We begonnen met een groep van 16, één man en 15 vrouwen. De jongste in de groep was 17. We hadden een moeder van een transgender kind en enkele mensen uit de LHBTI 'community', mensen met een verleden van gepest worden en mensen met psychische problemen. Al deze onderwerpen komen voor in ons boek. Naast dat we samen mochten praten over Mijn toekomst is Roos, konden we ook vragen stellen aan de schrijfster van het verhaal: Hinke van Abbema. 

In een heel open sfeer werd er over en weer geschreven over de onderwerpen in Mijn toekomst is Roos. Het verhaal zorgde voor herkenning, maar ook voor vragen en enkele twijfels. Omdat de informatie die gedeeld werd soms best intiem was, heb ik ervoor gekozen om niet alle opmerkingen direct en met naam te benoemen. 

Cover en titel

We spraken eerst over de cover en de titel. De vrolijke cover sprak veel lezers aan en enkelen herkenden in de afbeelding een scene uit het boek. De titel vond men wat lastiger, maar uiteindelijk goed te plaatsen.

Joran: 'De cover van het boek vond ik erg mooi: heel opvallend en aantrekkelijk. Het past ook goed bij het verhaal, want het is een visuele weergave van een passage uit het boek. Ik zou er niets aan veranderen.' 

Francisca: 'Normaal ben ik zeker een coverlover maar in dit geval ging ik af op de auteur. Ik heb de eerdere twee boeken van haar gelezen en vooral het eerste boek vond ik erg mooi. Ook vind ik het mooi hoe ze het geloof verwerkt met deze onderwerpen. Dit is niet de meest voor de hand liggende keuze maar ik vind het mooi. Ik ben gelovig opgevoed en kan boeken van christelijke uitgeverijen, mits niet te dwingend, prima hebben.'

Over de zichtbaarheid van de naam van de auteur werd nog even heen en weer gepraat:

Jacqueje: 'De naam van de auteur is idd klein en niet opvallend. Wat mij betreft niet storend. Voor mijn gevoel hoeft dat wat haar betreft ook niet en verschuift ze die aandacht liever naar de thema’s in de boeken die ze schrijft. Mooie thema’s die absoluut aandacht verdienen.'

Sharon: 'De titel pakte mij niet direct. Ik wist niet zo goed hoe ik dat moest zien. Na het lezen van het boek, vind ik hem erg passend. Eigenlijk vertelt de titel alles. De toekomst van Peter is Roos. Daarnaast lijkt de toekomst voor Lucas op dit moment ook met Roos te zijn.'

Laurie: 'Ik denk dat de titel de lading goed dekt. Het geeft de genderdysforie van Peter goed weer, hij voelt zich een meisje en wil ook zodanig verder leven. Hij heeft het gevoel dat zijn toekomst niet als jongen is. Dit maakt de titel goed duidelijk. Na het lezen merk je dat Peter een stuk gelukkiger is als Roos, ze kan zichzelf zijn en ziet een duidelijk toekomstbeeld voor zich.'

Gevoelens

Toen de vraag gesteld werd naar de gevoelens die het verhaal opriep, kwamen de eerste persoonlijke verhalen naar voren, maar ook werd duidelijk dat de schrijfster veel verschillende emotionele thema's in haar verhaal verwerkt heeft en dat zij hiermee menigeen wist te raken.

Sofie: 'Ik vond het wel interessant om te leren dat onverwerkt trauma zoveel agressie uitlokte. Angst, dat zou ik hebben zien aankomen, maar de link van dat trauma naar die onbeheerste agressie, dat wist ik niet. Zo zie je maar weer, dat je niet kan oordelen over mensen voor je alle info hebt.'

Miranda: 'Dat had ik dan weer wel. Ik had eigenlijk héél snel door dat de dromen en agressie met PTSS verband hielden. Hoewel de agressie voor mij ook voor een stuk kwam door het onrecht, dat Roos geregeld werd aangedaan (pesten, uitschelden,...).'

