De 15 razend enthousiaste deelnemers aan deze Hebban Leesclub lazen de afgelopen weken Noodweer, het tweede boek van toneelschrijfster Marijke Schermer. Met Noodweer heeft ze een literaire roman afgeleverd van niveau. Het water stijgt en stijgt en komt Emilia aan de lippen in meer dan een opzicht. Nieuwsgierig naar het eindoordeel?

Noodweer

De achterflap van het boek laat ons het volgende weten: Emilia en Bruch zijn weliswaar gelukkig getrouwd maar hun relatie is gegrondvest op een leugen. Als ze elkaar net ontmoeten, verzwijgt Emilia een belangrijke gebeurtenis. Aanvankelijk lijkt dit hun liefde niet te belemmeren en lange tijd denkt ze dat ze er mee weg komt. Maar door een ogenschijnlijk onbeduidend incident wordt ze geconfronteerd met de onmogelijkheid daarvan. Moet ze eerlijk zijn tegenover haar man? Of is het voor sommige dingen te laat om ze nog te openbaren?

Van heel nabij laat Schermer de lezer getuige zijn van de twijfel en wanhoop van een veertigjarige vrouw. Emilia en Bruch zijn verhuisd naar de provincie en hebben als gezin een veilige cocon gebouwd. Die cocon wordt niet alleen bedreigd door Emilia’s geheim, maar ook door het stijgende water dat hun buitendijkse huis bereikt.

Noodweer is een scherp en meedogenloos portret van iemand die weigert om zich door een trauma in de luren te laten leggen.

De leesclubdiscussie

Aan de hand van een twee voorpretvragen en elf discussievragen bespraken de leesclub-deelnemers wat zij van het boek vonden.

Verwachtingen

De verwachtingen voor ‘Noodweer’ waren tweeledig. Bijna iedereen verwachtte een spannend boek waar noodweer aan bod zou komen in alle betekenissen van het woord. Zoals Annemiek Bos – Chialastri: mooi zegt: ‘Ik verwacht niet alleen noodweer buiten de dijken maar vooral noodweer op persoonlijk vlak. Vraag is nu: blijft ze het wegstoppen of gaat ze de confrontatie aan? Daarbij vermoed Annemiek dat het noodweer buiten de dijk voor een mooie setting van het verhaal zal zorgen.

Cover

De cover van het boek vonden de leesclubleden aan de voorkant veelal dreigend overkomen. Marlies72 geeft treffend aan: ‘Dreigende voorkant. Zo komt het mij ook over; stilte voor de storm, je voelt dan echt de spanning in je lijf’.

Thema

Er is een duidelijk hoofdthema in dit boek. Roosje: ‘Als hoofdthema zie ik ook de verwerking van een trauma. Hoe het bezit van je neemt en niet meer verdwijnt. En de onmacht om erover te praten’. Inge Otter-helder: ‘Ook rampen in de zin van in dit geval watersnoodramp wordt beschreven. De storm wordt steeds heviger en heviger en het waterpeil steeds hoger’.

Diepgang

Marlies72 is niet de enige die aangeeft dat er veel diepgang in het boek zit. Zoveel dubbele betekenissen. Jan Stoel heeft een mooie analyse gemaakt: ‘De psychische beschadiging blijft en speelt een steeds grotere rol in het leven van Emilia. Ze wil een gelukkig huwelijk met Bruch hebben, maar krijgt steeds minder grip op haar leven. Er ontstaat een verwijdering tussen beiden. Emilia trekt zich steeds meer terug en Bruch slaagt er niet in Emilia ‘uit de put’ te krijgen’.

De titel

Herman Nieuwenhuis over de titel: ‘De titel past geweldig bij het boek. Natuurlijk geeft ‘Noodweer’ de dreiging van een overstroming van hun buitendijks liggend huisje weer. Noodweer is ook een term voor verdediging, in dit geval voor Emilia die zich het recht voorbehoud om te zwijgen tegenover Bruch, om zo haar verkrachting een plaats te kunnen geven’.

Schrijfstijl

De auteur is een toneelschrijfster. Het leek me interessant om te zien of dat naar voren kwam in het boek volgens de leesclubleden. Dit was meestal niet het geval. lien Gautiers: ‘Ik vind de schrijfstijl gewoonweg fantastisch! Hoofdstuk per hoofdstuk las ik het boek en het verhaal bleef me roepen. MOOI!!! (In hoofdletters) geschreven, zo mooi! Ik kan echter niet zeggen of ik merk dat Marijke Schermer een toneelschrijfster is, daarvan ken ik te weinig om te vergelijken’. Ranata: ‘al lezende wordt er steeds meer duidelijk over hoe het gegaan is met Emilia en wat dat met haar deed. Door deze opbouw heb je nergens dat je denkt ‘goh wat duurt het lang tot er wat gebeurt’, leest gewoon als een trein, en vind ondanks dat het geen dik boek was dat het goed uitgewerkt is’.

