“Zoek het licht onder een hemel van sproeten”

 “Dit boek heeft me zeker wel geraakt, de levens van deze mensen die zo verloren raakten, de warmte die onder alles doorloopt, de wanhoop én de hoop die zo mooi worden omschreven,” schrijft Debbie aan het eind van de leesclub rondom het boek ‘Onder een hemel van sproeten’ van Alex Boogers.  Het merendeel van de 15 deelnemers was enthousiast, maar er was ook kritiek. Marina vond het te drammerig moralistisch met rustige poëtische pareltjes, maar gaat beslist meer van Boogers lezen  en Eus  vond de hoofdpersonen te stereotype, die geen ontwikkeling doormaken..  “Volgens mij had Boogers daar meer mee kunnen doen door dieper te graven, meerlagig te schrijven. De stijl spreekt me dan weer wel aan, evenals de perspectiefwisselingen.” Er waren ook echte Boogers-fans in deze leesclub. Paul Wormsbecher was een van hen. “Puur opschrijven hoe dingen plaatsvinden, zo mooi om te lezen hoe Harvey opstaat en handelt, hoe Amy toch lange tijd zich staande weet te houden en hoe Jacob warm, lief en zorgzaam voor Claire is…dat geeft een warm gevoel en dat zou iedereen mee moeten nemen.”

 “Het begon met een afwijzing. Ik lag bij mijn moeder op haar borst, na een bevalling van drieëntwintig uur. (…) Het was mijn vader die als eerste sprak: “Dat gedrocht is niet van mij”. Daarna verliet hij de kraamkamer. Ik was te groot en te zwart, zei mama.” Wat een stevig begin van een boek. Harvey met Amy en Jacob een van de drie hoofdpersonen in het boek is hier aan het woord.  ‘Onder een hemel van sproeten’ kent grofweg drie verhaallijnen, gekoppeld aan de hoofdpersonages. Niemand komt voor Harvey op en hij besluit te zwijgen. Amy wil kunstenares worden, is gewond aan de buiten- en aan de binnenkant. Niemand gelooft in haar, denkt ze. Jacob heeft zijn vrouw verloren en heeft het daar moeilijk mee. Alle drie de hoofdpersonage ontvluchten de stad. Ze nemen hun ellende, hun zorgen mee naar de natuur. Daar vinden ze elkaar en zoeken ze naar een nieuw perspectief. Alex Boogers weet de drie verhaallijnen prachtig met elkaar te verbinden. Hij speelt met de chronologie en het perspectief.

Margo de Vries                  Paul Wormsbecher             Nadine                                  Ine                                          Marina

The blue note

We begonnen de leesclub met het bespreken van de afbeelding van een kunstwerk van Basquiat, ‘Now’s the time’ geheten en geïnspireerd op Charlie Parker (die als bijnaam Bird had;  vogels komen in dit boek nadrukkelijk voor). The blue note is toon die niet in onze westerse toonladders voorkomt, maar die je wel kunt bereiken met instrumenten die tonen kunnen buigen, zoals een saxofoon of een gitaar. De leesclub ging meteen de diepte in. ‘Now’s the time inspireerde Paul Wormsbecher tot een interpretatie waar iedereen stil van werd. “De oude man noemde mij de ‘blauwe noot’ staat op blz. 19 te lezen. Je loopt buiten de gebaande paden.  Je bespiedt me, kijkt toe en zegt nooit iets. En tegelijk hoor ik je, zie ik je, en ben je altijd aanwezig. Zoals een blue note in de jazz. En zo geldt  het ook voor Harvey in zijn stille periode zonder woorden geeft het hem rust om niets te zeggen…maar voor een blue note moet je goed luisteren en geduld hebben en dat heeft Amy met Harvey. Zij begrijpt hem en laat hem praten.” 

Meteen ging de leesclub de diepte in, op zoek naar de diepere lagen in dit boek. Soms waren de vragen pittig, maar wat werd er enthousiast gediscussieerd en wat deed iedereen goed mee.

Personages en thema’s

“Het hoofdthema is eenzaamheid, veroorzaakt doordat je in een wereld zit waarin je niet past en niet of nauwelijks gelijkgestemden ontmoet. Die wereld kent de schrijver . Hij komt uit zo’n wijk en daar hou je een levenslange argwaan ten opzichte van mensen uit ‘betere’ wijken aan over, in combinatie met schaamte en weerzin tegen de rottige wijk en de rottige types uit de wijk waar je vandaan komt,” schreef een openhartige Inge Drewes, die zelf uit een achterstandswijk komt. Andere thema’s in dit boek zijn klassenverschil, racisme, vergelding en schuld, geloof (het mannelijk gezag van broers over zussen in de islam), maar zeker ook verbondenheid. “Zowel  Jacob en Harvey nemen wraak op wat er met Amy’s is gebeurd.  Harvey kampt met een schuldgevoel, wil in het reine met zichzelf komen.  Het mogen dan allemaal eenzaten zijn, ze vinden en helpen elkaar over vele grenzen heen: jong/oud, zwart/blank, meisjes/jongens, slim dom,” vindt Ine.  Ronald van Gemeren constateert dat het boek (overvol) met maatschappelijke problemen staat. “Maar het is volgens mij zeker niet onrealistisch.” Wat opvalt is dat nogal wat deelnemers aan de leesclub getuigen van wat ze zelf hebben meegemaakt. Alex Boogers heeft dus het nodige bij hen losgemaakt. Wat de hoofdpersonen aan elkaar bindt is de zoektocht naar hun eigen identiteit en perspectief. Of zoals Amy  zegt: “Ik moest mijn best doen meer dan een stoeptegel te worden.”

