Wij lezen de zeven Russen (8): Petersburgse verhalen - Gogol
In april 2020 beschreven Gigi, Evelien en Hetty in een artikel bij de blogspot Literatuur onder de Loep hoe zij in de ban raakten van de zeven Russen én een Oekraïner, dit naar aanleiding van de nieuw uitgebrachte reeks De kleine Russische bibliotheek door uitgeverij Van Oorschot. Inmiddels hebben ze alle zeven Russen gelezen samen met een groep enthousiaste lezers en kunnen ze concluderen dat je niet alle Russen over één kam kunt scheren… de schrijfstijlen zijn zeer verschillend. Daarom gaan we in dit nieuwe jaar ook gewoon verder met dit samen leesproject. Om daar nu, eindelijk, aan te belanden bij die ene Oekraïner in de serie, Nikolaj Gogol.
Tekst: Hetty en Evelien
Banner: Tea
De kleine Russische bibliotheek
Uitgeverij van Oorschot speelde een jaar geleden handig in op de hype rond de Zeven Zussen serie van Lucinda Riley. Als uitgever van de omvangrijke reeks De Russische Bibliotheek hebben zij De Kleine Russische Bibliotheek uitgegeven, waarbij de titel van de serie lijkt op die Zeven zussen reeks maar die iets heel waardevols bevat voor lezers van een heel ander genre. Een geniale zet! Zo werd al snel duidelijk dat wij dol zijn op deze Zeven Russen en een Oekraïner, deze serie van acht, mooi vormgegeven, dunne boekjes waarvan we er al zeven verslonden hebben. Het blijkt dat deze serie een succes geworden is, want inmiddels zijn er twee nieuwe boekjes aan de serie toegevoegd!
Wil jij weten wat de titels van De kleine Russische bibliotheek zijn? We hebben ze nog even voor je op een rijtje gezet.
* Ondergrondse notities - Dostojevski
* Wilde rozen en andere verhalen - Paustovski
* Petersburgse verhalen - Gogol
* De kapiteinsdochter - Poesjkin
* De dame met het hondje en andere verhalen - Tsjechov
* De rode ruiterij - Babel
* De dood van Ivan Iljitsj - Tolstoj
* Eerste liefde – Toergenjev
* De dubbelganger – Dostojevski
* Vaders en zonen - Toergenjev
Eindelijk is het nu de beurt aan die ene Oekraïner in het rijtje van de eerste acht boekjes uit deze voortreffelijke serie. Ook van Gogol is een verhalenbundel opgenomen, net als van onze laatst gelezen Rus, Tsjechov. Deze twee schrijvers hebben best wat dingen gemeen; ze schreven beiden veel verhalen en toneelstukken. Daarnaast zijn hun verhalen vaak plotloos te noemen. Dat is opvallend en bijzonder, maar hierin schuilt ook de kracht van beide schrijvers. Juist door het ontbreken van de plot heeft het verhaal een grote impact en wordt de aandacht van de lezer getrokken. Ook laat het de lezer nadenken over het vaak abrupte einde. We gaan eens uitvinden hoeveel deze heren hierin overeenkomen maar wellicht ook verschillen.
Nikolaj Gogol
Gogol (1809 - 1852) is dus die beruchte Oekraïner in de reeks van De kleine Russische bibliotheek. Oekraïne werd destijds ook wel Klein Rusland genoemd. De auteur sprak en schreef in het Oekraïens maar was geen voorstander van een speciale Oekraïense literatuur. Hij had specifieke interesse voor toneel, welke hij waarschijnlijk van zijn vader had meegekregen, aangezien die zich bezig hield met het amateurtoneel. Gogol was de eerste grote Russische prozaïst van de 19e eeuw, maar hij schreef ook poëzie. Hij mag gezien worden als een belangrijke vertegenwoordiger van het Russisch realisme. Thema's die vaak terugkeren in zijn werk zijn de duivel en de tegenstelling tussen schijn en werkelijkheid.
Gogol vertelt in zijn werk op een vermakelijke manier over verschillende volksscènes uit het Klein Russische leven of verhalen die ontleend zijn aan de chronique scandaleuse (persoonlijke of maatschappelijke schandalen).
Waar in zijn eerste verhalen (die overigens minder succesvol waren) nog de invloed van Walter Scott terug te vinden was, werden zijn latere verhalen vaak grotesk en absurd, hij ontwikkelde zich hiermee tot een van de origineelste schrijvers van de wereldliteratuur.
