Begin mei 2016 gaat een heel enthousiaste leesclub van start: Voor wie ik heb liefgehad. Het boek is geschreven door Marcel Vaarmeijer; voor veel van de lezeressen een nog onbekende schrijver. Na wat omzwervende bewegingen (welke huisdieren hebben we, welke sporten vinden we fijn om te doen, ezelsoren, gebroken ruggetjes en wat lezen we allemaal nog meer), wordt het rond 11 mei serieus in het leescafé: we gaan het hebben over HET BOEK. Al heel snel wordt duidelijk dat dit boek ‘lekker wegleest’. Binnen de kortste keren heeft Evelien het boek uit. Ook Marieke en Geertje hebben het boek al vlot uit.

Omslag
In het café wordt als eerste de voorkant besproken. De meningen variëren: Evelien vindt de tekening een beetje cliché: oude mensen op een bankje met standaardduiven eromheen. De vliegtuigen vindt ze wel weer mooi gevonden. Ook Marieke begrijpt de keuze voor de oude mensen op het bankje niet zo: hoofdpersoon Louise zit vooral in een rolstoel. Geertje doet nog een poging om iets symbolisch te zien in het voeren van de duiven: net als de lezers die steeds een nieuw brokje van het verhaal krijgen.

Pittige dame
Hoofdpersoon Louise verovert het hart van de meeste lezers. Haar messcherpe opmerkingen, haar humoristische uitspattingen, haar bijzondere acties nemen je voor haar in. Toch is ze niet onbesproken: Renate merkt op dat ze tegelijkertijd een stuurse, koppige, onbeleefde en onsympathieke vrouw is. ‘Ze vernielt materiële zaken van anderen, kan geen aandacht of interesse voor haar zoon opbrengen, misgunt hem zijn geluk, praat zonder liefde over het ‘nest’ waarin ze opgroeit, en heeft geen respect voor anderen.’ Ondanks dat krijg je toch geen grote hekel aan haar.
Esmee valt meer voor Fabio, terwijl Godfried, wiens leven draait om taart, tanden en taart, het hart van Renate wist te raken.

Liefde en verlies
Dat Voor wie ik heb liefgehad draait om de liefde, zal geen verrassing zijn. Toch weten de meeste lezers de diepere lagen wel te vinden. Isolde benoemt het mooi: “De Tweede Wereldoorlog is een ander belangrijk thema. En daar vloeien voor mijn twee andere thema’s uit voort: de dunne grens tussen goed en kwaad (...) en verlies: het verlies van baby Max, het verlies van grote liefde Daniël, het verlies van de vader van Oscar, het verlies van zelfstandigheid en zeggenschap over je eigen leven.” Evelien noemt nog Verdwijnen en ook Eenzaamheid lijkt een terugkerend element.

Prettig cynisch, maar tegelijkertijd ook gevoelig
Marcel Vaarmeijer kan tevreden zijn: zijn schrijfstijl wordt door de lezers erg gewaardeerd. Het boek ‘pakt’ je meteen. Geen onnodig moeilijke woorden of extreem lange zinnen, goed te volgen verhaallijnen, niet moeilijk doen als het niet nodig is. ‘Af en toe prettig cynisch, maar ook gevoelig als het verhaal daarom vraagt.’ De afwisseling tussen dagboekfragmenten, dialogen en ‘platte tekst’ is goedgekozen en de humor die in het heden wordt beschreven staat in mooi contrast met de verschrikkelijke gebeurtenissen uit de oorlog. Op deze manier ontstaat een prachtig evenwicht.
Opvallend
Het opvallendste element is volgens een aantal lezers het verhaal van Louise tijdens de oorlog. Het speelt zich in Duitsland af, en dat wijkt af van wat we ‘gewend’ zijn. Daarnaast worden ook de wraakacties van Louise genoemd. Louise zorgt er persoonlijk voor dat de verpleeghuisarts en een verpleegkundige ontslagen worden. De manier waarop ze dat doet is op zijn minst opvallen te noemen. Evelien en Renate vinden de omgang tussen Louise en zoon Oscar bijzonder. Louise brengt haar zoon Oscar als kind te pas en te onpas bij pleeggezinnen en kindertehuizen onder, om zelf aan de zwier te kunnen gaan. In het boek legt Louise dat uit: ze droeg eerst van alles met zich mee, totdat het niet meer ging. Daarna besloot ze alleen nog maar aan zichzelf te denken. Ze werd een toegewijde egoïst, ook toen Oscar er al was.
Alegna noemt het negatieve karakter van Louise, die over andere bewoners moppert, maar zelf geen haar beter is. ‘Ook geeft ze aan niemand in haar omgeving een teken van liefde of een blijk van waardering. Juist datgene waar ze in haar jeugd wel naar zocht.’

