Na Baguette met jam voor twee, en Leven met een leugen is er nu het derde boek in de baguette-serie: Omkijken naar morgen. Net als de eerdere twee boeken werd ook dit boek vooraf gegaan door een meeleesfeuilleton op Facebook en net als bij het tweede boek Leven met een leugen (leesclubboek van het jaar 2019!) was er de wens bij de schrijfster om ook voor dit boek een leesclub op Hebban te organiseren.

Die leesclub kwam er, en aan interesse geen gebrek. Meer dan tachtig inschrijvingen en helaas maar vijftien plekjes voor enthousiaste deelnemers. Zij die buiten de boot vielen met de loting mochten aansluiten met een eigen boek en zo kwamen er acht extra deelnemers in deze leesclub. 

Ik (Marieke) wilde deze leesclub graag coördineren, mede omdat ik ook de vorige leesclub van Leven met een leugen had gedaan, maar ook omdat ik heel graag het boek wilde lezen en wilde bespreken met andere lezers. Maar ze zeggen weleens: Pas op met wat je wenst, want wie weet krijg je het precies zo. De leesclub werd de mijne en dat heb ik geweten. Mijn emailbox stroomde dagelijks vol met reacties, ik kon er niet tegenaanklikken om die leeg te krijgen, en de topics met vragen stonden regelmatig tussen de meest populaire blogs van die dag.

Enkele cijfertjes:

Leesclubcafë: 544 reacties
Vraag 2 Cover en titel: 163 reacties
Vraag 5 Personages: 238 reacties
Vraag 7 Wat viel op: 202 reacties
Vraag 8 Schrijfstijl en opbouw: 204 reacties
Vraag 9 Het einde: 159 reacties

De Leesclub

Met 23 lezers (waarvan acht met een eigen exemplaar) begonnen we te lezen in Omkijken naar Morgen. De leesclub werd gevormd door een gevarieerde groep lezers, allen zeer gemotiveerd. Een groot aantal van hen hadden de eerdere twee delen al gelezen, maar er waren ook lezers die nu instroomden bij het derde deel. De vraag was dan ook gelijk of het lezen van alleen deel drie goed te doen was, zouden ze niet te veel achtergrond missen? Het bleek heel goed los te lezen en het boek zelf bracht meer dan genoeg stof voor discussie.

De vragen stonden al snel online, zodat iedereen zich goed kon voorbereiden. Dat was ook wel nodig, want iedereen had een duidelijke mening. De antwoorden op de vragen waren uitgebreid en de discussies waren levendig, leerzaam en vooral erg gezellig en dat was bijzonder gezien het heftige thema dat in deze feelgoodroman was verwerkt.

We bespraken de cover en de titel, het motto/the song, Femke en de overige personages, de thema's, schrijfstijl en opbouw, dingen die opvielen, het einde en de verwachtingen voor en achteraf. Het was echter zoveel, dat ik voor het verslag een selectie heb moeten maken en dan nog is het vrij lang geworden.

De cover en de titel

Het was duidelijk dat iedereen klaar was voor de discussie en er veel zin in had, want de eerste vraag leverde al een zeer levendig discussie topic op. De cover werd positief beoordeeld. Het feit dat het qua vormgeving goed aansloot bij de eerste twee delen was iets wat opviel, maar ook de keuze van een kat met een oog dicht en de ietwat vervaagde achtergrond van een typisch Hollands vergezicht vielen goed in de smaak. 

BrigitteM: De cover past zeker bij het boek. De huisjes langs het kanaal met de molen op de achtergrond schetsen natuurlijk de omgeving waar tante Aaltje woont. Verder moet je wel een stuk op weg zijn in het boek voordat je begrijpt dat de poes op de voorkant Enóje is en welke rol hij speelt.
EllenOoms: Ik vond het een zeer uitnodigende cover met de felle kleuren en de handgeschreven titel. De afbeelding van het Nederlandse dorpje reflecteert voor mij perfect de Nederlandse sfeer in het boek. En Enøje op de cover is een leuk extraatje ;-).

De titel is prachtig. Als je erover na gaat denken is het een zin die technisch misschien niet logisch is, maar toch klopt en zeker in combinatie met het verhaal van Femke. Er is door de lezers in het boek een quote gevonden die de titel helemaal verklaard.

