DE LEESCLUB EN HUN VERWACHTING

De leesclub bestaat uit twintig lezers, waaronder de coördinator en vijf mensen met een eigen exemplaar, uit België en Nederland. Het is een rasechte feelgoodroman, dus de mannen laten het massaal afweten.

De lezers verwachten unaniem een goed geschreven humoristische feelgood met hopelijk voldoende diepgang. MireillePZ: “Ik verwacht op basis van eerdere boeken van Anya, en de achtergrond van Merel wel iets meer diepgang dan in de gemiddelde feelgood.” Charlotte88 vindt over het algemeen dat feelgoods niet al te best geschreven zijn en oppervlakkige personages hebben, maar omdat ze de personages in Anya's andere boeken zo goed vindt uitgewerkt, verwacht ze dit ook in dit boek. Verder zijn ze benieuwd of er een verschil in schrijfstijl te zien zal zijn tussen de ervaren auteur Anya Niewierra en haar debuterende dochter Merel Godelieve. NathalieSikkema verwacht een vlot en lekker weglezend boek: “Misschien dat ik iets verwacht à la Hendrik Groen. Humor en luchtigheid.” Een mening die gedeeld wordt door Wilma. Greet Snip zegt dat de flaptekst hier niet zo aanspreekt en dat ze zou afgehaakt zijn tot ze getriggerd werd door de laatste zin (“met haar provocerende optreden drijft ze beiden tot onverwachte keuzes”): “En dat maakt mij nieuwsgierig! Welke keuzes?” Renate meldt dat ze zelf een boek over haar ervaringen als gescheiden moeder had kunnen schrijven. Een boek met zorg, verdriet maar met vooral ook heel veel plezier en hilarische momenten en vooral trots dat ze het samen hebben gered: “Om deze redenen ben ik zo benieuwd naar de ervaringen van Roos, Maddy en oma Loes.” De verwachtingen van Juanita zijn hoog gespannen: “Hopelijk zorgt dit niet voor een ontgoocheling.” Hilde vreest voor een cliché chicklit als er tussen alle sores door ook nog een prins op het witte paard opduikt: “Of nog erger misschien wel DRIE prinsen op een pony, een paard en een ouwe knol! Gelukkig is de goede schrijfstijl van de auteur me vertrouwd, dus ik vrees niet het ergste.“

DE COVER en de TITEL

De kleurrijke cover wordt de meeste lezers gewaardeerd. De achtergrond en de kleuren doen Barbara denken aan de jaren ’70, wat op bijval van andere lezers kan rekenen.

Het merendeel van de lezers vindt de titel bij het verhaal passen. Laurenbetweenthelines: “De titel past zeker bij het verhaal. Voor mij vooral bij Roos en Madelief. Beide dames hebben een aantal tegenslagen te verwerken gekregen, Roos in het verleden, Madelief in het heden. Wanneer er enkele dingen kort op elkaar misgaan voor Madelief denk je toch vaak ‘oh jee, ook dat nog’. Kan er ook nog wel bij.” Barbara is minder overtuigd: “Ook dat nog' heeft voor mij de neiging naar het negatieve te hellen en dat vind ik niet passen bij dit boek, maar ik snap hem wel als je hem vanuit de humoristische kant benadert.” Wendy Hogendoorn vindt dat de vrolijke kleuren en de titel, die ze interpreteerde als ‘zucht, ook dát nog’, erg met elkaar in contrast staan.

OPBOUW

Het boek is een dagboekroman, opgebouwd in vijf delen: Lente, Zomer, Herfst, Winter en Het-Niet-Zo-Geheime-Dagboek met telkens een tijdsprong tussen de diverse delen. In de eerste vier delen lezen we uit het dagboek van Roos en Maddy en in het laatste deel is Oma Loes aan het woord. Een aantal lezers vindt het jammer dat er geen dagboekfragmenten van oma Loes zijn. Charlotte88: “Ik had het leuk gevonden om iets meer vanuit het perspectief van oma lezen.” Aninaleest: “Ik was stiekem een beetje teleurgesteld dat oma Loes pas aan het einde van het boek aan het woord kwam. Ik had het leuk gevonden als zij ook aan het woord was gekomen in het verhaal zelf. Ik had wel willen lezen welke fratsen zij uithaalde in haar wooncomplex!” Laurenbetweenthelines heeft het dagboek van oma Loes niet echt gemist: “Haar personage was genoeg aanwezig in de dagboeken van Madelief en Roos.”

