LEESCLUB PASTORALE VAN STEPHAN ENTER - EINDVERSLAG

Tussen eind november en begin februari zijn 15 lezers intensief bezig geweest met het lezen van Pastorale. Hieronder kun je lezen over hun ervaringen met het boek en wat ze er uiteindelijk van vonden.

Korte inhoud Pastorale, van de achterflap:

Zomer, jaren tachtig. Oscar en Louise, broer en zus, zijn opgegroeid op een vervallen landgoed nabij een dorp dat uit twee delen bestaat: een gereformeerd en een Moluks deel, waarvan de leden elkaar met achterdocht bezien. Oscar, in zijn voorlaatste schooljaar, kijkt uit naar het moment waarop hij net als zijn zus kan gaan studeren en de verstikkende saaiheid van de streek achter zich kan laten. Louise komt terug uit haar studiestad en vraagt zich af of afstand ten aanzien van haar geboorteplek en opvoeding haar de juiste inzichten heeft verschaft.

Pastorale gaat over een eerste, onmogelijke en onhandige verliefdheid. Over een poging het geluk van je vroegste kindertijd terug te vinden. Over de vraag waar je je woede laat als het land dat je als KNIL-militair hebt gediend je wegstopt in een voormalig concentratiekamp. En uiteindelijk handelt Pastorale over geworteld zijn, en wat te doen als die wortels rot blijken.

De leesclub

Naast de twaalf geselecteerde deelnemers meldde zich al snel nog iemand met een eigen exemplaar. Het enthousiasme ingeloot te zijn voor deze leesclub nam alleen maar toe toen ook bekend werd dat het boek bij De Wereld Draait Door ook Boek van de maand geworden was. Over de mooie, gebonden uitgave en de prachtige verstilde foto op het omslag waren veel deelnemers erg te spreken. Ondanks de drukke decembermaand, waarin we een groot deel van de discussie gevoerd hebben, was het animo om met elkaar over het boek te spreken groot. Toch was het zeer zeker ook een boek waarmee je op het verkeerde been gezet kan worden: Evelien: ‘De titel doet een liefelijke roman over het leven in een bosrijke dorpsomgeving vermoeden. Maar ondanks alle prachtige beschrijvingen van de natuur in de buurt van het dorp kan Enter niet verhullen dat er van alles broeit en borrel in de kleine streng gelovige gemeente’. Logmans schrijft: ‘Op het platteland blijft alles, zij het met minimale variaties, immer hetzelfde. Het leven volgt het ritme van de seizoenen. Een gang van voorgaande generaties normeert het eigen leven. Zo’n plattelandsroman heeft Stephan Enter vooral níet geschreven met Pastorale’. Mirjam over haar leeservaring met Pastorale: ‘Je verwacht dat er nog een ontknoping moet komen, maar die komt niet. Na de gebeurtenissen kabbelt het leven gewoon weer voort, zoals het altijd al was.’

Thema’s

Aan het begin van de discussie hadden we het over de thema’s die in het boek voorkomen. Mariette: ‘Pastorale gaat over een eerste, onmogelijke en onhandige verliefdheid. Over een poging het geluk van je vroegste kindertijd terug te vinden. Over het loslaten van je wortels en een ander leven durven beginnen.’ Jsoul zegt daarover: ‘Een vlot geschreven roman van Stephan Enter met thema’s als afkomst, religie, verliefdheid en coming of age welke je niet kunt wegleggen totdat het boek uit is en de zomer voorbij.’ En Cindy zegt daar tenslotte nog het volgende over: ‘Met Louises’ uitgesproken standpunten over religie nodigt Stephan Enter uit tot nadenken over geloof’.

Stijl

De deelnemers van de leesclub waren erg te spreken over de stijl waarin het boek geschreven is. In veel recensies kun je opmerkingen daarover lezen. Tea: ‘De prachtige schrijfstijl en de bijzondere verhaallijnen zorgen voor een erg mooi evenwichtig boek dat vragen oproept en de blik op geloof en gelovigen doet veranderen.’ Ook Lindat is enthousiast: ‘Stephan Enter heeft een prachtige schrijfstijl, mede hierdoor werkt het lezen van Pastorale erg rustgevend.’ Ellen wordt ook lyrisch van de stijl van Enter: ‘De vaak meanderende zinnen zijn heel zintuiglijk. Je voelt de lome warmte van de zomer, je hoort en ziet de overweldigende natuur. Je waant je net als Oscar en Louise in de parkachtige tuin in Brevendal, waar de tijd heel langzaam verglijdt.’ Pollie 79 vat het allemaal kort en kernachtig samen: ‘Schilderen met woorden.’

Waarderingen

Geertje spreekt over ‘een afwisselende roman over grenzen verkennen en overschrijden.’ Ook Gigi is positief in haar beoordeling van het boek: ‘Pastorale lijkt op het eerste oog op alweer een roman waarin een auteur het dwingende van een gereformeerde jeugd van zich af moet schudden maar blijkt een mooie roman te zijn met een creatieve insteek die het benauwende gevoel dat religie kan geven combineert met de ontreddering van Molukkers die gedwongen werden om in deze benauwende samenleving hun kinderen groot te brengen.’ Theonlymrsjo verwoordt haar oordeel als volgt: ‘Het knappe en kundige van Enter in deze roman vind ik dat hij op treffende wijze de discussies weet aan te roeren, maar dat hij dit doet op een neutrale, niet-oordelende manier. Je kunt je aangesproken voelen door uitingen van Louise, je kunt irritatie voelen over de allesoverheersende opvattingen van haar moeder, je kunt frustraties voelen over de houding van de ouderling, de dominee en zijn zoon en ga zo maar door, maar je kunt geen afkeer hebben van de schrijver.’ Uit de recensie van Elles: ‘Met Pastorale heeft Stephan Enter een coming-of-age roman geschreven die je bij de lurven grijpt’.

Eindoordeel

Bart beschrijft Pastorale als volgt: ‘Het is de verdienste van een vakman en superieur verteller dat je deze roman niet snel zal vergeten.' Deze formulering geeft vermoedelijk goed weer hoe de deelnemers aan de leesclub terugkijken op het lezen van het boek en de discussie die erop volgde. Het gemiddelde aantal sterren dat aan het boek is toegekend is dan ook vrij hoog voor een leesclub: ruim vier sterren!