In samenwerking met het Nederlands Letterenfonds organiseerde Hebban een leesclub met elk van de genomineerde boeken. Wij lazen Normale mensen van Sally Rooney.

Korte inhoud (achterflap)

In Normale mensen vertelt Sally Rooney de liefdesgeschiedenis van Marianne en Connell. Beiden groeien op in hetzelfde stadje in landelijk Ierland, waar hun verschillende werelden nauwelijks overlappen. Ze ontmoeten elkaar alleen wanneer de moeder van Connell het huis van Marianne schoonmaakt. Als ze beiden naar het prestigieuze Trinity College in Dublin gaan, blijkt op die universiteit dat zich door de jaren heen een diepe band heeft gevormd.

In 2018 stond het boek ook al op de longlist van de Man Booker Prize en werd het ‘Ierse roman van het jaar’ bij de Irish Book Awards. In 2019 kreeg het de Costa Book Award. Dit is het tweede boek van de Ierse Sally Rooney (1991).

Leesclub

De leesclub bestaat uit vijftien enthousiaste deelnemers, de meeste nieuwsgierig geworden door de vele nominaties of tegenstrijdige kritieken. Zo’n boek waarbij de verschillende meningen uiteenlopen, dat moet wel het ideale leesclubboek zijn. Die vele nominaties maken dat de verwachtingen bij de meeste deelnemers vrij hoog zijn. Voldoet het boek aan deze prognose?

Discussie

Cover

De boeken die we in de bus kregen, hadden bij sommigen een groene en bij anderen een oranje cover. Over onze voorkeur hadden we het even en ook gingen we covers uit andere landen vergelijken. Hoewel inhoud belangrijker is dan uitzicht, bogen we ons toch over de illustratie van de Koreaanse illustratrice Henn Kim. Een sardienenblik met een verstrengeld koppel erin. Al snel bleek dat ieder zo zijn eigen betekenis aan deze tekening gaf.

Lianne: Twee mensen die in een sardientjesblik gepropt zitten, terwijl ze daar misschien helemaal niet in passen. En terwijl hun relatie daar ook helemaal niet in past, omdat liefde nu eenmaal niet altijd zwart-wit en simpel is. Tegelijkertijd zijn ze daar, in dat blik, samen, misschien wel veiliger dan in de buitenwereld. Samen, afgezonderd van de rest van de wereld, kunnen ze pas echt zichzelf zijn.

Elise: Ik kende de Koreaanse illustratrice al van andere tekeningen. Ik vind de simpele, maar toch gedetailleerde stijl tot nu toe mooi passen bij het verhaal. Het lijkt in eerste instantie namelijk op een simpele manier geschreven, maar naarmate je verder leest ontdek je meer diepgang in het verhaal.

Personages

De meeste lezers konden zich niet meteen identificeren met de hoofdpersonages maar velen herkenden wel de situaties. Opvallend was het gebrek aan sympathieke of goed uitgewerkte nevenpersonages. Met uitzondering van Lorraine, de moeder van Connell, zij was ieders favoriet. Wat Marianne zichzelf soms aandoet was voor velen moeilijk te begrijpen.

Anja: Ik vond dat de personages behalve Connell en Marianne erg oppervlakkig werden neergezet. Bijna allemaal waren het vreselijke mensen, met wie ik niks zou willen hebben. Lorraine is een uitzondering. Ik vind haar heel leuk, hoe zorgzaam ze is, maar ook hoe eerlijk als ze ergens niet mee eens is.

Koen Boelens, vertaler en lid van de studentenjury, droeg ook een vraag bij en deed ons nadenken over de huidige generatie jongeren.

Elke: Ik denk dat ik wel wat herken in de mentaliteit dat het altijd 'goed' met je moet gaan. […] Dat ze daarna in een depressie zinken vond ik ook wel herkenbaar. Veel mensen die ik ken lijden aan depressie en ik denk dat het ook wel een teken is van de héél erg veeleisende tijden waarin jonge mensen nu leven.

Inhoud en stijl

Hier worden de verschillen in mening duidelijk. Het is voor enkelen even wennen aan de bijzondere manier waarop Rooney haar dialogen schrijft nl. zonder leestekens. De ene vindt mooie zinnen terug, anderen hadden vooral meer verwacht.

Emilie: Ik vond het ook heel speciaal hoe Rooney zoveel kan vertellen zonder iets letterlijk te zeggen. Het is niet altijd de actie die een boek interessant maakt. Hier is het gewoon de onderhuidse spanning, de miscommunicatie, alles wat tussen en rond de personages zweeft maar niet altijd uitgesproken wordt.

Eline: De schrijfstijl op zich vond ik niet per se bijzonder, buiten de afwezigheid van de aanhalingstekens bij dialogen dan. Wat er vooral voor zorgde dat ik moeite had met verder lezen waren de tijdsprongen tussen ieder hoofdstuk. Ik kreeg steeds het gevoel dat ik aan het einde van een hoofdstuk uit het verhaal gerukt werd om er aan het begin van het volgende hoofdstuk weer in gegooid te worden.

Alie: Hoewel er eigenlijk niets gebeurt in het boek, zit er toch een bepaalde spanning in de manier waarop het geschreven is. Het voelt alsof je steeds als derde aanwezig bent in een geheim tussen 2 mensen, waarbij je benieuwd ben hoe het afloopt.