‘Toen Gogolj eens aan zijn vriend, de dichter Poesjkin, de eerste hoofdstukken van zijn roman: Dode Zielen voorlas, begon Poesjkin steeds somberder te kijken, ofschoon hij anders altijd graag en gul lachte om Gogolj's humor. Maar nu zei hij bitter: ‘Mijn God, wat is ons Rusland toch droevig!’ Deze anecdote illustreert enigszins de eigenaardige ‘twee-zijdigheid’ van Gogolj's werken: zij zijn de uitingen van een spotzucht, die eerst een lach, maar later droefheid wekt. De argeloze lezer kan zich kostelijk amuseren met zijn groteske figuren en dolle situaties: in zijn tijd was Gogolj dan ook een van de meest gelezen en geliefde schrijvers in Rusland. Slechts bij scherper toezien merkt men de verscholen treurigheid.’
Bron
Onderwerpen voor zijn verhalen werden vaak aangeleverd door vrienden en bekenden. Gogol bezat weinig creativiteit om zelf vanuit het niets een verhaal te verzinnen. Als hij eenmaal een onderwerp aangedragen had gekregen dan was hij wel een meester in het verzinnen van de verdere details. Hierin deed hij zeer originele vindingen. Zo was Poesjkin een van de vrienden die hem onderwerpen aanreikte voor zijn verhalen. Aan hem dankt de auteur onder meer het onderwerp van zijn meesterwerken De revisor en Dode zielen. Het eind van zo'n verhaal leverde hem waarschijnlijk weer de nodige hoofdbrekens op want het bedenken van een ingenieus plot was ook niet zijn sterkste kant. Dit loste hij op door het plot gewoon weg te laten en enkel een gebeurtenis te beschrijven die op een onnozele en volstrekt zinloze manier eindigt.
Gogol neemt een gegeven dat vaak aan de werkelijkheid ontleend is, zoals bij zijn verhalen De revisor, Koljaska, Dode zielen en De jas en hij verbindt dat wonderlijk genoeg niet met een intrige of plot. Hij vertelt het verhaal en laat het hierbij. Hij zoekt niet naar een speciale verantwoorde geestige en literaire oplossing zoals veel schrijvers geneigd zijn te doen, maar laat het bij een verslag van de bijzondere gebeurtenis.
‘Had hij Romeo and Juliet geschreven, dan zou hij hebben laten zien hoe in 'fair Verona' twee families met elkaar overhoop lagen en hoe een jongen uit de ene en een meisje uit de andere familie elkaar, vanwege die ruzie, niet konden krijgen (zijn beroemde Oekraïnse verhaal Hoe Ivan Ivanovitsj ruzie kreeg met Ivan Nikiforovitsj vertelt uitsluitend dat die twee ruzie kregen).’
Bron: Geschiedenis van de Russische literatuur - Karel van het Reve)
Peterburgse verhalen
De uitgave van Petersburgse verhalen die wij gaan lezen bevat zeven verhalen: De Nevski Prospekt - De neus - Het portret - De jas - De calèche - Dagboek van een gek en Rome. De auteur werd wereldberoemd met deze vertellingen, zoals ze eerder genoemd werden. Hij verstaat de kunst om over volkomen overbodige details zeer aanstekelijk te vertellen. Dit maakt dat veel van zijn vertellingen uitmonden in een absurdistisch en hilarisch geheel waarin hij de lezer een kijkje geeft achter de rijke façades van de stad. Door de gebeurtenissen zijn de, altijd mannelijke(!), personages vaak erg melancholisch en zetten ze de lezer aan om na te denken over de wereld.
Lees hier wat meer over Petersburgse verhalen.
Nieuwsgierig geworden? Lees dan mee!
We gaan vandaag al van start met de achtste leesclub rond de reeks De zeven Russen,
Wij starten op 13 februari met het lezen van Petersburgse verhalen van Nikolaj Gogol. De bespreking van deze verhalenbundel begint over een week, op 20 februari.
Lees jij met ons mee?
Laat dan hieronder in een reactie even weten dat je meeleest en vertel gelijk ook even waarom je deze Oekraïner samen met ons wil lezen, of je al eens eerder iets van Gogol gelezen hebt... en alles wat je verder nog kwijt wilt! :-)
**ZEVEN RUSSEN LEESSCHEMA**
1. Tolstoj --> start: 25 apr / eind: 30 mei --> afgerond
2. Toergenjev --> start: 6 juni / eind: 11 juli --> afgerond
3. Paustovski --> start: 18 juli / eind: 22 aug --> afgerond
4. Babel --> start: 29 aug / eind: 3 okt --> afgerond
5. Poesjkin --> start: 10 okt / eind: 14 nov --> afgerond
6. Dostojevski --> start: 21 nov / eind: 26 dec --> afgerond
7. Tsjechov --> start: 2 jan / eind: 6 febr --> afgerond
8. Gogol --> start: 13 febr / eind: 20 mrt
9. Dostojevski --> De dubbelganger --> start: 27 mrt / eind: 1 mei
10. Toergenjev --> Vaders en zonen --> start: 8 mei / eind: 5 juni
Afbeelding banner Kerk
Afbeelding banner Achtergrond