Joran: 'Om te beginnen werd ik blij om te zien dat er een boek voor jongeren verscheen over dit thema. Het is uiteraard niet het enige, maar ze zijn nu ook niet dik gezaaid. Zoals ik eerder al eens schreef, kunnen boeken en verhalen voor jongeren een uitlaatklep vormen voor gevoelens en gedachten. Ook kunnen dergelijke verhalen een steun vormen voor jongeren die zich in een soortgelijke situatie bevinden. Dit verhaal staat alvast op mijn keuzelijst voor mijn leerlingen van komend schooljaar.'

Sarah: 'Die mentor was echt vreselijk. Het gaf mij meteen flashbacks naar mijn eigen mentoren vroeger op school. Die hadden qua manier van reageren wel wat weg van de mentor van Roos. Ik snap niet goed hoe een mentor zich op die manier kan opstellen tegenover een leerling. Je zou hopen dat als je het al moeilijk hebt op school, je juist een mentor zou hebben die je zou ondersteunen in je proces.'

Sanne: 'Wat ik trouwens ook heel mooi vond is hoe de schrijfster de transitie ook liet leven bij mij als lezer. Het was heel natuurlijk hoe Peter Roos werd en hoe ik ook ging denken over haar als meisje.' 

Suzanne: 'Ik vond het bijzonder confronterend om te lezen hoe mensen anderen zo “makkelijk” veroordelen, het maakte me verdrietig, maar zorgde er ook voor dat ik eens kritisch naar mezelf keek: heb ik ook vaak niet een mening in mijn hoofd, zonder dat ik alle feiten weet? 
Het thema vriendschap staat bij mij ook hoog op het lijstje, hoe bijzonder is het om een maatje te hebben die je onvoorwaardelijk steunt in de de keuzes die je maakt en je daarin niet veroordeelt?' 

We hadden het nog over het claimende gedrag van Lucas: 'Ik vond Lucas ook wel wat teveel aanwezig. Hij leek Roos helemaal voor zichzelf te willen hebben. Dat voelde wel wat ongezond af en toe.' Maar we kwamen tot de conclusie dat de schrijfster dit goed heeft opgelost door van Roos een sterke dame te maken, die haar grenzen aangaf. 

Het verhaal

Dat het verhaal niet alleen maar draaide om de transitie van Roos, was voor bijna iedereen een verrassing. De ene was daar blij mee, de ander vond het afdoen aan de importantie van Roos' verhaal.

Maartje: 'De worsteling kwam voor mijn gevoel best goed naar voren. Roos doet aan zelfbeschadiging en heeft moeite om zichzelf te accepteren. Natuurlijk kan het altijd uitgebreider, maar dan zou een deel van het positieve verhaal over Lucas en haar opgeofferd moeten worden, anders werd het boek te lang. 
Ik denk dat dit boek als introductie in het onderwerp gezien moet worden: de hoofdpersonen zijn nog vrij jong aan het begin. Dan vind ik de hoeveelheid heftige gevoelens en gebeurtenissen niet te weinig.' Reactie van Sanne: 'Ik weet het niet, ik lees veel jeugdboeken, boeken voor tieners eind lagere school, begin middelbare school, maar heb daarbij juist het idee dat er vaak dieper op emoties wordt ingegaan of langer bij wordt stil gestaan dan nu het geval was. Sommige punten kwamen zo vluchtig aan bod, zoals de automutilatie. Er werd alleen met een coach over gesproken en daarmee was het klaar. Die ouders moeten dat toch ook wel hebben gezien? En als dat niet zo was, dan moeten er toch heel wat momenten zijn geweest ('s zomers bijvoorbeeld) waarbij Roos moeite moest doen om het te verbergen.'

Karin: 'Voor mijn gevoel nam de verhaallijn van Lucas de verhaallijn van Roos over en draaide het alleen om hem. Vond het heel erg meeslepend en wilde zijn verhaal graag lezen. Maar daardoor vergat ik Roos wel een beetje.'

