Vanaf 1885 werd Onafhankelijk Kongo, ook wel Kongo-Vrijstaat genoemd, een persoonlijke eigendom van Koning Leopold II. Leopold II had met het voorbeeld van Nederlands-Indië in gedachten dat koloniale bezittingen zouden bijdragen aan inkomsten en prestige voor zijn kleine land. De jonge neutrale staat België toonde initieel niet dezelfde koloniale dromen, dus nam Leopold II zelf het initiatief. Tijdens de Koloniale Conferentie van Berlijn van 1884-1885 verkreeg hij internationale erkenning voor zijn ‘eigendom’.

In het begin vlotte het niet met de inkomsten, maar dat veranderde met de ontdekking van het rubber in de tropische wouden. Met deze inkomsten aangevuld met ivoor en opgelegde teelten (koffie, katoen) werden in België onder andere het Jubelpark, waaronder de ‘Cinquantenaire’ (de triomfboog in Brussel n.a.v. 50 jaar België in 1880), het Paleis der Koloniën (nu het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika) in Tervuren, de Koninklijke Gaanderijen in Oostende en het Centraal Station in Antwerpen gebouwd. Tijdens zijn regime decimeerde de lokale bevolking van Kongo drastisch, maar cijfers verschillen ook enorm, ook omdat er amper gegevens waren van het bevolkingsaantal van de voorbije eeuw. De Amerikaanse journalist, auteur en onderzoeker Adam Hochschild had het zo over 10 miljoen Congolezen die verdwenen.

Door internationale kritiek, voornamelijk uit Britse hoek, werd Kongo een Belgische kolonie op 18 oktober 1908. De dienende gouverneur onder Leopold II, baron Wahis, bleef dit ook bij de overdracht. De door de private concessiemaatschappijen opgelegde dwangarbeid werd door een Koloniaal Charter verboden maar hier was amper controle op tot na de Tweede Wereldoorlog. Ook werd vanaf 1908 vooral aandacht besteed aan de ontsluiting van de mijnindustrie en de infrastructuur. De kolonie diende als een cruciale bron van inkomsten voor België tijdens W.O. II. (Ook na W.O.II zou trouwens het Duitse mandaatgebied Ruanda-Urundi in handen komen van België.) Na de Tweede Wereldoorlog werd er eindelijk wat meer geld besteed aan onderwijs en gezondheid.

Pas in de late jaren 1950, na het bezoek van een jonge Koning Boudewijn (Bwana Kitoko) in 1955 kwamen er meer en meer stemmen op voor onafhankelijkheid, in de lijn van de internationale dekoloniseringsgolf. Kongo werd onafhankelijk verklaard op 30 juni 1960, waarbij de macht werd overgedragen aan de eerste president Joseph Kasavubu en zijn eerste minister Patrice Lumumba. Dit werd echter niet een eindpunt in de Kongolese cirkel van geweld. Lumumba werd vermoord op 17 januari 1961. De Belgische inmenging hierin was enorm groot. Pas in 2002 werden hiervoor excuses aangeboden.

Enkele andere belangrijke data in de Congolese geschiedenis

• 1965/1971 – 1997: Zaïrisering (Kongo wordt Zaïre) onder de door een coup aan de macht gekomen generaal Mobutu Sese Seko. Er heerste een klimaat van politieke repressie, corruptie en wanbeheer.
• 1994-2003: 'Congolese Burgeroorlog'. Vele gewelddadige conflicten, vooral in het oosten van Congo, blijven tot op vandaag voortduren.
• 1997 – 2001: Val van Mobutu, Laurent Désiré Kabila komt aan de macht, Zaïre wordt de 'Democratische Republiek Congo': vriendjespolitiek en inhaligheid t.o.v. de gewone bevolking blijven duren.
• 2001 – tot nu: Na de moord op zijn vader volgde Joseph Kabila hem op, hij blijft nog steeds aan de macht vasthouden en democratische verkiezingen door allerhande trucs voor zich uitschuiven.

N.a.v. de 50ste verjaardag van de Congolese onafhankelijkheid in 2010 verscheen in dat jaar Congo: een geschiedenis van David Van Reybrouck.

Nog 2 aanbevolen klassiekers:

• Heart of Darkness van Joseph Conrad (1902)
• De geest van koning Leopold II en de plundering van de Congo van Adam Hochschild (1999)

Schrijfwijze: Grosso modo bleef men Kongo schrijven met een 'K' totdat het land door Mobutu Zaïre werd genoemd. Nadat het land onder Laurent Kabila terug Congo, oftewel de Democratische Republiek Congo (RDC wordt het dikwijls afgekort, zoals in het Frans) werd, zou de C in de naam blijven staan.

Tekst: Nathalie 

Foto's banner: Herlinde Leyssens (Instagram)

Bron: Wikipedia