Het Hebban boek van de maand september 2024 is Wondermond van Anne-Gine Goemans. En net als bij de vorige gekozen boeken van de maand, was er een online leesclub georganiseerd door Hebban . Voor tien lezers een mooie kans om het boek te gaan lezen en bespreken. Vier enthousiaste lezers sloten aan met een eigen exemplaar. 

- Verslag: door Marieke
- De titel van het eindverslag: LisaLovesToRead

Het boek van de maand september: Wondermond van Anne-Gine Goemans staat de hele maand september in de spotlight op de site. Je kan er als Hebban-lezer bijna niet omheen. De tien geselecteerde lezers keken dan ook reikhalzend uit naar het boek. Toen dat eenmaal binnen was begonnen we gelijk met een eerste vraag over de verwachtingen en de eerste indruk.

De verwachtingen

Niet alle lezers beginnen met een verwachting aan een nieuw boek, want hoe hoger de verwachting, hoe groter de kans dat het dan tegenvalt. Maar doordat dit boek door de Hebban crew positief was beoordeeld, bleek een hoge verwachting toch onvermijdelijk. Het feit dat het boek in Friesland speelt is voor een aantal lezers een reden om het boek te gaan lezen, en die verwachten dan toch wat te gaan herkennen.

Aventura: Ik heb niet zoveel verwachtingen van het boek, ik probeer verwachtingen bij een boek tegenwoordig niet te hebben, want boeken zijn bijna zonder uitzondering altijd heel anders dan ik verwacht.
Uschi: Na eerdere boeken van Anne-gine Goemans gelezen te hebben, heb ik best hoge verwachtingen maar ik weet dat dat ook een teleurstelling kan opleveren dus ik probeer er ook altijd neutraal in te gaan.
Yvonne: Het boek is echt op aanraden van de Hebbancrew op mijn pad gekomen, ik had er daarvoor nog niets van gehoord/gezien.
Wietske: Mijn verwachtingen zijn aardig hooggespannen. De schrijfster was mij nog niet bekend, maar het onderwerp (en dat het zich in Friesland afspeelt) gebaseerd op een historisch feit - de ramp in Moddergat - maakten het tot een boek dat ik heel graag wilde lezen. De woorden in het Fries zijn een extraatje;)

Omdat het een boek is van meer dan 400 pagina’s en niet iedereen even snel leest of veel tijd heeft, nemen we een leestijd van ruim twee weken. Dat neemt niet weg dat er een zeer snelle lezer is die na een dag laat weten dat het boek uit is. 

Richard: Ehhhh.....ik heb het boek uit!! Ik ben gaan zitten en heb haar in één ruk uitgelezen.

Dat belooft veel goeds voor de andere lezers, en Richard gaat het gewoon nog een keer lezen om klaar te zijn als de discussieronde begint.

Twee weken later, de start van de discussie

De cover en de titel

Het lezen van het boek gaat vlot en met goede planning is iedereen klaar voor de eerste vraag. We kijken naar de cover en de titel en geven onze mening of deze twee passen bij het boek of niet.

De cover wordt gewaardeerd, de kleurstelling is goed en de grafische weergave van de golven passen goed bij het verhaal. De vuurtoren past bij het water, maar minder goed bij het verhaal. Toch is dat een lichtpuntje en kan symbool staan voor ‘hoop’ en ‘richting’.

Inge: Ik vind de cover mooi, met die golven en de vuurtoren. En ook de kleuren vind ik mooi. Dus ik zou het boek zeker oppakken als ik het in de boekhandel zag liggen.
Lisa: De vuurtoren vind ik minder passen omdat die niet expliciet in het boek naar voren komt. [..] Al is de (symbolische) betekenis van een vuurtoren vaak wel dat hij schepen naar huis koerst of de goede richting aanwijst.

