11 oktober, daar is het mailtje van Debbie! Tien lezers zijn geselecteerd voor de leesclub rond Verzamelde werken van de Zweedse Lydia Sandgren. Vrij snel daarna hadden we ons boek in handen en konden we eraan beginnen. Er waren ondertussen ook twee extra lezers aangesloten, wat onze kleine groep iets minder klein maakte. Het boek telt maar liefst 784 bladzijden en dus begon bijna iedereen meteen te lezen. Bij de ene ging het al wat vlotter dan bij de andere, maar na een kleine drie weken waren we allemaal paraat om aan de discussie te beginnen.

Waarover gaat het boek?

Laat ons toch maar even vertellen waar Verzamelde werken over gaat, voor we iedereen met allerlei details uit de leesclub overdonderen.

Martin Berg, eigenaar van een kleine en niet bijzonder succesvolle uitgeverij, heeft de middelbare leeftijd bereikt en kijkt terug op zijn leven. Het grootste drama bestaat uit de verdwijning van zijn vrouw Cecilia. Zonder ook maar één woord van uitleg liet ze man en kinderen achter. Martin blikt terug op zijn intense vriendschap met kunstenaar Gustav Becker, zijn studiejaren en ontmoeting met Cecilia, en niet in de laatste plaats het manuscript waaraan hij zowat zijn hele leven heeft gewerkt, maar nooit heeft kunnen afmaken.

Tegelijkertijd neemt ook Martins dochter Rakel de lezer bij de hand. Zij is de tweede vertelstem in het boek. Ze lijdt nog altijd onder de verdwijning van haar moeder. Wanneer de vriend des huizes, kunstenaar Gustav Becker, een grote tentoonstelling plant in Göteborg, wordt Rakel steeds opnieuw met de beeltenis van haar moeder geconfronteerd, die immers Gustavs muze was. Via een mysterieus Duits boek lijkt Rakel informatie over de verdwenen Cecilia op het spoor te komen. Waar zal die zoektocht heen leiden?

De Zweedse Augustprijs

De debuutroman van Sandgren won in 2020 de Augustprijs, de meest prestigieuze literaire onderscheiding in Zweden. Deze info was niet bij alle leesclubdeelnemers bekend en dus doken we in de lijst van alle boeken die de prijs de laatste dertig jaar gewonnen hebben. Het resulteerde in een paar nieuwe boeken op onze leeslijsten (en inspiratie voor een leesproject op de Spot Literatuur uit het hoge Noorden).

De klassiekers

De eerste discussievragen waren vrij klassiek en gingen over de schrijfstijl, de verhaalopbouw en het vertelperspectief.

Over de opbouw van het verhaal zijn de leesclubdeelnemers het met elkaar eens, die is prachtig. Drie delen met goed doordachte titels, een interview met hoofdpersonage Martin en een verslag van de gebeurtenissen in het nu. Hoewel het boek veel personages telt, krijgt de lezer het verhaal uitsluitend te zien door de ogen van Martin en zijn dochter Rakel, en dat vinden we best een geslaagde keuze. Er zitten veel flashbacks en uitgeschreven gedachten in het boek, waardoor de lezer de achtergrond van de personages kan ontdekken.

Over het algemeen vinden we Sandgrens manier van schrijven goed verteerbaar. Hoewel ze houdt van moeilijke woorden en er niet voor terugschrikt af en toe een bijzonder lange zin te gebruiken, is het boek relatief makkelijk leesbaar. Toch deden sommige zinnen en beeldspraak ietwat gekunsteld aan, en de talrijke filosofische reflecties wisten ons niet altijd te charmeren. De auteur wil heel graag tonen hoeveel ze weet van literatuur, kunst, filosofie en psychologie en strooit de namen kwistig in het rond; het ging menig lezer toch een beetje tegenstaan. De vele herhalingen in het boek zorgden voor een aantal ergernissen.

De personages

De discussievraag die voor de meeste activiteit zorgde, was die waarbij we op bezoek gingen bij de personages. Elke leesclubdeelnemer kon uit een lijst een personage kiezen en zijn beeld daarvan schetsen, waarna de anderen de info mochten aanvullen en van opmerkingen voorzien. Uiterlijk en karakter werden ontleed, we gaven onze mening over het personage, de gevoelens die hij/zij in zijn omgeving en bij ons opriep, de ontwikkeling die hij/zij doormaakte … De hoofdpersonages Martin, Cecilia (hoewel verdwenen), Gustav en Rakel maakten het meeste bij ons los.

Ondertussen naderde het einde van de leesclub en was het tijd om ieders hersencellen op een ludieke manier aan het werk te zetten. Iedereen mocht voor zichzelf een personage uitzoeken dat met succes vertolkt zou kunnen worden bij de verfilming van het boek. Daarnaast werden ook voor elkaar de meest passende rollen bij elkaar gezocht. Bijrollen, hoofdrollen, ze werden niet allemaal ingevuld, maar de uiteindelijke cast zag er prima uit!

Wat nog meer?

Het zou ons te ver brengen om alle discussievragen hier de revue te laten passeren, al mag nog vermeld worden dat we uitgebreid de quotes op rug en achterflap van het boek besproken hebben. En o ja, dat we toch zo graag een paar vragen gesteld hadden aan auteur Lydia Sandgren.

De beoordeling

Verzamelde werken kon op uiteenlopende feedback rekenen. Een aantal lezers vond het boek geweldig en gaf het vier of zelfs vijf sterren. Ongeveer de helft van de lezers had toch een en ander aan te merken en bedeelde ons leesclubboek met drie sterren. Het grote kritiekpunt: de auteur is vergeten te schrappen en is ietwat doorgeslagen in het opvoeren van allerlei namen uit bijvoorbeeld literatuur en kunst. Er werden uiteindelijk 45 sterren uitgedeeld (twee keer 5 sterren, vijf keer 4 sterren en vijf keer 3 sterren), wat de gemiddelde score op 3,7 sterren bracht.

Verslag door Greet Braem, leesclubcoördinator