Noreen: 'Naar mijn idee draait het boek om de transitie van Roos en dan ben ik niet echt geïnteresseerd in een trauma van Lucas. Dat deel neemt naar mijn smaak te veel ruimte in, terwijl ik best meer over Roos, in de twee jaar die overgeslagen zijn, had willen lezen. Dus in die zin gaat het verhaal te snel. Maar vooral omdat Lucas zoveel ruimte inneemt.'

Maartje: 'Ik denk dat de titel heel goed past bij een boek dat ook over Lucas gaat. Door Roos komt hij achter zijn eigen trauma en durft hij de confrontatie daarmee aan te gaan: zijn toekomst is Roos.'

Het verhaal van Roos start als ze 12 is en eindigt als ze 17 is. Dat is een behoorlijke tijd. Ook over deze keuze waren de meningen wat verdeeld. De een vond dat hierdoor het verhaal wat oppervlakkig werd, de ander vond dat juist het overzicht van de ontwikkelingen in deze periode voor een mooi verhaal zorgden.

Gea: 'Ik vond het fijn dat het verhaal meerdere jaren besloeg, zodat je Roos en Lucas als twaalfjarigen ontmoet, maar ook als ze zestien zijn. Tegelijk ging het soms ineens erg snel en miste ik het emotionele proces van Roos.' 

Selma: 'Het was erg fijn dat er tijdssprongen waren, als deze er niet waren geweest, was er een soort eindeloos wachten geweest. Daarom waren de tijdssprongen een goede keuze. Ook door de tijdsprongen zagen we Roos en Lucas in verschillende fases van hun leven. Daarnaast had ik soms wat minder grote tijdsprongen gewenst om meer aandacht te kunnen schenken aan hoe het met Roos ging. Ook zouden door wat minder grote tijdssprongen de lange wachtrijen in de transitie voor de lezer duidelijker te 'voelen' zijn. 

Onze eigen verhalen

Het verhaal bleek veel herinneringen en verhalen los te maken bij ons. Dat een boek dit doet en de mogelijkheid biedt om over ervaringen te praten is een groot goed.

Het verhaal gaat over pesten,

'En pesten blijft helaas op héél veel gebieden nog steeds een groot probleem. Helaas recent nog mee te maken gehad met de jongste dochter. Zo erg dat ze symptomen van depressie had en naar een psycholoog gaat intussen. Pesters beseffen niet wat ze aanrichten. Maar vaak is het van hun uit ook een uiting van onbegrip, onmacht of schreeuw om hulp. Maar inderdaad, het hóórt, helaas, wel bij dit verhaal, wil het realistisch overgebracht worden.'

'Acceptatie en discriminatie zijn de thema’s die mij het meest raken. Dit komt waarschijnlijk omdat onze zoon homo is.Het feit dat hij nog steeds niet hand in hand kan lopen met zijn man zegt genoeg.'

Innerlijke strijd tijdens transitie,

'Ik ben het met je eens dat de innerlijke strijd van Roos te weinig plek krijgt. Ik had dat juist wel verwacht. Ik denk dat elk transgender persoon tot op zekere hoogte worstelt met gevoelens die niet in dit boek worden beschreven. Mijn transgender kind kent bijvoorbeeld amper transgenders zonder anorexia, zelfbeschadiging of zelfmoordpogingen. Ik denk wel dat het de realiteit is, alhoewel heftig. Ik vind juist wel dat dat in een YA-boek thuis hoort. Als jij er wel last van hebt, maar je leest het in geen enkel boek, dan kun je toch het gevoel krijgen dat jij totaal geschift bent, want je vindt nergens (h)erkenning.'

'Het is ook verdrietig voor al deze kinderen. Hoeveel ruimte je ze ook geeft, hoe meelevend je ook bent, het blijft een worsteling voor ze. Zeker in de puberteit als een 'normaal' kind al worstelt met zichzelf, dan worstelt een transgender kind dubbel zoveel. Met alle gevolgen van dien. Ik vind het als moeder heel moeilijk om mee te maken en om dit vanaf de zijlijn te moeten aanzien. Dus als iemand nog boekentips heeft over moeders/ouders van een transgender kind....?'

