Na een heel interessante interview van Xander Jongejan (link) trakteerde Hebban ons op een leesclub rond het boek Sal. Een boek waar de auteur vijf jaar aan heeft gewerkt. Natuurlijk stonden we te trappelen om ons over het verhaal te buigen. Het verlossend mailtje van Debbie bracht vreugde en een grote dosis nieuwsgierigheid. De vreugde en nieuwsgierigheid vertaalden zich in een fijne leesclub om in te vertoeven. Een grote meerwaarde was de aanwezigheid van de auteur zelf.  

Korte inhoud:

De oude Sal (103) telt de minuten, de gebruikte tijd schrijft hij in een kasboek. De vogels eten geven en naar zijn gevederde vrienden kijken van achter het raam zijn Sals dagelijkse afleiding. Hij heeft een bewuste keuze gemaakt in het ‘alleen’ zijn. De weken worden verbroken door zijn bezoek aan de buren. Dit bezoek bestaat uit zwijgen, drinken en eten. In de stilte voelt Sal zich het beste, geen vragen, geen antwoorden, geen gesprek. Wanneer Sal een nieuwe thuishulp Gennèn krijgt en een verre neef voor de deur staat, stromen woorden door zijn hoofd, maar geeft hij deze woorden, zinnen, verhalen ook vrij?

Al snel werd er gezellig gekeuveld in het leesclubcafé. Terwijl we geduldig wachtten op ons boek, werden boekentips uitgewisseld en leesclub ervaringen besproken. Er hing een zeer positieve sfeer in deze leesclub en deze sfeer werd al snel ‘de’ rode draad. Al snel had Sal zijn thuis gevonden bij de deelnemers. De auteur had er een mooi pakje van gemaakt en een prachtige boodschap achtergelaten in het boek. De eerste stappen werden gezet van een mooie poëtische wandeling doorheen het verhaal.

De cover

De cover werd al even besproken tijdens de opwarmingsvraag: AdaW merkte daar op: De kleuren en vormgeving trekken de aandacht. Zo'n korte en krachtige titel spreekt mij ook aan. De informatie op de achterkant vind ik te summier. Ik lees daar graag wat meer over boek en auteur. Wieteke had dan weer een totaal andere blik: Ik vind dus juist de beknoptheid van de informatie achterop intrigerend. Het maakte mij meteen enthousiast. Ik vind dat ze achterop een boek vaak te veel spoilers geven.

Konden we de cover beter plaatsen na het lezen van het verhaal? De felle kleuren en afbeelding pasten deze bij het verhaal van Sal?

Bij ANVDB viel iets op : Met name in het blauwe vlak is  te zien dat er gebruik is gemaakt van houtdruk. Misschien is het toeval, maar eerder denk ik dat dit verband houdt met de jaarringen van bomen. Daaraan kun je bij bomen natuurlijk de leeftijd afleiden en ook zien wat voor jaar het was. Een brede jaarring is 'in korte tijd veel' en veel smalle jaarringen 'in lange tijd weinig'. De combinatie van de lichtblauwe en oranje kleuren deed me enigszins denken aan de cover van Sonny Boy van Annejet van der Zijl (Uitgave Heel Nederland Leest).

Annemarie Oudendijk zag dan weer de eenvoud: Eerlijk gezegd kom ik qua cover alleen de verbinding met het vogeltje tegen. Dit omdat vogels een mooie rol in het boek spelen. Dat de titel de naam van de hoofdpersoon draagt, vind ik kloppend, zeker nu ik het uit heb. Krachtig, maar ook in eenvoud, voor mij de eenvoud, die Sal verkoos om in te leven.

We zagen het vogeltje op de cover als een symbool door het leven van Sal. Het contact met de vogels was zeer belangrijk in het leven van deze 103-jarige man. We waren in de ban van deze 103-jarige bijzonder man, de vraag was natuurlijk konden we ons verplaatsen in het bijzondere karakter van de man.

Wat met Sal?

Nathalieskikkema: Ja, ondanks dat ik Sal niet altijd begreep en zijn reacties niet de mijne zouden zijn wekte hij wel mijn sympathie en empathie. Er zit ook een bepaalde rust en wijsheid in zijn levenshouding.

Brenda: In het begin vond ik het nog wat zoeken naar Sal, maar gaande weg het verhaal wordt Sal interessanter. Je wilt toch graag weten hoe een man van 103 leeft en wat er allemaal is gebeurd. Door de prachtige uitgebreide beschrijvingen van het huis en de dialogen kom je steeds dichterbij.

We waren het allen eens, de auteur wist door zijn schrijfstijl de oude Sal tot bij de lezer te brengen. Er werd zelf even geopteerd om dit verhaal te verfilmen. Marijke verwoordde het zo mooi: ‘Je voelt je deelgenoot bij hem aan tafel.’

Schrijfstijl:

Hoe hadden we de schrijfstijl ervaren? Woorden zoals ‘mooi, vlot, poëtisch, prettig, beeldend’ kwamen voorbij. Wat ons allen opviel was het gebruik van oudere woorden, toch was de leesclub unaniem eens: deze verwoording doorheen het boek past bij de oude Sal.