Maartje: "Omkijken, maar je daarna weer richten op wat voor je ligt" is wat Nate zegt, hij heeft zich ontpopt als een heel wijze man. De titel past dus mooi bij de boodschap dat je je verleden moet opruimen/accepteren/ in de ogen kijken voordat je echt aan je toekomst kunt beginnen.
Jans31: De titel vond ik in eerste instantie moeilijk te begrijpen. Maar gaandeweg je verder komt in het verhaal begint dat duidelijk te worden en ja op pagina 351 met Nate's woorden, is het klip en klaar. Het verleden moet je verwerkt hebben voor dat je verder kunt met je leven is een waarheid als een koe, maar inderdaad soms heel erg moeilijk om te realiseren.

Femke

Het is Femke die in dit boek centraal staat. Zij krijgt dan ook een eigen topic waarin we haar verleden, haar keuzes en ontwikkeling bespreken. Het is een complexe jonge vrouw die al zeven jaar in een overlevingsmodus rondloopt, wat niet langer vol te houden is. Na een akkefietje barst de bom en met een burn-out moet ze tot rust gaan komen in Nederland bij tante Aaltje. Ook moet ze onder ogen gaan zien wat de oorzaak is van haar problemen, maar dat is nog niet zo eenvoudig. 

Het verleden van Femke is zo heftig en de leesclublezers leven erg met haar mee. Ze zien haar diep gaan, opkrabbelen, zich opnieuw in de nesten werken en zich tenslotte ontwikkelen tot een sterke vrouw die weer durft te vertrouwen en hoop heeft voor de toekomst. De lezers hebben met deze roman het personage Femke massaal in hun hart gesloten. 

Helma: Femke maakt enorme sprongen. Daarvoor moet ze eerst wel door een heel diep dal om het vertrouwen in zichzelf en in de mensen om haar heen terugwinnen en het verleden een plaats te geven. Ze gaat van een ziek wrak met uiterst laag zelfbeeld naar een krachtige vrouw die toegeeft dat ze er mag zijn met vertrouwen in de toekomst.
EllyK: Sommige keuzes kan ik niet begrijpen, zoals dat ze toen geen hulp gezocht. Ze heeft zichzelf in een diepe diepe put gedacht, dacht minderwaardig over zichzelf. Blijft maar in een kringetje malen en wil niet praten......uit schaamte? uit Angst? Maar nu, met hulp en vooral liefde, is ze gaan inzien dat ze ertoe doet. Ze heeft eigenlijk een sterk karakter, dat ze zich zo heeft verzet tegen haar betere ik.

Mandy: Tijdens het lezen van het boek betrapte ik mezelf er af en toe op dat ik hardop de keuzes van Femke becommentarieerde. Wat bezielt je om over zoiets heftigs te zwijgen? Maar ja, als je 17 jaar bent, je eigenlijk niemand in de nabije omgeving hebt met wie je kan praten... ik geloof zelfs dat ik dan hetzelfde had gedaan als Femke... Wat een krachtige, sterke vrouw is Femke! Een schat van een vrouw met een hele rugzak aan bagage, maar alles wat ze heeft meegemaakt heeft haar gemaakt tot wie ze uiteindelijk is geworden: een vrouw die liefde geeft en ontvangt.
Rcisca: Aan het eind van het boek denk ik alleen maar: Wat een Powervrouw heeft Wendy omschreven!

De overige personages

Wanneer je een derde deel van een serie leest over een familie met vrienden waarin liefdesrelaties ontstaan en kinderen worden geboren, is het onvermijdelijk dat de groep personages aan het einde groot is. Toch is het goed te volgen zeggen de leesclublezers, ook zij die in het derde deel zijn ingestapt. Het boek draait tenslotte grotendeels om Femke en (familie)banden worden uitgelegd.

We hebben het in de leesclub over welke personages favoriet zijn en welke ons minder aanspreken en natuurlijk hebben we het over weduwnaar Gus en zijn dochtertje Maren. Ook komt de cross-over ter sprake, een 'easter-egg', waar twee personages uit de boeken van Lisette Jonkman Femke ontmoeten.

Koploper bij de favoriete personages is niet geheel onverwacht, weduwnaar en kinderarts Gus en zijn dochter. Maar ook tante Aaltje en Nate kunnen op sympathie van de lezers rekenen.