Indruk

Er zijn verschillende momenten die het meeste indruk hebben gemaakt. De momenten die het meest genoemd worden zijn mooi verwoord door Monique en Sorbotrol. Monique: ‘Het moment dat het duidelijk wordt dat Bruch het altijd heeft geweten’. Sorbotrol: ‘Het einde van het boek heeft indruk gemaakt. De redding. De opmerking dat het goed komt. Bruch is al gered. Nu Emilia.’.

Boodschap

Heeft Marijke Schermer ons een boodschap willen meegeven? De meesten denken van wel en we hebben zelfs aan Marijke gevraagd of zij deze met ons wil delen. Dit heeft Marijke op het moment van het schrijven van dit eindverslag nog niet gedaan, maar wat niet is, kan nog komen! Francine Herrebaut geeft aan: De boodschap die ik eruit haalde was: dat je beter eerlijk de waarheid kan vertellen in een relatie omdat verzwegen geheimen op het geweten blijven drukken en - zoals een rotte plek in een appel uiteindelijk de hele appel aantast - uiteindelijk de hele relatie verzieken. Een relatie die niet gebouwd is op wederzijds vertrouwen kan geen standhouden’.

Analyse

Heerlijk was de toevoeging van Jan Stoel en Marlies72 in deze leesclub met een diepzinnige analyse over het toneelstuk ‘A streetcar named Desire’ en de betekenissen van de namen welke Marijke aan haar personages heeft gegeven. Zo betekend Osip ‘God zal toenemen’. Voor Bruch konden zij geen goede betekenis vinden. Een Duitse zoöloog? Een componist? Misschien verwijst het naar Bruce, een Schotse held? We hadden het geluk dat we onze vragen aan Marijke Schermer mochten stellen en de auteuse gaf zelf antwoord op de vragen! Marijke Schermer geeft aan dat Emilia en Bruch geen alledaagse maar wel voorstelbare namen zijn. Dat bevalt haar eraan. Ze zijn niet zo direct te plaatsen waardoor ze ruimte geven, maar hebben iets poëtisch zonder echt buitenissig te zijn en dat geeft richting. (In een oude versie was Bruch trouwens een achternaam, een goede voornaam vond ik niet en toen werd Bruch zijn naam).

En?

Heeft Noodweer aan onze verwachtingen voldaan? Daar zijn de meningen over verdeeld. Peggy verwoordt het op een grappige manier: ‘Het voldeed niet helemaal aan mijn verwachtingen. Het noodweer heeft me niet van mijn sokken geblazen, maar heeft wel zijn sporen nagelaten. Het was eerder een milde voorjaarsstorm dan echt orkaankracht’. Annemiek Bos – Chialastri: ‘Mijn verwachting is volledig uitgekomen, echt heel leuk, vaak loopt het toch anders, niet dat het verhaal voorspelbaar was, maar de punten waar ik op hoopte werden uitgediept’.

Het eindoordeel

De meeste lezers zijn goed te spreken over ‘Noodweer'. Gemiddeld wordt er 3,5 ster gegeven! Een goede leestip dus! Veel leesclubleden geven aan het een onbevredigend gevoel achter te blijven na het lezen. Wordbondage: ‘We verlaten Emilia en Bruch op dat kruispunt waar alles wat zij willen een richting moet gaan kiezen’. Hoe loopt het nu echt af?? Het boek had van de meesten van ons nog wel even door mogen gaan. Of zelfs een vervolg! Zoals Anneke aangeeft: ‘Ik hoop dat er een vervolg komt, want ik ben niet helemaal overtuigd van de laatste zin’. Marijke Schermer zelf geeft aan dat er geen vervolg komt, al heeft ze zelf ook wel een beetje moeite om Emilia en Bruch helemaal los te laten. Wat haar betreft is de slotzin: alles komt goed, ook geen geruststelling. Komt het goed? Kan dat nog? Marijke gunt het ze wel, maar ze is niet overtuigd. Ze is echter wel benieuwd wat wij denken. Daar mochten we het mee doen!

Het was genieten!

Eveline Tolsma

Coördinator Leesclub Noodweer – Marijke Schermer