waardoor je regelmatig het idee kreeg dat je zelf daar stond of zat te kijken. Zeker een boek dat voorlopig op mijn favorieten lijst komt.

En tenslotte nog een keer Natalie, maar dan echt, over de personages: De ik personage blijft boeien. Via zijn blik maak ik een interessante reis en daarbij heb ik een boeiende landschapsschilder leren kennen. Het kunstboek over Claude ligt binnen handbereik. Claude is om die rede ook een interessant personage geworden, je leert gaandeweg meer over deze schilder, de tijdgeest.Maar ook zijn vriend Wim vind ik mooi beschreven. En dan natuurlijk de mysterieuze H.

Waardering
In het zwart van de spiegel ontving gemiddeld 3,7 sterren van de deelnemers; bovenstaande deelnemers verdienden gemiddeld 5 sterren van de coördinator!