Carina: Ik vind Gus een warme, lieve man, gevoelig ook. Met een heel groot geduldig hart ook. Talentvol, lief, begripvol en nog zo veel meer. De man voor en van Femke.
Beau: Ik vind Gus echt een aanwinst voor dit boek, wat een super personage. Ik denk dat iedereen wel zijn eigen Gus wil. Heel mooi hoe hij Femke de ruimte geeft en hoe hij haar ondersteunt.
Thaissa: Nate is denk ik de beste vriend die je je kan wensen, hij stond ook altijd voor Femke klaar en ik vond hem ook heel grappig.
Francisca: Tante Aaltje inderdaad leuk mens...zo wil ik ook wel tachtig jaar worden!
Renate: Tante Aaltje, leuk mens, volgt haar eigen pad en qua fietsen deed ze mij aan mijn oma denken, die doet ook nog steeds alles op de fiets met haar 83 jaar. 

Het vinden van een personage die minder aanspreekt is nog niet zo eenvoudig, zeker niet gezien het feit dat het meest verschrikkelijke personage niet mee mocht doen want daar waren de mening al heel duidelijk over. Genoemd worden: De vader en de moeder van Femke (Per en Lucy), vriendin Rosalie, de overleden vrouw van Gus, zijn zus en zijn schoonmoeder. Maar over het algemeen zijn de personage gewoon aardig en nemen ze soms een vreemde beslissing, echt vervelende personages zijn er niet.

Fannie: Echt personages die me niet aanspreekt had ik niet. Ik vind het wel mooi dat we Per op een andere manier leren kennen. In de eerder delen komt hij bijna over als de ideale vader, maar ook hij heeft fouten gemaakt zoals iedereen en dat maakt hem menselijker. Ik vind het jammer dat de moeder van Femke en Jelle in alle delen wat op de achtergrond blijft, haar leer je niet echt kennen.

Ellen: Er was niet echt een personage die mij minder aansprak. Wel personages die maar een kleine rol speelden in het verhaal. Rosalie vond ik in het begin wat minder leuk; zij was erg op zichzelf gericht in de tijd dat Femke haar zo nodig had. Aan de andere kant trok Femke zich in zichzelf terug, dus of je het haar echt kwalijk kan nemen?

En dan toch blijkt er bij vraag 8 (quotes) nog een arrogante popster te zijn die wordt genoemd, hij had een kleine rol aan het begin van het boek en was bijna vergeten: Steve, ik denk toch dat hij met er met de trofee meest irritante personage vandoor gaat.

Heftig thema en toch feelgood?

De tijd van zoetsappige bouquetreeks-avonturen is voorbij en de term feelgood is niet enkel meer voorbehouden aan gezellige vakantielectuur. Een verhaal met een bite, personages met diepgang, heftige gebeurtenissen en toch een happy end brengen uitdaging in het genre.

Omkijken naar morgen is een feelgoodroman. Het gaat over familie, liefde en vriendschap, maar het is ook een verhaal met pittig thema. Hoofdpersonage Femke heeft zeven jaar geleden iets meegemaakt wat ze alleen heeft moeten doorstaan en heeft dat nooit goed kunnen verwerken. De vraag is dan ook of er in een feelgoodboek heftige thema's morgen voorkomen. Is het dan nog steeds feelgood? Volgens de leesclublezers is dat zeker het geval. 

Helma: Van mij mogen er heftige thema's gebruikt worden. Het voordeel van een feelgood boek is dat je toch stiekem weet dat het uiteindelijk wel (min of meer) goed komt. Het geeft een boek meer diepgang en maakt het zoveel meer dan een suikerzoet liefdesverhaal.
BrigtteM: Dat is het helemaal Helma, je werd zo door het verhaal opgenomen dat het heel geloofwaardig was. En een suikerzoet liefdesverhaal is na drie hoofdstukken ook wel weer leuk geweest. Diepgang in een verhaal, of het nou een feelgood of thriller is maakt het verhaal voor mij wel tien keer leuker om te lezen.
Ellen: Ben het ermee eens dat het een boek meer diepgang geeft ,als er heftige thema's aangesneden worden. Ik voel me dan ook meer betrokken bij het verhaal, juist omdat het realistischer is.