Over de tijdsprong tussen de diverse delen zijn de mening verdeeld. Wendy Hogendoorn vindt het ronduit irritant: “Waarom zou je dat overslaan? Je hebt alles tot in den treuren geschreven, Waarom dan niet alle maanden beschrijven?!” Ellen stoort zich er niet aan: “Het is me wel opgevallen, maar meer ook niet. Je kunt immers niet elke dag gaan beschrijven; dan wordt het ook gauw saai ben ik bang. Het was goed zo. Na elk sprongetje zag je toch weer de groei. Dat is het voordeel van een boek in dagboekvorm: het hoeft niet elke dag.” Hilde is ronduit positief: “De tijdscesuren zijn mooi gevonden omdat ze de evolutie van het drietal beter weergeven. Zonder tijdssprongen zou de vooruit-/achteruitgang in hun gedrag en leven veel minder duidelijk zijn. Nu zie je goed hoe ze in de loop van de seizoenen steeds meer het beste maken van hun situatie en alternatieven vinden voor een beter en voller leven.” Ook Anneke1961 is enthousiast: “Ze geven schwung en drive aan het verhaal.” Maar tegelijkertijd is ze een beetje teleurgesteld over de epiloog waarin oma Loes speecht tijdens de boekpresentatie van haar boek: “Het lijkt alsof het uit een ander boek is geknipt en hierin geplakt. Het beeld van de vrijgevochten oma Loes wordt ook wat onderuitgehaald.” Maudy Uit vindt deze afsluiting wel slim gevonden: “Leuk nu Loes ook zelf aan het woord te horen en een update te krijgen van de personages. Ik had van haar, van haar zelf in het hele boek misschien wat meer willen lezen, we hoorden haar natuurlijk vooral via Roos en Madelief.” Wilma: “Zeker was Hoofdstuk V een waardevolle aanvulling en gaf veel antwoorden op nog open delen van deel 4. Ik vond het ook mooi gevonden om dit door oma te laten schrijven als een soort van dankwoord.

De citaten van Maddy, Roos en Loes waar elk hoofdstuk mee begint worden niet door iedereen gewaardeerd. Hilde: “Zo merk je dat oma’s perspectief geleidelijk vernauwt (je leeft in seizoenen i.p.v. jaren, meteen een toelichting bij de tussentitels). Bij Maddy en Roos is het precies andersom. Na het verlies en de ellende, openen ze nieuwe deuren en ramen. Zo verwijdt hun perspectief zich, zowel qua werk als in het privéleven.” Ook Renate is enthousiast: “Ik hou heel erg van citaten. Ik heb ook altijd een notitieboekje op m'n bureau liggen waar ik citaten en uitspraken van mensen in boeken, kranten, tijdschriften etc. schrijf. Die lees en herlees ik regelmatig. In dit boek zegt het bij elk deel iets over de gemoedstoestand van de hoofdpersoon.” De uitgebreide analyse van Greet Snip maakt duidelijk dat zij de citaten prima bij zowel de seizoenen als de gemoedsgesteldheid van de personages vindt passen. Daniii vindt de citaten overbodig: “Om eerlijk te zijn heb ik de citaten aan het begin van elk deel niet meteen gelezen. Ik vond dit helemaal niet passen bij het dagboekformat. De citaten kwamen verder in het verhaal toch wel weer terug dus heb daarin niet het gevoel dat ik iets gemist heb.” MireillePZ: “Om de een of andere reden lees is die nooit, stom he?!” Juanita: “Sommige vond ik leuk, andere minder. Ze hadden voor mij niet echt betekenis.”

SCHRIJFSTIJL

De schrijfstijl wordt geclassificeerd als vlot, hedendaags en passend bij een feelgood zonder hoogdravende woorden of langdradige zinnen. Barbara: “Hierdoor is het toegankelijk voor een brede doelgroep. Ik kan me voorstellen dat zowel een 18-jarige als een midden veertiger als een 65-jarige plezier beleeft aan dit boek.” NathalieSikkema: “Het las als een soort soap. De beslommeringen en niet alleen de dramatische dieptepunten, maar ook de dagelijkse dingen waren vermakelijk om te lezen. Amusant, maar ergens ook troostend.”

Voor wat het taalgebruik betreft zien de lezers een duidelijk verschil tussen Maddy en Roos die daardoor hun eigen persoonlijkheid krijgen. NathalieSikkema: “Het taalgebruik van Maddy was jong, scherp, spitsvondig en onverbloemd. Dat van Roos was bespiegelend en reflectief.” Greet Snip ergert zich soms aan die manier waarop Maddy zich uit: “Haar woordgebruik is vrij grof, doorspekt met Engelse zinnen, ze doet amper aan zelfreflectie, zeker niet aan het begin van het boek. De manier waarop ze over haar moeder Roos schrijft is vrij respectloos.” Een mening waar Charlotte88 in meegaat.