Over de titel wordt meer gediscussieerd, want waarom Wondermond? Het is een fictieve naam voor een bestaande plaats. Waarom zit er ‘wonder’ in de naam en waarom ‘mond’. Over ‘wonder’ blijken genoeg theorieën te zijn: Wonderboy, wonderlijke verhalen die worden verteld, de wonderlijke vondst van de vermiste boot en het hopen op een wonder als de mannen vermist raken op zee. En daarmee is het een goed passende titel geworden voor een fictief verhaal spelend in een fictieve plaats (gebaseerd op een bestaand Fries dorpje).

Yvonne: Ik vind de titel prachtig. Als je als auteur een naam voor je fictieve (maar op waarheid beruste) dorp mag kiezen, ben je daar volkomen vrij in. [..] Het woord ‘wonder’ is één van mijn lievelingswoorden, het omvat en belooft zoveel mooi.
Margo: De titel is raadselachtig, intrigerend.

Een gedicht als motto

Voorafgaand aan het verhaal staat het gedicht van Judith Herzberg: “De hoop en”. Wie leest het vooraf? En wie leest het na het uitlezen van het boek nogmaals? Motto’s worden vaak overgeslagen en vergeten, maar door deze vraag wordt het gedicht alsnog gelezen en dan blijkt het een mooie keus als motto voor het boek. 

Gea:  Ik las het gedicht vooraf, en nu ik het opnieuw lees , vind ik het nog mooier en ontroert het me meer.[..]  Ik vind het een goede keuze. [..] dit gedicht prikkelt. Zo mooi hoe de woorden 'hoop en drieging' in dit prachtige gedicht iets lijken te voorspellen bij het verhaal.
Gerjo: Nu ik het gedicht herlees zorgt het voor een ontroering hoe dit in het boek een plek heeft gekregen.
Aventura: Bij herlezing vind ik de hoop en melancholie erg mooi.

Personage Boye

Boye is een verwende jongen uit Bloemendaal die zijn luxe leventje achter zich moet laten en met zijn moeder intrekt bij zijn oma in het Friese vissersdorpje Wondermond. Boye is het hoofdpersonage. Hoe hij zich gedraagt en ontwikkelt is een belangrijk onderdeel van het boek. Wie hij is, wat hij heeft geleerd en hoe het verder zal gaan, zijn de onderdelen van de vierde vraag van de leesclub. 

Puber, hormonen, vertrouwen terugvinden en volwassen worden, zijn thema’s die terug te vinden zijn in de antwoorden van de lezers. We zijn het erover eens dat hij een grote ontwikkeling doormaakt. Lessen die hij leert zijn: doorzetten, socialer zijn, doelen stellen, wat echte vriendschap is en niet veroordelen op uiterlijk of afkomst. 

Inge: Hij was een verwende egocentrische kakker uit Bloemendaal, die in Wondermond leerde wat liefde, vriendschap, familie en werken voor je brood is.
Margot: Van een stuitend verwende puber die bovendien bot en onaangenaam in de omgang was, is hij veranderd in een jonge man die probeert iets goeds van zijn leven te maken met meer aandacht voor zijn medemens.
Richard: Ik denk dat één van de belangrijkste lessen die Boyd leert wat echte vriendschap betekent en dat hij zich niet anders hoeft voor te doen dan dat hij is....en hij is genoeg.
Wietske: Misschien een les van zijn moeder – niet opgeven, moedig doorgaan – maar ik vind de ‘lessen’ van Anne Blaauw ook heel sterk – onopvallend – gewoon – jezelf zijn.
Yvonne: Wat ik opvallend (en wat irritant, want inconsequent) vond in dit boek, is dat heel soms naar voren kwam dat we het hele verhaal vanuit een veel oudere Boye te horen krijgen. Een paar keer staat er een zin als ‘ik kon toen nog niet weten dat…’ terwijl het grootste gedeelte van het boek zich ‘gewoon in het nu lijkt af te spelen, met een Boye die het ter plekke vertelt.

