Eén man en 15 vrouwen begonnen aan de leesclub Zelfs als alles eindigt. Helaas bevat dit verslag de meningen van één man en 11 vrouwen. Toch hoop ik dat het een goed beeld zal geven van de ervaringen en meningen van de lezers. 

Zelfs als alles eindigt staat aangegeven als een KliFi (klimaat fictie) dit genre was voor sommigen bekend terrein en voor anderen volledig nieuw. 'Klimaatfictie is de benaming voor fictie die handelt over de belangrijke rol die klimaatveranderingen spelen in onze wereld.'  Of we het uiteindelijk eens werden over het genre en over meer rondom het verhaal, kun je hieronder lezen.

Waarom dit boek?

In de club met lezers zaten mensen die graag boeken in dit genre lezen, mensen die er nieuwsgierig naar waren en mensen die om andere redenen kozen om deel te nemen aan de leesclub. Al met al een gevarieerde groep met ook nog eens een paar 'leesclubrotten' en een paar' leesclubnewbies'.

Wilma: 'Ik hou wel van KliFi’s; boeken die je aanzetten tor het nadenken over de toekomst van onze planeet. We weten met z’n allen dat het niet goed gaat met onze planeet, maar hoe het precies zal aflopen is kofiiedikkijken. Die mengeling van wetenschap en fantasie maakt het voor mij extra leuk.'

Nadia: 'Wat maakte dat jij je inschreef voor deze leesclub?
Ik heb een fascinatie voor Zweden, het nieuwe genre KliFi maakt me nieuwsgierig maar bovenal hoop ik door deze eerste deelname meer te leren over wat een boek meer te bieden heeft dan alleen een verhaal met lettertjes. Ik vind het interessant om andere meningen te horen.'

De grote bosbranden waar het boek over gaat, waren voor een enkele lezer ook de directe aanleiding om zich op te geven voor de leesclub.

Ilona: 'Wij waren net terug van onze vakantie in Frankrijk waar we ook te maken hadden gehad met bosbranden. Daardoor sprak dit boek mij meteen aan.'

Famke: 'De steekwoorden bosbrand - vakantie - klimaatvluchteling trokken meteen mijn aandacht bij de aankondiging. In de aanloop naar onze eigen vakantie was dat toch even onderwerp van gesprek: wat doe je als overstroming, bosbrand of welk natuurgeweld dan ook dreigt? Ga je dat afwachten of vertrek je, misschien wel onnodig of te vroeg? Daarbij speelt ook de vraag wel in hoeverre het een illusie is dat je in een dergelijke situatie regie hebt. Het kwam dan ook uit in een geschikte tijd: vakantie-periode. Dat daarbij gerefereerd wordt aan de kloof tussen de generaties op het gebied van klimaat maakt het alleen maar interessanter.
Verder leek me dit een passend boek om een eerste keer mee te doen.'

Opbouw en personages

Zelfs als alles eindigt is een roman in vier delen. Ieder deel wordt verteld vanuit een andere verteller in de eerste persoon enkelvoud. Hierdoor geeft ieder deel een andere kijk op de gebeurtenissen. De vraag naar het personage waar je de meeste binding mee voelde werd bijna door iedereen beantwoord met: 'Ik had met geen van de personages een echte binding. De karakters bleven vrij vlak.' Hoe dit kwam? Daar waren ook ideeën over.

Famke: 'voor alle drie (één was meer geliefd) geldt dat ze (te) veel bezig zijn met wat anderen van ze vinden, hoe ze op anderen overkomen. En dat roept bij mij de vraag op: wie ben je nou echt?'

Nadia: 'Bij mij ook weinig binding met de personages, ze zijn wel alle vier interessant voer voor psychologen. '

Sigried: 'Er was weinig achtergrond om hun gedrag echt begrijpelijk te maken, we zien ze enkel binnen een bepaald tijdsfragment.'

Kaatje: ' Ik denk vooral aan dat je weinig leest over hoe ze de hele toestand beleven. Je kijkt niet in het hoofd van de personages, maar het is meer beschrijvend van hoe het gaat.'

Karen: 'Ik hou erg van boeken die vanuit het ik-perspectief geschreven zijn omdat dit het beste inkijkje in iemands hoofd geeft. Dat het daardoor een eenzijdig beeld schetst neem ik graag voor lief. Ik hoef toch niet alles te geloven wat hij of zij me vertelt? Het mooiste is natuurlijk, als de verhalen van verschillende personages in een mozaiek roman elkaar aanvullen, waardoor je een completer beeld van iemand krijgt. Dat mistte ik in dit boek wel. Ofschoon er wel verbanden waren, leek het in een bepaald opzicht ook wel op los zand.'

In ieder geval zorgde de onsympathieke personages voor leuke gesprekjes over en weer. 'Wat zou jij doen in zo'n situatie? Misschien zou ik ook wel zo handelen. Is het nou echt zo fout wat hij daar deed?' Inderdaad voer voor psychologen of in ons geval huiskamerpsychologen. 

Was het spannend?

De vraag naar de verschillende elementen om spanning op te bouwen werd ook actief beantwoord.