PERSONAGES

De lezers zijn van mening dat ze de beide ik-personen redelijk goed hebben leren kennen, zowel vanuit hun eigen perspectief als vanuit het perspectief van de ander, waardoor hun karakter meer gelaagdheid krijgt. Jenny: “Je leert ze kennen door hun eigen stukken, maar ook door de stukken van de ander. Aangezien die niet heel erg afwijken v.w.b. karakters, denk ik dat ze vrij goed kloppen met de werkelijkheid.”

De lezers vinden dat ze oma Loes ook goed hebben leren kennen, ondanks dat ze zelf, met uitzondering van het laatste deel, niet aan het woord is. Hilde: “Oma Loes is ook weer zo’n archetypetje. Een Dolle Mina van de allereerste generatie en bij haar is de florerende power blijven regeren. Tot in het woonzorgcentrum toe zet ze de bloemetjes niet enkel in haar haar, maar ook buiten. En dan wil ze ook nog eens een boek schrijven om voor de belangen van tachtig plussers op te komen. Ja, je leert haar, door de ogen van haar dochter en schoondochter, aardig kennen, vooral door de citaten die Roos en Maddy neerschrijven. Laat ik nou net die citaten bij de leukste zinnen in het boek vinden horen.”

Bijna iedereen vindt dat gaandeweg het boek zowel Maddy als Roos een grote ontwikkeling doormaken. MireillePZ: Zeker, waar Maddy heftig te kampen heeft met liefdesverdriet aan het begin van het boek, heeft ze aan het einde zichzelf en de liefde hervonden. Wel misschien een flinke ontwikkeling van een jaar, maar he, Corona doet gekke dingen :).”. Aninaleest is het daarmee eens: “Wel vond ik deze ontwikkeling bij Roos geleidelijker en natuurlijker verlopen dan bij Maddy.” Laura heeft een totaal andere mening: “Mwoah, niet heel erg. Ik vond de dochter erg onvolwassen steeds. De moeder maakt meer een ontwikkeling door, omdat ze een partner krijgt die haar uitdaagt om weer wat te leven.”

Ook oma Loes komt als personages Isa goed hebben leren kennen en vinden dat ze gaandeweg het verhaal een enorme groei doormaakt. Mama1988: “Eerder was ze een jonge vrouw die heel erg twijfelde aan alles, op het einde kwam ze dan tot het besluit dat haar geluk voorop stond en begon dan stilaan knopen door te hakken (onder andere haar huis nieuw leven inblazen om met een nieuwe lijn te beginnen).” Joyce: “Zij gaat van onzeker persoon die niet het geluk in de liefde kan vinden tot een vrouw die weet wat ze wil. Kiest ze eerder voor mannen die haar misschien onbewust wel een minderwaardig gevoel geven, op het eind kiest ze voor zichzelf en leert ze eerst van zichzelf houden voor ze van een man kan houden.” ClnMs: “Isa heeft een hele ontwikkeling doorgemaakt, in het begin was ze bang en bedeesd. Maar door haar losses, lessons en blessing is ze dan uitgegroeid tot een sterke vrouw.” Daniii: “Oma Loes vond ik een TOP personage. Ondanks dat ze niet veel aan het woord is gekomen heb ik haar wel goed leren kennen. Haar karakter kwam goed naar boven tijdens de dagboekfragmenten van Roos en Maddy.”

Voor wat betreft de andere nevenpersonages zijn de lezers van mening dat ze die voor hun rol in het verhaal goed hebben leren kennen vanuit de perspectieven van de twee ik-personen, waardoor de waarheid over hun karakter en doen en laten waarschijnlijk ergens in het midden zullen liggen.

OMA’s WIJSHEDEN EN MADDY’s LIJSTJES

Ondanks dat Oma Loes zelf vaak niet rechtstreeks aan het woord is, komen haar wijsheden, tips en adviezen door het hele boek naar voren. Vaak erg grappig en met een groot waarheidsgehalte. Hilde vindt haar uitspraken rijp en wijs: “Helemaal klaar met haar leeftijd en alles wat die meebrengt. Haar ervaringen hebben haar niet bitter, belerend of kleingeestig gemaakt, ze is vanbinnen nog altijd haar jonge, strijdvaardige zelf, maar met een grote jas van mildheid eroverheen. Als je 18 bent, is alles vanzelfsprekend, als je 80 bent, is elke gezonde dag een cadeau.”