Andere personages 

Naast Boye speelt zijn moeder Reina een grote rol. Een vrouw die lang als luxepoes heeft geteerd op het (illegaal verkregen) vermogen van haar man, maar berooid terugkeerde naar de plaats waar ze oorpspronkelijk vandaan kwam. Ze weet haar boosheid om te zetten in daadkracht en vindt haar weg naar een nieuwe manier van leven.
Verder worden in de vraag naar opvallende nevenpersonages oma Wiep, Anne Blaauw het meest genoemd. Interessante persoonlijkheden met een belangrijke rol in het verhaal. Ook Jesse en Hadewich worden genoemd. 

Richard: Reina is in haar hart altijd een "Wondermondse "gebleven. Alleen in haar verleden reikten de geldbomen tot in de hemel en heeft zich daardoor een geheel ander leven kunnen aanmeten. De transitie van Bloemendaalsjace naar Wondermondse is daarom ook vrij soepel verlopen.
Jacqvdp: Wiep vind ik interessant, [..] Ze is rustig en maakt rake opmerkingen, ze is onverstoorbaar, bazig en met interesse voor alles en dat op 87jarige leeftijd
Yvonne: Ik ben fan van Anne Blaauw, die deed en zei zoveel mooie dingen
Aventura: Ik vond Jesse interessant, zo'n jonge jongen, die in een conservatief christelijk keurslijf wordt geduwd. 

Sterke vrouwen

Nanna, Famke, Wiep, Reina, het zijn sterke vrouwen die uitdagingen zijn aangegaan en hebben overwonnen. In de leesclub kijken we met elkaar naar overeenkomsten tussen deze generaties. Het verlies van een partner blijkt een gemeenschappelijk ding, maar ook het doorzetten, niet opgeven en het overlezen en kiezen voor zichzelf worden genoemd. We zijn het er over eens dat het boek veel sterke vrouwen kent. En ook de vrouwen met een kleinere rol als Hadewich en Roos, stellen zich op hun eigen manier op tegen wat het leven voor hen in petto heeft.

Schrijfwijze

Bij deze vraag kijken we naar het hele boek, maar lichten er ook specifieke onderdelen uit, als het gebruik van Friese taal en van seks in het verhaal. Ook bespreken we wat er naast het brutere karakter, aan lieve, zachte of vriendelijke handelingen zijn terug te vinden. Tenslotte wordt het einde nog onder de loep genomen.

Met het Fries hebben de lezers weinig moeite, het zijn vrij logische zinnen en die zijn te begrijpen. Ook het voorkomen van seks in het boek is functioneel,  maar het wordt erg beeldend beschreven en is daarom soms net tè veel. 

Er blijkt voldoende ‘liefs en vriendelijks’ in het boek te vinden en de voorbeelden die worden gegeven bewijzen dat. Met het einde zijn de lezers tevreden, het open einde biedt ruimte voor speculatie. (In de laatste vraag komt het einde nogmaals terug, het was kennelijk toch niet helemaal klaar voor ons gevoel). 

Lisa: Een korte, krachtige en toch beeldende schrijfstijl.
Uschi: Ik had echt beelden in mijn hoofd van de vrouwen en mannen die beschreven werden. Als Limburgse was het Fries voor mij ook goed te volgen, heel fonetisch.
Yvonne: Ik hoopte al dat je de vraag over de liefste gebeurtenis zou stellen, heb allerlei roze papiertjes tussen de bladzijdes gestopt om ze gemakkelijk terug te kunnen vinden. Heb er tijdens het lezen al bewust naar gezocht, dat leest nét iets anders, ik hou ervan.
Margot: Heel sterk einde, zowel inhoudelijk als in de formulering. 'De zee aan mijn zijde en de wind in mijn rug'. Ik zie het als het positieve einde van de worsteling die Boye heeft doorgemaakt. Van een onaangenaam joch tot een volwassene die zijn eigen weg gaat zoeken.

