Wij lezen De zeven Russen (7): De dame met het hondje - Tsjechov
In april 2020 beschreven Gigi, Evelien en Hetty in een artikel op Literatuur onder de Loep hoe zij in de ban raakten van de zeven Russen én een Oekraïner, dit naar aanleiding van de nieuw uitgebrachte reeks De kleine Russische bibliotheek door uitgeverij Van Oorschot. Inmiddels hebben ze al zes van de zeven Russen gelezen samen met een groep enthousiaste lezers en kunnen ze concluderen dat je niet alle Russen over één kam kunt scheren… de schrijfstijlen zijn zeer verschillend. Daarom gaan we in dit nieuwe jaar ook gewoon verder met dit samenleesproject.
Tekst: Hetty
Banner: Hetty
De kleine Russische bibliotheek
Uitgeverij van Oorschot speelt handig in op de hype rond de Zeven Zussen serie van Lucinda Riley. Als uitgever van de omvangrijke reeks De Russische Bibliotheek hebben zij nu De Kleine Russische Bibliotheek uitgegeven, waarbij de titel van de serie lijkt op die Zeven zussen reeks maar die iets heel waardevols bevat voor lezers van een heel ander genre. Een geniale zet! Het blijkt dat wij dol zijn op deze Zeven Russen en een Oekraïner, deze serie van acht, mooi vormgegeven, dunne boekjes waarvan we er al zes verslonden hebben.
Het lijkt er op dat deze serie een succes geworden is, want inmiddels zijn er twee nieuwe boekjes aan de serie toegevoegd
Dit zijn de titels van De kleine Russische bibliotheek:
* Ondergrondse notities - Dostojevski
* Wilde rozen en andere verhalen - Paustovski
* Petersburgse verhalen - Gogol
* De kapiteinsdochter - Poesjkin
* De dame met het hondje en andere verhalen - Tsjechov
* De rode ruiterij - Babel
* De dood van Ivan Iljitsj - Tolstoj
* Eerste liefde – Toergenjev
* De dubbelganger – Dostojevski
* Vaders en zonen - Toergenjev
Tijdens het lezen en bespreken van onze vorige Rus kwamen we al snel tot de conclusie dat Dostojevski een pittige en lastige Rus was om te lezen, hopelijk heeft jullie dat niet afgeschrikt en gaan jullie nu ook weer vol goede moed aan de slag met een nieuwe Rus; Anton Tsjechov. Dat hoop ik maar want uit wat ik zo hier en daar over deze schrijver tegenkom beloofd dit weer een heel ander boek te zijn, vermoedelijk toegankelijker ook. (Met zekerheid kan ik dit nog niet zeggen want dit wordt ook mijn kennismaking met Tsjechov!)
Anton Tsjechov
Tsjechov (1860-1904) was een Russisch schrijver van voornamelijk toneelstukken en korte verhalen, hij was hier zo bedreven in dat hij algemeen beschouwd wordt als een van de grootsten uit de literatuurgeschiedenis.
Hij is van eenvoudige komaf, zijn vader was een kruidenier die zich had vrijgekocht uit lijfeigenschap en in 1876 zelfs moest vluchten naar Moskou om aan zijn schuldeisers te ontkomen. Na het afronden van het gymnasium in Taganrog voegt de jonge Tsjechov zich bij zijn familie en gaat medicijnen studeren in Moskou. Tijdens zijn studententijd begint hij al met het schrijven van korte humoristische verhalen, hier kreeg hij geleidelijk aan steeds meer succes mee.
Na zijn afstuderen heeft Tsjechov waarschijnlijk enige tijd een eigen praktijk gehad in Moskou waar hij veel arme patiënten gratis medische hulp gaf. Zo kwam hij in aanraking met allerlei menselijke ellende, ziekte en dood, ervaringen die zijn kennis van de menselijke psyche verrijkten en die later een belangrijke inspiratiebron zouden blijken te zijn.
Al snel gaat hij zich volledig richten op het schrijversschap.
In 1888 ontving Tsjechov de Poeskjinprijs van de Koninklijke Academie van Wetenschappen voor zijn novelle De steppe, dit is ook de periode waarin Tsjechov als toneelschrijver aan de bak probeert te komen. Ook hierin blijkt hij al snel succesvol te zijn.
In 1890 reist Tsjechov naar het verbanningseiland Sachalin waar zich een strafkolonie bevond, hij wilde er het leven van de gevangenen bestuderen, omdat niemand daar in die tijd aandacht voor had. Na zijn terugkeer reisde hij door Europa en zette hij een hulpactie op poten om de hongersnood bij boeren tegen te gaan.
Inmiddels is de ziekte tuberculose bij hem geconstateerd en krijgt hij het advies om in een mediteraan klimaat te gaan verblijven, dit leidt tot zijn verhuizing naar Nice. hier raakt hij onder de indruk van het werk van Emile Zola en heeft bewondering voor diens aanklacht J'accuse i.v.m. de Dreyfusaffaire.