Automutilatie

'Mijn dochter heeft ook aan automutileren gedaan en heeft dit vrij lang verborgen kunnen houden. De eerste tekenen werden door haar afgedaan als hoofd gestoten enzo. Aangezien ze altijd al vrij onhandig was hebben we dat niet doorgehad. Snijden op haar bovenbeen was het volgende. Dat valt ook in de zomer niet op. Toen ze eenmaal met een coach ging praten, hield dit gelukkig vrij snel op.'

Vriendschappen en steun vinden

'Toen ik ziek thuis kwam te zitten, voelde het alsof mijn leven niet meer van mij was. Ik moest mezelf ineens overal verantwoorden, bewijzen dat ik echt ziek was en niet meer kon functioneren. Ineens word je afhankelijk van de hulp en mening van anderen om dingen voor elkaar te krijgen, zoals inkomen, medische hulpmiddelen, ect. Je voelt je machteloos, moedeloos en gevangen. Hoe kun je accepteren dat je ziek bent en niet meer kunt functioneren in de maatschappij zoals dat gewenst is, als anderen daar continu een mening over hebben? Je wordt in dat soort situaties echt teruggeworpen op je innerlijke kracht. Ik herken dit in het verhaal van Roos: het proces met al die gesprekken en het aantonen dat ze echt die diagnose heeft; het wachten op het inzetten van medische ondersteuning (in het geval van Roos voor haar transitie). Roos heeft in het verhaal geluk, dat ze support krijgt van vrienden en haar familie. In mijn geval zijn de vrienden in de loop der jaren weggevallen. Gelukkig heb ik nog mijn moeder en twee zusjes waar ik steun bij kan vinden.'

Leerkrachten

Er volgt ook een gesprek over middelbare scholen en leerkrachten. De reacties van de docenten in het boek worden vergeleken met eigen ervaringen:

Miranda: 'Eén van de mooiste passages vond ik het moment dat een leerkracht met Lucas en zijn klasgenoot een gesprek aangaat, nadat ze met elkaar op de vuist zijn gegaan. Voor mij toont dit aan, dat praten zaken in een ander perspectief kunnen plaatsen. Reactie van Joran: Vond ik ook en op die manier krijgt het verhaal voor mij echt gelaagdheid en diepgang. En het zet meteen ook de lezer wat aan het denken.'

Noreen: 'Ik vond de docenten op Roos' school heel erg ongeloofwaardig, maar dat is misschien vanuit mijn eigen praktijk. Ik werk zelf op een middelbare school en ik heb een community voor LGBT-leerlingen opgezet. Zodoende weet ik dat bij mij op school 1 docent te vinden is die niet zo blij wordt van LGBT-mensen. De andere 140 docenten zijn enorm meelevend, meedenkend, accepterend. Dat zal vast niet op elke school zo zijn, maar ik kon mij er dus helemaal niks bij voorstellen en vond het schokkend om te lezen dat docenten zo worden neergezet.'

Eindoordeel

Over het algemeen was iedereen positief en kreeg het boek twee keer drie en 14 keer vier sterren. De mensen die iets minder tevreden waren, vonden eigenlijk dat het innerlijk leven van Roos nog wat meer uitgediept had moeten worden. 

Gemiddeld kreeg Mijn toekomst is Roos 3,9 sterren.

Suzanne: 'Ik vond het bijzonder confronterend om te lezen hoe mensen anderen zo “makkelijk” veroordelen, het maakte me verdrietig, maar zorgde er ook voor dat ik eens kritisch naar mezelf keek. Heb ik ook vaak niet een mening in mijn hoofd, zonder dat ik alle feiten weet? 
Het thema vriendschap staat bij mij ook hoog op het lijstje, hoe bijzonder is het om een maatje te hebben die je onvoorwaardelijk steunt in de de keuzes die je maakt en je daarin niet veroordeelt?'

Foxlake: 'Dit is een onderwerp dat bij de jeugd leeft en als maar één iemand na het lezen van dit boek durft toe te geven dat hij of zij ook in het verkeerde lichaam geboren is, is dit boek al een succes.'