Het boek in maximaal tien woorden (en soms een beetje meer) 

Een met regelmaat terugkerende vraag in een leesclub, is het geven van een boekbeschrijving in maximaal tien woorden. Het levert elke keer mooie en verrassende zinnen op, zo ook deze keer:

• Margo: Een roman over vier generaties in Wondermond en hun strijd om het bestaan
• Marieke: Een roman over tegenslagen, doorzettingsvermogen en hoop in een Fries dorp
• Jacqvdp: Jongeman leert in een hecht Fries dorp omgaan met verlies en twijfel
• Richard: De TotStand Koming Van Boye Visser
• Yvonne: Generatiesomvattende roman waarin een bevoorrechte jongen zichzelf na tegenslag ontdekt. (of ‘Leert kennen’ ) (in een plattelandsdorp met een rampverleden.)
• Aventura: Van Bloemendaal naar Friesland, opgroeien tussen verhalen over sterke vrouwen
• Wietske: Naweeën van oude scheepsramp in Fries vissersdorpje beïnvloeden 't leven van een opgroeiende jongeman.
• Gerjo: Hoe een wonderlijke vondst in Wondermond generaties bij elkaar brengt
• Lisa: Van jonge rijke stinkerd naar visstinkende armoede, Boye beleeft het
• Gea: Van jong, verwend en rijk naar jong, verwonderd en armoe
• Inge: Sterke vrouwen en mannen, een verwende jongen: een ideale Wondermond-combi
• Uschi: Woelige wateren worden weergegeven waarin wonderen en wensen wortelen

De verwachtingen en overige vragen 

Aan het einde van de leesclub kijken we terug naar de verwachtingen die we vooraf hadden en vergelijken die met de leeservaring achteraf. De verwachtingen zijn grotendeels uitgekomen.

Jackvdp:  Ik verwachtte dat Boye een grote verandering zou ondergaan en dat is uitgekomen, maar ik verwachtte niet zo’n verhaal over de vrouwen van vroeger in Wondermond en ik vond het interessant en pakkend.
Margo: Ik heb lang geaarzeld voor ik mij aanmeldde voor deze leesclub. De auteur was voor mij een totaal onbekende. Ik ben toen wat recensies gaan lezen van vorige boeken van haar en ik werd steeds nieuwsgieriger. Ik heb er zeker geen spijt van, het boek heeft mijn verwachtingen overtroffen, zowel de inhoud als de uitwerking.

Aansluitend was er ruimte voor ‘vragen naar wat men nog wilde weten’. Personage Reina en haar keuzes, Boye en de relatie met zijn hond Klaas, de naam Boye, de verhouding heden en verleden, gebruik ware historie in een verhaal, andere boekentips, bijzondere zinnen, Friesland en de Friezen en of er humor was te vinden in het boek zijn onderwerpen die we met elkaar bespreken. Ook komt het einde weer ter sprake, waaruit de wens voor een epiloog naar voren komt. Door al deze verschillende vragen hadden we een leuke, boeiende en gezellige afsluiting van de leesclub.

Conclusie en sterren

Het lezen van Wondermond is goed bevallen en volgens de deelnemer van de leesclub het samen bespreken een meerwaarde voor het boek. We waren vaak eensgezind en soms wat minder, wat een mooie discussie op leverde en het gaf ook nieuwe inzichten in het verhaal en de personages. 

Dan zijn er de recensies. Er zijn 12 recensies geplaatst. Met drie x 5 sterren, zeven x 4 sterren en twee x drie sterren, is deze leesclub afgesloten met een mooi gemiddelde van 4,1 sterren.

Lisa (3 sterren): Er is veel verdriet en dood in deze roman aanwezig en Goemans beschrijft dit heel recht toe recht aan, waardoor het extra hard binnenkomt bij de lezer
Yvonne (4 sterren): Het is een boek vol rauwe scènes, harde keuzes en onuitgesproken wensen. Maar vooral is het een boek vol prachtige zinnen, sterke personages en een hele fijne opbouw
Gerjo (5 sterren): Hoe een wonderlijke vondst in Wondermond generaties bij elkaar brengt

Met dank aan Aventura, Gea, Gerjo,  Inge, Jacqvdp, Lisa, Margo, Richard, Uschi, Wietske en Yvonne, voor jullie enthousiasme, inzet en inzichten bij deze leesclub. Graag tot een volgende keer.

Marieke Scheers, leesclubcoördinator