Hoewel het verhaal hoofdstukken heeft die chronologisch verlopen, zijn er binnen die hoofdstukken heel wat flashbacks die de nodige info weergeven. De roman wordt maatschappijkritisch genoemd en dus legden we de verschillende thema’s onder de loep.

Laura: De belangrijkste maatschappijkritiek wordt voor mij benadrukt in de titel; normale mensen. Iedereen moet normaal zijn en niet teveel afwijken van hetgeen maatschappelijk gewenst is en geaccepteerd wordt. Zowel Connell en Marianne worstelen daarmee, omdat ze zich niet normaal voelen.
Andere belangrijke thema's zijn (mis)communicatie, jezelf durven zijn, mentale (on)gezondheid en relaties en intimiteit.

Sterre: We leven in een wereld waar de ongelijkheid alsmaar groter wordt en mensen dus met totaal verschillende kansen door het leven gaan. Rooney geeft mooi vorm aan deze ongelijkheid. Andere onderwerpen waarvan ik vond dat Rooney ze mooi aanhaalde in haar boek zijn depressie en je eigen identiteit ontdekken/ ontwikkelen.

We fantaseerden over hoe het verhaal na het einde nog verder zou kunnen gaan maar we gaan hier natuurlijk niet spoileren.

Auteur en Vertaler

Sally Rooney is nog erg jong en krijgt al zoveel lof. We zijn het erover eens dat ze getuigt van een goed psychologisch inzicht om dit soort verhaal te schrijven. Vinden we dat ze de vele nominaties ook verdient?

Nathalie: Gezien haar jonge leeftijd, vind ik het enorm bewonderenswaardig dat ze zo een gewaagd boek heeft uitgebracht. Gewaagd in die zin dat het geen typische roman is, gewaagd omwille van de maatschappelijke thema´s en de rauwheid van sommige verhaallijnen. Allereerst toen ik het boek uithad, begreep ik niet goed waarom dit boek zo bejubeld werd. […] Ook het lezen van hoe andere leesclub collega´s het boek ervaarden, heeft mijn mening enigszins doen veranderen. Ik begrijp nu waarom het genomineerd is en prijzen heeft gewonnen maar daarom hoef ik het zelf nog niet als mijn favoriete boek bestempelen, toch? :)

Tijdens de leesclub hadden we het voorrecht vragen te kunnen stellen aan vertaalster Gerda Baardman. In dit interview werd al duidelijk dat er bij vertalen heel wat komt kijken. Door een vraag van Elke leerden we dat bijvoorbeeld het voorkomen van dialecten weleens voor een uitdaging zorgt.

Gerda Baardman: In het oorspronkelijke werk zaten niet of nauwelijks specifiek Ierse uitdrukkingen en sprak niemand dialect, maar in boeken waarin dat wel het geval is, zijn de meeste vertalers terughoudend en geven ze alleen met een enkel woordje, of in de spelling, aan dat iemand dialect spreekt, of ze moffelen de eerste keer dat zo iemand aan het woord is ergens iets tussen als 'zei ze met haar sterk Ierse tongval' of zo. Anders loop je het risico dat je van een Schot een Groninger of van een Ier een Limburger maakt, of van een Afro-Amerikaan een Surinamer of Antilliaan, en dat is niet de bedoeling.

Terugblik

Sommige deelnemers zagen hun verwachtingen ingelost maar bij anderen bleek dat te hoge verwachtingen hebben ook tot teleurstelling kan leiden.

Kirsten: Dit is voor mij niet helemaal uitgekomen. Ik miste toch iets in het verhaal en in tegenstelling tot vele anderen ben ik ook niet weg van haar schrijfstijl. Toch vond ik het een interessant boek om te lezen, de psychologische achtergrond erg goed en ben ik heel blij dat ik dat in leesclub verband heb gedaan. Daardoor ben ik toch anders naar bepaalde zaken gaan kijken.

Freddy: Telkens weer werd het de hemel in geprezen, en dat maakte me nieuwsgierig. Ik ben absoluut niet bedrogen uitgekomen.
Ik zou dit boek zeker aanraden aan anderen. Het Is vlot geschreven, d’r staan een aantal ontzettend knappe zinnen in. De taal die Sally Rooney gebruikt is to the point, is helder. Het boek leest vlot en biedt ‘taalliefhebbers’ proza om van te genieten.

In kernwoorden zien onze indrukken er zo uit:

Eindoordeel

Veel verschillende meningen en dus verschillende waarderingen: 1x2, 6x3, 4x4, 1x4,5 en 2x5 sterren. Een gemiddelde van 3,6.

Leon: Normale mensen is een leuk geschreven boek, maar geen page turner je wilt het wel uitlezen.
Ik geef normale mensen 3 sterren.

Sylvie: De verwachtingen die ik zelf voor Connell en Marianne had waren hoog, misschien te hoog, wat maakt dat het boek net geen 5 sterren is voor mij. Normale mensen stelt zeker niet teleur, en verdient de prijzen. Zo gaf het me veel stof om over na te denken maar was op het bittere eind simpelweg net niet overtuigend genoeg om te blijven hangen. 4 sterren