Eindoordeel: een sterrenregen voor Voor wie ik heb liefgehad
Wietske plaatste als eerste haar oordeel in de leesclub. Ze gaf 5 sterren en in de quote die ze plaatst haalt ze een uitspraak van Louise aan: “Het verbreken van de communicatie is van groot belang. Communicatie is wat ons met elkaar verbindt. Wie communiceert bestaat en zal nooit in de buurt komen van het verdwijnen.’ Marieke kan de opbouw van het verhaal het meest waarderen: “Het is een prachtig verhaal. De wisselende verhaallijnen tussen heden en de dagboekfragmenten over het verleden zijn heerlijk om te lezen. De humor die in het verhaal zit, afgezet tegen de tragedie uit het verleden, brengt het boek in een balans.’ Volgens Juf Marjan boeit het verhaal vooral door de eenvoud. Monique haalt de mooie zinnnen uit het boek aan: “Mijn man had twee puntjes op de voornaam en drie sterren op zijn jas.” en “Slapen is altijd lastig geweest, als kind durfde ik niet omdat ik bang was in het donker. Toen ik een tiener was, had ik er geen zin in. Als volwassene had ik er geen tijd voor en nu ik zin en tijd genoeg heb, mag het niet meer. ‘ Renate vat het personage Louise samen: ‘Louise, het hoofdpersonage, kan men liefhebben of haten, maar onberoerd laat ze niemand.’ en ook Ineke wil iets over Louise kwijt: ‘Op sommige momenten in het boek denk je dat ze misschien wel heel erg makkelijk de liefde van haar leven opgeeft. Maar achteraf bekeken is dat helemaal niet zo, zij is opgegroeid midden in een oorlog, dat is iets wat wij ons niet kunnen inbeelden wat een invloed zoiets heeft.’ Isolde trekt de conclusie dat je niet zomaar kan en mag oordelen over personen en situaties: ‘Er zijn heel veel nuanes en nog veel meer tinten grijs dan vijftig’

Alegna en Dayenne leggen uit dat de leesclub voor hen meerwaarde had. Alegna had het boek zonder de leesclub misschien nooit uitgelezen, maar gaf uiteindelijk wel vier sterren! Door het uitwisselen van meningen in de discussie kijk je extra goed naar het boek en dat is voor Dayenne de waarde van een boekenclub. Als coördinator heb ik genoten van alle lezers in de boekenclub. Hoewel we het meestal al snel eens waren, konden veel lezers een stukje verdieping aandragen, waardoor je het boek nog beter gaat lezen. Je kunt het boek niet simpelweg snel even doorlezen, maar je wordt min of meer gedwongen om kritisch te lezen en om goed na te denken over het verhaal.

Alle lezers: bedankt voor jullie bijdrage aan deze leesclub. Jullie waren gul: gemiddeld kreeg Voor wie ik heb liefgehad 4,5 sterren en dat is veel. Marcel Vaarmeijer: ik weet dat je ook stiekem hebt meegekeken met de leesclub. Je kunt gerust zijn: we houden van je boek en we hebben Louise in ons hart gesloten. We hopen dat het volgende deel net zo fijn wegleest als het eerste deel. UItgeverij Luitingh-Sijthoff: veel dank voor het beschikbaar stellen van de leesexemplaren.