Eus Wijnhoven                      Pollie_79                            Hullemans                             Petra                                         Wendy

Perspectiefwisselingen

“Door het wisselend perspectief kijk je mee in het hoofd van de hoofdpersonen en word je deelgenoot van hoe de een naar de ander kijkt.  Boogers neemt de lezer mee in de herinneringen van zijn hoofdpersonages . Door het spelen met de chronologie vallen langzamerhand hun ‘geschiedenissen’  op hun plek.”(Jan)

 “Vooral het niet chronologisch vertellen bouwt de spanning op. Je weet dat er iets gebeurd is, en je voelt dat het iets ernstigs is, maar wat precies, daarvoor moet je verder lezen. Steeds valt een puzzelstukje op zijn plaats.’ (Ine). Bij die constante perspectiefwisselingen moet de lezer steeds op zijn qui-vive zijn. “Door Amy ook nog via een dagboek te laten vertellen kan Boogers mooi spelen met de chronologie. Goed gevonden.” (Annette Akkerman). De historische figuren in het boek hebben ook een rol. “Ook zij hebben te maken gehad met niet gezien worden, discriminatie, voor jezelf opkomen en uiteindelijk bereiken wat je wilt. De hoofdpersonen in het boek kun je aan deze personen spiegelen.” (Paul)

En de titel?

Nadine kwam met een poëtische verklaring voor de titel. “Het hele verhaal speelt zich af onder de hemel. Die is vaak donker maar er schijnen steeds stukjes licht (hoop) doorheen. De hoofdpersonen moeten voor zichzelf die ‘hoop’ zien en gebruiken in hun leven.” Vogels komen trouwens regelmatig voor in het boek. Zij kunnen zich vrij in het luchtruim bewegen. Er komt een Milcham voor, “een feniks. Ook als je net als die feniks opgebrand bent en uiteenvalt in vlokjes (sproeten) en de as het enige is dat nog rondwervelt is er nog iets moois te zien” (Debbie). “De titel refereert ook aan de spreeuwenwolk. Amy werd verkracht onder een hemel van spreeuwen.  Amy stoot het groepsgebeuren af omdat ze onmacht voelt. De ijsvogel waar Jacob steeds op zoek naar is heeft als betekenis de onvoorwaardelijke trouw, die hij voelt voor Claire.” (Annette). Hullemans gaat in op de tegenstellingen tussen de vogels met een geweldige verklaring : “de harmonie van de spreeuw, de groepsspeler, versus de meer solitaire ijsvogel (de blue note). Hoop en veerkracht komen terug in de feniks die telkenmale uit zijn as herrijst en het samenspel van de spreeuwen.” In het boek komt ook een paard voor, maar we komen er niet helemaal uit wat zijn rol is. Petra vat het een beetje samen: “Het geluid van het paard zorgt ervoor dat de verkrachters op de vlucht slaan. Ik associeerde het paard eerst met levenskracht en vrijheid. De vondst van Wil, het paard als aankondiging van de naderende dood is mooi.”

Ronald v. Gemeren              Inge Drewes                     Annette Akkerman                  Debbie                            Wil

Stijl

Wendy is met dit boek uit haar comfortzone gestapt. “Ik moest wel even in het boek komen, maar dat kwam meer door de perspectiefwisselingen, wat het voor mij eerst een beetje onduidelijk maakte. Toen ik dat eenmaal doorhad las het boek heel makkelijk. Fijn die korte hoofdstukken. Ik bleef steeds geboeid lezen.”

Eus vindt de schrijfstijl kort en bondig. “Boogers schrijft ritmisch. Mij spreken langere meer poëtische zinnen aan. Ik had bij Amy graag een meer poëtische stijl gezien. Dat past bij haar (ook de vaak zeer volwassen woorden waarin zij de wereld om zich heen analyseert). Door verschillende stijlen te hanteren, geef je de drieprotagonisten meer een eigen stem.””

Pollie’79 is blij met de vraag over de stijl van Alex Boogers. “Wat een power. Door het eenvoudige taalgebruik leest het heerlijk weg (geen moeilijk-doenerij die mij soms irriteert bij bepaalde schrijvers. Maar onder de oppervlakte ontwaar je de diverse lagen.” Margo noemt de stijl “strak, tot he point, korte zinnen, hamerend. De hoofdpersonen worden zo beschreven dat ze echt gaan leven voor mij. Je ziet ze voor je en je voelt de eenzaamheid.” “Ik vond dat sausje van jazz heilzaam en zelfs positief werken op die tragische en wrede momenten in het verhaal waar dat nodig was. Een vondst. Afgelopen tijd maar weer eens naar Coltrane geluisterd….” (Wil) ).

 “Er is altijd ergens een blauwe noot, die je alleen kunt horen als je hem wilt horen. Je moet goed luisteren. Als je dat doet buigt zijn klant om, speciaal voor jou. Dan wordt het een verhaal dat alleen aan jou verteld wordt. (Alex Boogers).”

Eindoordeel van de deelnemers aan de leesclub: ruim 4 sterren.

Eindverslag; Jan Stoel, leesclubcoördinator