De lezers delen hun favoriete citaat waarvan het volgende citaat een aantal keer wordt genoemd:

“Weet je Roosje, na je schipbreuk ben je de dichtstbijzijnde haven binnengevaren en daar voor anker gegaan. En daar lig je nu nog steeds. Maar schepen zijn niet gemaakt om in een haven te liggen. Schepen zijn gemaakt om de zeeën te bevaren. En inmiddels is Madelief op je boot geklommen en zij praat over nieuwe havens en dat geeft druk.”

Ook het volgende citaat wordt door meer lezers opgemerkt:

“Je bent pas oud als spijt je dromen gaar vervangen.”

Bijna iedereen vindt de lijstjes van Maddy wel getuigen van humor en kunnen ze waarderen. Het inspireert Laurenbetweenthelines zelfs tot het maken van haar eigen lijstje dat ze met de leesclub deelt. Daniii is ronduit enthousiast: “Ik vond de lijstjes wel een superleuke toevoeging aan het verhaal. Het is ook erg herkenbaar, omdat ik zelf ook erg van de lijstjes ben. Je ziet bij Maddy hierdoor ook dat ze het verwerkingsproces goed doorkomt. Te beginnen met dingen die ze haat tot aan dingen die ze minder haat haha.” Ook Frances Driessen is positief: “De lijstjes vond in een vorm van mindmapping. Eerst lijstjes vol boosheid en teleurstelling, later in het verhaal zachter en relativerend.” Greet Snip vindt de lijstjes meer een overzicht van Maddy’s frustraties: “Alleen het laatste lijstje: 21 goede voornemens voor het jaar 2021, getuigt van een positieve ontwikkeling.” Wendy Hogendoorn is ronduit negatief: “Ik vond ze vet vervelend en geen toegevoegde waarde geven.”

THEMA’s en MOTIEVEN

De lezers noemen een veelheid aan thema’s en motieven die zij uit het verhaal halen, waaronder: liefde, vriendschap en vervreemding, worstelingen met liefdesrelaties, drankgebruik (als escapisme), Coronacrisis, eenzaamheid, scheiding en verlaten worden, werkeloosheid, woningnood, ouderdom en persoonlijke groei.

MEDEWERKING VAN ANYA NIEWIERRA EN MEREL GODELIEVE

Anya Niewierra en Merel Godelieve beantwoorden enthousiast en uitgebreid de vragen van de leesclub. Hun medewerking aan de leesclub wordt erg gewaardeerd door de lezers en weerhoudt hen er niet van hun eerlijke mening te geven.

WAARDERING

De leesclub is met een gemiddelde score van 3.4 sterren afgesloten. Helaas hebben drie deelnemers wegens persoonlijke omstandigheden de leesclub niet helemaal kunnen afmaken en heeft een deelnemer verzuimd een recensie te plaatsen, zodat er in totaal zestien eindwaarderingen waren.

Tien lezers waardeerden het boek met 3***, waaronder Anneke1961: “De dagboekvorm, de schrijfstijl en het taalgebruik maken het boek vlot leesbaar en toegankelijk. Het is een echte ‘feelgood’ roman. Vlot, grappig, herkenbaar. Zeker een aanrader!” Laura: “Dit boek is 100% geschikt voor de feelgood of chicklit lezer. Er zitten geniale komische uitspraken in en het boek leest ontzettend vlot. Ik had het binnen twee dagen uit.” Maudy Uit: “Verdriet, ruzies, vriendschap, liefde, generatieverschillen, deze feelgood roman heeft alles. Vooral de warmte van de steun en onvoorwaardelijke liefde tussen deze drie vrouwen is wat mij bijblijft na het lezen.” Aninaleest: “Ik heb genoten van de korte hoofdstukken, vlotte schrijfstijl en ontwikkeling van de personages.” NathalieSikkema: “Ook dat nog leest lekker weg, is vlot geschreven, grappig en heeft mooie spitsvondigheden.”

Zes lezers hadden 4**** over voor het boek. Greet Snip: “Al met al is het boek een echte feelgood roman, goed opgebouwd, met een happy einde.” Jenny: “Het boek is herkenbaar en toegankelijk geschreven, een boek vol humor, vriendschap en liefde die drie generaties vrouwen met elkaar delen.” Laurenbetweenthelines: “Ook dat nog heeft de juiste dosis humor, sterke en heel aimabele personages en de juiste schrijfstijl om je mee te nemen op een interessant avontuur.”