Tsjechov wil toch terugkeren naar Rusland en koopt een landgoed bij Jalta op de Krim waar hij zijn witte datsja laat bouwen, vanaf 1899 gaat hij hier wonen en dit is ook de plek waar hij een van zijn beroemdste verhalen De dame met het hondje schrijft. In 1903 gaat zijn gezondheid snel achteruit en uiteindelijk overlijdt hij in 1904 in het Duitse kuuroord Badenweiler aan de gevolgen van gevorderde tuberculose.
Schrijfstijl
Rond 1888 heeft Tsjechov zijn unieke niveau als schrijver van korte verhalen bereikt en de 58 verhalen die hij vanaf dat moment nog zal gaan schrijven verschaffen hem een speciale plaats in de wereldliteratuur, het zijn stuk voor stuk juweeltjes die kunnen concureren met grote romans als Oorlog en vrede (Tolstoj) en De gebroeders Karamazov (Dostojevski).
'Op een karakteristieke rustige toon schrijft Tsjechov over een bonte verzameling van mensen, onderwerpen en problemen, waarbij hij streeft naar een diepe, veelzijdige psychologische analyse. Hij toont zich vooral waarnemer, heeft een hekel aan preken. Tsjechov wijdt in zijn verhalen veel aandacht aan conflicten, onderzoekt alle aspecten van het conflict, maar suggereert zelden een oplossing. Veel van zijn verhalen hebben een open einde.'
bron
Zijn schrijfstijl is eenvoudig, de zinnen zijn soms zelfs zó eenvoudig dat dit verradelijk werkt....
Tsjechov timmerde ook goed aan de weg als toneelschrijver en stond met zijn toneelstukken aan de basis van het psychologisch realisme en schiep het zogenaamde 'stemmingstheater. Zijn personages, de gewone mensen in afgelegen huizen op het Russische platteland, proberen zich doorheen het gehele toneelstuk te ontworstelen aan hun uitzichtloze of saaie situatie. Ze dromen van een betere toekomst en zijn vervuld van grote verlangens. Maar hun dromen zijn tevergeefs, ze zitten gevangen in een tredmolen van dadeloosheid, verveling en berusting. Geen andere schrijver dan Tsjechov heeft de Russische ziel zo onvergetelijk gestalte gegeven.
Het toneelwerk van Tsjechov heeft voor alles met stemming en sfeer te maken, dit is belangrijker dan hevige confrontaties of heftige strijd, zijn 'stemmingstheater' dat zich afspeeld in de huiselijke kring is herkenbaar en daarom ook zo succesvol. Iedereen heeft wel eens hoge verwachtingen die uiteindelijk niet gerealiseerd worden.
Dit typeert gelijk zijn werk: idealen, dromen, verwachtingen en de keerzijde hiervan, desillusie en spijt om de nooit werkelijkheid geworden dromen. En de tijd die maar voorbijgaat. Dat geeft zijn werk die onmiskenbare, magische sfeer van melancholie.
bron
* lees hier meer over Tsjechov als toneelschrijver (met filmpjes)
De dame met het hondje
In zijn bekende korte verhaal De dame met het hondje beschrijft Tsjechov de plotselinge verliefdheid tussen twee getrouwde mensen tijdens een vakantie op De Krim, maar terwijl deze nog zoeken naar een uitweg breekt Tsjechov het verhaal af; hij geeft geen oplossing.
* Lees hier een uitgebreide bespreking van het boek (beter om dit na het lezen te doen!)
De dame met het hondje is verfilmd als 'Dark eyes' (Oci ciornie, 1987) met Marcello Mastroianni en de Russische actrice Yelena Safonova in de titelrol. deze film van de Russische regisseur Nikita Mikhalkov sluit indrukwekkend aan bij de sfeer uit de verhalen van Tsjechov, in trage sfeervolle camerabewegingen geeft hij de emoties weer.
* beluister hier het muziekstuk Dark Eyes
Bronnen:
* wikipedia Anton Tsjechov
* Wat maakt Tsjechov de vertolker van de Russische ziel
Nieuwsgierig geworden? Lees dan mee!
We gaan morgen al van start met de zevende leesclub rond de reeks De zeven Russen,
Wij starten op 2 januarimet het lezen van De dame met het hondje van Anton Tsjechov, de bespreking begint een week later.
Lees jij met ons mee?
Laat dan hieronder in een reactie even weten dat je met ons meeleest en vertel gelijk ook even waarom je deze Rus samen met ons wil lezen, of je al eens eerder iets van Tsjechov gelezen hebt... en alles wat je verder nog kwijt wilt! :-)
**ZEVEN RUSSEN LEESSCHEMA**
1. Tolstoj -> start: 25 apr / eind: 30 mei --> afgerond
2. Toergenjev -> start: 6 juni / eind: 11 juli --> afgerond
3. Paustovski -> start: 18 juli / eind: 22 aug --> afgerond
4. Babel -> start: 29 aug / eind: 3 okt --> afgerond
5. Poesjkin -> start: 10 okt / eind: 14 nov --> afgerond
6. Dostojevski -> start: 21 nov / eind: 26 dec --> afgerond
7. Tsjechov -> start: 2 jan / eind: 6 febr
8. Gogol -> start: 13 febr / eind: 20 mrt
9. Dostojevski - De dubbelganger -> start: 27 mrt / eind: 1 mei
10. Toergenjev - Vaders en zonen -> start: 8 mei / eind: 5 juni