Roosje: Het verhaal is makkelijk te lezen. Duidelijke en goed leesbare zinnen. Wel had ik het idee, dat sommige zinnen of gedeeltes wel uit 100 jaar geleden kwamen. Maar dat is natuurlijk niet zo gek. Het was fijn dat de hoofdstukken niet zo lang waren.

Leentje: Hij schrijft beeldend en ik kon Sal en Gennèn voor me zien. Ook de buurvrouw in de weer met haar pannen , de buurman met zijn gitaar en de hautaine jonge man met zijn vele paperassen verschenen op mijn netvlies. Als je dit kan bekomen ben je een groot auteur Xander.

Nadra: Ik vind schijfstijl prettig. Het leest makkelijk door, niet te moeilijk. En vaak ook met een knipoog, ik hield er wel van.

Annick Morel: Het boek is heel vlot geschreven, met mooie beschrijvingen van Sals leefwereld. Het doet heel beeldend aan waardoor je als lezer geen enkele moeite hebt om je voor te stellen hoe alles en iedereen eruit ziet.

We gingen op zoek naar de sterkte van het verhaal. Wat trok ons het meest aan in dit boek? De originaliteit van het verhaal en de schrijfstijl kwamen het meest naar voren tijdens deze vraag. Dat Sal niet saai was, maar een vlot leesbaar en boeiend verhaal werd snel duidelijk.

Nanniezings: In alle eenvoud van het verhaal toch een verhaal schrijven. Dat is knap werk in zo min mogelijk woorden veel te laten voelen en zien van het leven van Sal. Het blijft je boeien tot de laatste zin.

Annemieke: Je kan er vooraf wel van uitgaan dat het leven van een 103-jarige erg traag en routinematig verloopt, maar door de manier van schrijven die Xander gebruikt wordt het geen minuut saai.

Bowersflower: Ik vind de kracht van dit verhaal zitten in de schrijfstijl, beeldend geschreven en hele mooie zinnen die je tot nadenken zetten.

In vraag 1 bespraken onze verwachtingen, we drukten in vraag 10 op de rewind knop: ‘Waren onze verwachtingen ingelost of bleven we teleurgesteld achter?’

Wat met de verwachtingen?

Marijke: Net zoals ik diep onder de indruk was van Het licht dooit, ben ik zeker onder de indruk van dit boek. Een sober begin… mooie taal, filmische beschrijvingen en dan de wending die zich langzaam naar dit indrukwekkende slot ontwikkelt.

Annick Morel: Ik heb genoten van de prachtige taal en vond het fijn dat het nooit gekunsteld overkwam. Het boek las vlot en ik kreeg een mooie inkijk in dat deel van Sals leven van wat Sal de lezer wou laten zien. En ook het mysterie rond de beslissing die hij lang geleden nam werd mooi uitgewerkt. Dus hier zit een tevreden en voldane lezer.

Nathaliesikkema: Ik heb mijn verwachtingen teruggelezen en die zijn niet ingelost. Maar dat is totaal niet verkeerd! Ik verwachtte een of ander duister familiegeheim of een fout verleden. Het boek is melancholischer dan ik had verwacht. Eigenlijk heeft de kwaliteit van het verhaal mijn verwachtingen overtroffen.

Leentje: Niet helemaal, en dat komt door Xander. Hij legde de lat hoger. Hij vond dit zijn beste boek en daar ben ik het niet mee eens ik vond De tafel van Tarzan beter maar......
Ik vind ook dat ze niet met elkaar te vergelijken zijn en Ik heb zo genoten van de persoon die Sal is/was. Xander bracht hem helemaal tot een levensecht personage en misschien is/was Sal dat voor Xander ook echt.

Tijdens de bespreking van het boek Sal waren we lyrisch, ging dit zich in sterren vertalen? Het werd tijd om recensies te schrijven en sterren te verdelen. De superlatieven werden verweven tot een mooie sterrenhemel, met 13 x 4 en 2 x 5 sterren sluiten we de leesclub af met een schitterend gemiddelde van 4,1 sterren.

Marijke Van Kampen: Een prachtig geschreven boek over zingeving, oud worden en levensgeluk. Over iemand bij zijn naam noemen, of juist niet. Over trauma. Over hechting.
Zo heb je nog niet eerder aangekeken tegen ouder worden. En tijdens en na het lezen van dit boek ga je beslist nadenken over hoe je zelf oud wilt worden. Het boek galmt na.

Brenda:  Zonder een lang beschreven historie en somberheid, maakt de auteur een lang leven van een 103 jarige man invoelbaar, beeldend, poëtisch en humorvol.

Annemieke: Een boek over een 103-jarige saai en traag? Zeker niet en absoluut een aanrader!

Nathalieiskkema: De schrijver weet filosofie te leggen in de dialogen met Gennén en in het beschrijven van Sal's handelingen zit een soort mindfulness.

Ik sluit deze leesclub af met een dikke dank je wel aan jullie allen. De 103-jarige Sal heeft ons stil laten staan in een tijd van snelheid en een stroom van haast. Xander Jongejan bedankt voor het verhaal en je aanwezigheid in deze leesclub.

Wendy