Wilma: 'Omdat de gebeurtenissen vanuit de personages verteld worden mis ik een soort van neutraal overzicht. De personages bevinden zich in een crisissituatie waardoor een genuanceerde kijk toch al lastig is, laat staan een diepgaand inzicht in de eigen motivatie.'

Leonie: 'Het 4 maal wisselen van verteller vond ik goed werken voor mij. 
Daardoor bleef ik nieuwsgierig wat er allemaal gebeurd was in het verleden vooraf aan de branden. Flashbacks vind ik prettig lezen omdat je zoals gezegd meer body krijgt in een personage.
Dat het boek in een nabije toekomst speelt vond ik ook leuk gedaan, maar een duidelijk jaartal werd niet genoemd.'

Famke had op bovenstaande opmerking over het jaartal nog een interessante aanvullende opmerking: ' Zelf zei Liljestrand dat hij aanvankelijk tien jaar in de toekomst wilde kijken, maar tijdens het schrijven de (onvoorspelbare) gebeurtenissen dichterbij zag komen.'

Tonnie: 'Het was niet altijd snel duidelijk wat de verhoudingen tussen de verschillende vertellers waren en dat maakte het soms lastig om in het verhaal te komen. Door het gebruik van flashbacks werden de verhalen van de verschillende vertellers wel mooi met elkaar verweven, dat had voor mij zeker een meerwaarde.'

Silvia: 'Ik vond het verhaal echt in 4 delen gehakt en het las voor mij niet prettig. Elke keer als je goed in het verhaal zit begint er een nieuw personage. Ik moest ook af en toe teruglezen welk personage er nu weer aan het woord was.'

KliFi of nie?

Kelly: 'Het hoofdthema was voor mij wel de opwarming van de aarde; de klimaatverandering. De andere thema's waren te weinig uitgediept om een hoofdthema te kunnen zijn. Het klimaat, de bosbranden en nadien de aanhoudende regen, kwamen in elke deel genoeg aan bod. We konden lezen hoe elke generatie, elke personage met zijn eigen referentiekader hiermee omging.'

Yolanda: 'Vantevoren had ik gedacht dat het hoofdthema zeker de klimaatcrises zou zijn maar dat was wat mij betreft alleen het decor waartegen dit verhaal zich afspeelt. Het gaat wat mij betreft meer over wat een noodsituatie met een mens doet? Komt dan de ware aard boven of zien we dan wat angst met een mens doet?'

Nadia: 'De hete zomer en de beschrijvingen zijn uiteraard een voorbeeld van wat een klimaatverandering doet maar waar het voor mij aan ontbrak was de urgentie in het begin van het boek. Zonder enige inleiding werden ze ineens klimaatvluchtelingen. Ik had graag gelezen over wat er zich landelijk afspeelde, wat er in het nieuws over gezegd werd, wat de overheid voor rampenplan aan het uitrollen was....Doordat dat ontbrak in het begin kon ik mij niet zo goed inleven in een brand n.a.v. klimaatverandering.'

We blijven hierover praten en nadenken. En uiteindelijk is voor de meesten het hoofdthema meer gelijk aan de zin achterop het boek: 'Wat voor mens word je als het ondenkbare gebeurt.'  Meer een psychologische roman dan een klimaatboek dus. 

Wat zou jij doen?

Natuurlijk kon daarna ook de gewetensvraag niet uitblijven: 'Wat zou jij in zo'n situatie doen? Dus: Wat voor mens word je als het ondenkbare gebeurt?'

Het werd duidelijk dat deze groep Hebbanners bestaat uit mensen die hun kop niet zo snel verliezen. De meeste van ons zouden het voor gezien houden als er grote branden zouden uitbreken en proberen om de juiste informatie te pakken te krijgen. Toch twijfelt een enkeling hier wel een beetje aan. Je weet nooit precies wat je in zo'n situatie doet totdat het moment zich voordoet. 

Renata: 'Ik heb hier tijdens het lezen al wel over gedacht, en ik hoop dat ik op een rustige weldoordachte manier reageer en dat ik ´het goede doe'. Ik moet hierbij ook denken aan boeken of films over de Tweede Wereldoorlog; daarbij moet ik op een of andere manier ook altijd denken aan hoe ik in die tijd gehandeld zou hebben, je weet het natuurlijk niet, maar ik hoop dan altijd maar dat ik moedig, en goed zou zijn.'

Eindoordeel

Een waardering van gemiddeld 3,4 sterren komt voort uit de over het algemeen andere verwachtingen die de lezers van te voren hadden.

Silvia: 'Ik verwachtte meer een verhaal vanuit de crisis op dat moment. Is het verhaal me tegengevallen? Nee dat ook niet, maar ik had het wat anders opgezet.'

Yolanda: 'Het was een makkelijk leesbaar boek. Vlot geschreven in helder taal. Met het wisten van delen duurde het soms even voordat ik in de gaten wie de verteller was en wat het verband was. De verwachting rondom de klimaatproblematiek is deels uitgekomen alhoewel ik dat veel uitgebreider had verwacht met meer verdieping. Mijn nieuwsgierigheid naar wat klifi is is wel beantwoord.'