EllenOoms: De passages in het boek die dit beschreven waren ook behoorlijk heftig maar toch slaagde Wendy erin om niet het volledige boek hier in mee te slepen.
EllenDbe: Ik vind dat er heftige thema's mogen inzitten, het leven is niet allemaal rozengeur en maneschijn. En als dit op een goede manier verwerkt wordt in het verhaal zoal hier dan is dat alleen maar mooi. Ik denk niet dat het makkelijk is om zoiets in een boek te verwerken.
Beau: Ik vind dat het heftige thema erg mooi verwerkt is. Het gaat allemaal geleidelijk en op een mooie manier! Het leek net alsof je er zelf bij was. Ik vind het ook erg mooi dat Femke uiteindelijk toch aangifte doet en de confrontatie aangaat.
Cynthia: Ik vond dit ondanks alle zware thema's een mooi boek en heb hem dan ook met een zucht dichtgeslagen. Ondanks alle tegenslagen in het leven, is er altijd iemand die je kunt vertrouwen en kun je het plezier in het leven terugvinden.

Het einde

Ook aan drie prachtige boeken komt een einde. Een van de laatste vragen ging dan ook over het einde. Zijn alle losse eindjes afgerond? Geen vragen meer? Doordat Wendy Brokers afsloot met een epiloog was het volgens de lezers een echte afsluiting.
Aan de lezers werd nog een laatste vraag gesteld om het boek te omschrijven in maximaal 10 woorden.

Elsbeth: Ik vind dat de trilogie mooi afgerond is. Zowel Nate, Jelle als Femke hebben hun betere helft gevonden en zijn gelukkig met hun gezinnetjes. Natuurlijk zou ik (over een tijdje) nog wel een keertje een kijkje in hun levens willen nemen, maar wat deze drie hoofdpersonages betreft, zijn er geen losse eindjes meer.

Renate: Feelgood met een lach en een traan, diepte en hoogtepunten
Valerie: Treurige gebeurtenis, diepgaand en levendig verhaal loopt goed af.
Inge: Pittige, pikante en boeiende feelgood roman.
Iris: Een feelgood met diepgang, realistisch en liefdevol geschreven, een mustread
Bianca: Intens en prachtig verhaal met veel humor, maar ook verdriet.
Thaissa: Prachtige feelgood roman met veel inhoud!

Conclusie en eindbeoordeling

Het verslag van de leesclub van Omkijken naar morgen had nog veel en veel langer kunnen zijn. Er is zoveel besproken en het is zo'n geweldige roman, daarover zijn we unaniem eens. Dat verklaart ook de sterrenwaardering, want met 3 x vier sterren en maar liefst 18 x vijfsterren (!) is de gemiddelde waardering voor Omkijken naar morgen van Wendy Brokers: 4.86 

Enkele quotes uit de recensies:

EllenOoms (5 sterren): Ik verwachtte een luchtig feelgood verhaal te lezen maar wat een verrassing bleek dit boek te zijn!

Maartje (5 sterren) Wendy Brokers schreef een emotioneel verhaal waar wel wat zakdoekjes bij nodig waren, maar bracht er ook steeds lucht in met humor en liefdevolle gebeurtenissen.

Iris ( 5 sterren): Wendy Brokers had mijn hart al veroverd, maar nu weet ik het zeker. Ze is mijn favoriete schrijfster. Elk boek van haar vind ik steengoed.

BrigitteM (5 sterren): Heftige passages wisselen elkaar af met de nodige humor, waardoor het verhaal overal luchtig blijft en je in een ademteug naar de laatste bladzijde geblazen wordt. Helaas het afsluitende deel van de trilogie, maar we sluiten de familie Martens in ons hart en Femke krijgt daarbij een bijzonder plekje toegewezen.

Marieke (5 sterren): Een verhaal dat je als lezer naar de keel grijpt, die soms afschuw opwekt, maar die ook vol hoop is en je laat lachen. Want hoe groot de ellende is, met hoop en de liefde van vrienden en familie is er licht aan het einde van de tunnel en is er ook voor Femke een happy end.

EllyK (5 sterren): Maar de liefde, die je vormt en tot bloei brengt, die muren slecht en deuren opent.......is van alles de belangrijkste.