Over Morgenland
De Joodse Lilya Wasserfall zet zich in voor het verzet in Palestina. Als ze de opdracht krijgt om naar Duitsland af te reizen en daar op zoek te gaan naar een verdwenen wetenschapper is ze lichtelijk teleurgesteld. Ze hoopte ingezet te worden voor een sabotageactie. Uiteindelijk besluit ze er het beste van te maken en reist ze af naar het verscheurde Duitsland dat zo vlak na de Tweede Wereldoorlog weer probeert op te krabbelen.

In Europa moet ze op zoek naar Raphael Lind. Toen zijn broer Elias vlak voor de oorlog naar Israël vluchtte, bleef hij in Duitsland. Volgens een bericht zou hij zijn overleden in een kamp, maar daar gelooft Elias niks van. Bovendien denkt hij bewijs te hebben dat zijn broer nog leeft. Het is aan Lilya om hier meer duidelijkheid over te krijgen.

Morgenland is de debuutroman van de Duitse journalist Stephan Abarbanell.

De leesclub
Tijdens de leesclub bespraken de deelnemers wat hen opviel en wat ze vonden van het boek.

Schrijfstijl
Prettig leesbaar, maar toch ook wat afstandelijk. Zo omschrijven de meeste deelnemers de schrijfstijl waar Abarbanell gebruik van maakt. Lezeres Angele Steentjes heeft het over een feitelijke schrijfstijl en legt het verband met Abarbanell’s carrière als journalist.
Dit afstandelijke zorgt er ook voor dat sommige deelnemers moeite hebben om in het verhaal te komen. Nynke vertelt: “Ik vind het boek niet heel toegankelijk en dat heeft zeker met de schrijfstijl te maken. Ik ben het ermee eens dat het was afstandelijk is, daardoor raken de personages me ook niet echt. Dit, ondanks het trieste verhaal van sommige karakters.”
Het lezen van Morgenland vergt veel concentratie van de deelnemers. “het lijkt er op dat ik midden in verhaal val en dat er steeds meer duidelijk wordt,” aldus Charlotte Veltman.
Morgenland is echter niet alleen maar afstandelijk: “er zijn prachtige citaten waar ik wel van geniet,” vindt Wilma Hartman.

Titelverklaring
Morgenland is geen alledaags woord en zorgde voor theorieën over de betekenis.
“Morgenland zag ik eerst als een fantasienaam. Avondland kende ik wel, Morgenland niet,” zegt Angele Steentjes. Ze betrok het internet in haar zoektocht en vond het volgende: “Het is een aanduiding voor 'het land waar de zon opkomt', ook bekend onder de Arabische naam Mashriq.”
Paul Wormsbecher had ook een eigen kijk op de betekenis van de titel: “ik zag Morgenland meer als ‘het land van de toekomst,’ een soort ideaal land.
“Een land dat nog gevormd moet worden. Een belofte van een land in de toekomst,” vult Hetty aan.
“Morgenland heeft voor mij ook de betekenis van de zoektocht naar een nieuw bestaan. Een bestaan dat beter is dan het verleden,” zegt Glenn Thomas.

Vlakke personages
In het boek wijst een van de personages Lilya erop dat ze veranderd is sinds ze terug is uit Europa. ‘Een meisje heeft me verlaten, een jonge vrouw is teruggekeerd’. De lezers hebben dit echter niet zo ervaren. “Hoe ver ik ook vorder in het boek, het lijkt alsof er weinig verandert. Dat Lilya is veranderd heb ik ook niet zo ervaren,” zegt Charlotte Veltman.
“Ik vind ook dat Lilya minder veranderd dan gesuggereerd wordt. Dat vind ik zeker een minpunt aan het boek,” vindt Sigried.
De andere personages maken nog minder ontwikkeling door dan hoofdpersoon Lilya. Hierdoor blijven ze niet allemaal even goed hangen.
Sasja C.: “Als later weer terug werd gerefereerd aan een personage, wist ik soms niet wie er werd bedoeld, gaande weg kwam ik er wel weer achter.”

Spanning en emotie
In het boek staat Lilya’s zoektocht naar de vermiste broer centraal. Dit is meteen een van de factoren die voor spanning zorgt. Angele Steentjes zegt hierover: “Je weet niet precies waarom zij de opdracht krijgt, ze wordt achtervolgd, er zijn ontmoetingen met onbetrouwbare mensen en duidelijk is dat gepoogd wordt te voorkomen dat zij die broer - of informatie - over hem vindt..” Sigried sluit zich hier bij aan: “Vind ik ook, ik wou wel weten of de zoektocht succesvol zou zijn en waarom er zoveel tegenstand tegen de zoektocht was. Die laatste vraag werd naar mijn gevoel te weinig uitgediept, maar het boek heeft me wel kunnen boeien.”
Jodijkstra heeft dit anders ervaren: “Ik denk dat de schrijver door haar achtervolger hoopte dat het bij de lezer spannend zou worden. Zelf had ik dat niet, was teveel bezig om het verhaal te begrijpen dat ik daar te weinig vaan heb meegekregen”
Voor Paul Wormsbecher zit de spanning niet zo zeer in Lilya’s achtervolger, maar in het antwoord op de vraag waar Raphael Lind is en wat er met hem gebeurd is. Ook de teksten die geschreven zijn Elais zorgen volgens hem voor de emotie en diepgang in het verhaal. “Met name Etappe Twee heeft mij ontroerd en heb ik wel driemaal gelezen, omdat het in mijn ogen vol staat met idealen, toekomstperspectief en overwegingen die hebben geleid tot de keuze om naar Palestina te gaan,” verklaart hij.

Thema’s
Glenn Thomas herkent verschillende thema’s in Morgenland en noemt onder andere vastberadenheid en doorzettingsvermogen. “Dit kenmerkt zich in het gedrag van Lilya. Zij gaat ondanks alles door met haar zoektocht. Daarnaast herken ik het keuzes maken voor goed of fout en de daaruit voortvloeiende gevolgen,” aldus Glenn Thomas.
Voor Rietje is ‘zoeken’ en belangrijk thema. Verschillende personages in het boek zijn allemaal naar iets op zoek. Diny Smiet maakt het nog specifieker en benoemt Lilya’s zoektocht naar Raphael Lind.

Eindoordeel en waarderingen
De leesclub van Morgenland zorgde voor een interessante discussie. De input waar de deelnemers mee kwamen zorgden er voor dat het boek weer met andere ogen werd bekeken. Het eindoordeel is 3,5 voor Morgenland!

Hetty: “Abarnell hanteert een deels afstandelijke manier van schrijven waardoor de personages redelijk vlak gehouden worden. Maar juist hierdoor is er meer aandacht voor het reisverhaal en de situatie in het Duitsland van zo vlak na de oorlog.” Vier sterren
Jeannie Bertens: “Het verhaal heeft absoluut potentie maar door de vele details en het af en toe lastige taalgebruik, haalt veel van de spanning weg.” Drie sterren
Nynke: “Voor dit boek geldt voor mij 'less is more'.” Drie sterren