Begin van het jaar bespraken we het eerste deel van de Noorse ‘Zonnevangers’-serie en kondigden we aan dat de Spot 'Literatuur uit het hoge Noorden' af en toe een uitstapje naar de jeugdboeken zou maken. Deze tweede blog heeft even op zich laten wachten, maar jullie geduld wordt vandaag beloond. We vertellen over De flat aan het einde van de wereld, een boek geschreven door het IJslandse duo Arndís Þórarinsdóttir & Hulda Sigrún Bjarnadóttir, in een vertaling van Willemien Werkman.

De auteurs

Arndís Þórarinsdóttir (1982) studeerde ‘literature and writing’. Een tijdlang was ze voorzitter van de IJslandse sectie van de IBBY (International Board on Books for Young People), een internationaal netwerk van mensen die professioneel met kinderboeken en leesbevordering bezig zijn. 

Hulda Sigrún Bjarnadóttir studeerde psychologie en bibliotheekwetenschappen. Net als Þórarinsdóttir woont ze in Reykjavik en verdient ze de kost als schrijver.  

De flat aan het einde van de wereld

Blokkin á heimsenda, zoals het boek in IJsland heet, kreeg de Icelandic Literary Prize 2020 en de Guðrún Helgadóttir Children’s Book Prize for unpublished manuscripts 2020. Het werd eveneens genomineerd voor de 2021 Nordic Council Children and Young People’s Literature Prize.

Het hoofdpersonage heet oorspronkelijk Dröfn, in het Nederlands is dat Björk geworden (in eerste instantie zou het Dawn geweest zijn). Wij hadden liever de oorspronkelijke naam behouden, die klinkt toch veel mooier?

Björk is door het dolle heen als ze voor het eerst haar oma gaat ontmoeten. Oma Eiland, zoals ze genoemd wordt, woont op een eiland aan het einde van de wereld. Als de ferry aanmeert, valt Björk van de ene verbazing in de andere. De bleke kinderen die haar tegemoet zwaaien hebben nog nooit een hond gezien. Er blijkt geen wifi te zijn op het eiland, behalve als je op de punt van een klif je telefoon in de lucht houdt, laat staan dat de inwoners ooit van Minecraft hebben gehoord. Haar oma blijkt niet echt de oma te zijn die je je voorstelt bij een schattig oud vrouwtje en iedereen op het eiland woont in hetzelfde gebouw… En waarom zijn de bewoners toch zo blij met een berg aardappels? Als ook nog blijkt dat zojuist de laatste boot van het seizoen is vertrokken, is Björk in alle staten.

Waarom wilden wij dit boek lezen?  

Greet: Toen we in juni de titels voor de nieuwe releaseblogs aan het verzamelen waren, bleken er de komende maanden maar liefst vijf jeugdboeken uit het hoge Noorden te verschijnen. Ik had meteen zin om De flat aan het einde van de wereld te lezen, dat boek had immers een leuke cover en beloofde een leuk verhaal. Meteen riep ik in onze groepsapp dat ik dat boek zou bestellen en dat ik het wel geschikt vond voor een artikel. Gea sprong meteen op de kar en ook Kitty moest niet overtuigd worden. Plots waren we met drie!

Gea: Allereerst wees Greet mij erop. Dan de titel, die roept zoveel vragen op. Waar dan, hoe dan, waarom dan? Toen ik de boekbeschrijving had gelezen, werd ik helemaal nieuwsgierig. Op wat voor eiland komt Björk in hemelsnaam terecht?

Kitty: Greet ontdekte een kinderboek van een IJslandse schrijver en toen ik de cover zag was ik direct verkocht. Zeg nou zelf, dat ziet er toch uitnodigend uit? Sinds Harry Potter heb ik geen kinderboek meer gelezen, dus hoog tijd voor een hernieuwde kennismaking met een oude liefde. Zijn kinderboeken nog steeds zo leuk? Of ben ik er nu echt te oud voor? Het boek eenmaal ontvangen ben ik direct begonnen en was wegleggen geen optie meer. Maar daarover later meer!

Onze leeservaringen

Kitty ****: De flat aan het einde van de wereld is een origineel verhaal met veel moderne en actuele thema's, zoals duurzaamheid, samenleving en vriendschap. Een verhaal dat tot nadenken stemt en indrukwekkend vanuit het oogpunt van de stoere, moedige en innemende Björk geschreven is. Schitterende en kinderlijke verbazing als alles wat vanzelfsprekend was in haar oude wereld niet vanzelfsprekend is op het eiland. "Elektriciteit? Ik had nooit veel nagedacht over elektriciteit. Het was er gewoon." De ontdekkingsreis van Björk is er eentje die je ieder kind gunt. Ik heb genoten van haar avonturen en heb er zelf ook nog wat levenslessen van opgestoken. Je bent tenslotte nooit te oud om te leren. Een van de mooiste anekdotes uit het boek vind ik hoe de eilandbewoners omgaan met cadeaus en tegen (papier)verspilling zijn. Met kerst geven ze elkaar een bibliotheekboek, met zorg uitgezocht. "We geven elkaar een verhaal. En het verhaal gaat niet bij je weg, ook al breng je het boek weer terug." En zo zijn er nog meer voorbeelden, maar lees en ontdek dat vooral zelf. Krijg je gegarandeerd geen spijt van. Mijn conclusie is dan ook dat dit kinderboek geen leeftijdsgrens heeft.

Gea ****: Jeetje, wat zeg ik over dit boek? Ik heb bijna het hele boek alleen maar erg met Björk te doen gehad. Het voelde voor mij alsof je een kind dat niet kan zwemmen in het diepe gooit en zegt: zoek het zelf allemaal maar uit en als je het goed doet, bereik je de kant. Ik begrijp dat een kind dingen zelf moet ontdekken en leren, maar of dit de manier is? Nu lijkt het misschien net alsof ik het boek niet leuk vond, dat is niet het geval. Ik heb genoten van de humor, die soms onderkoeld en cynisch is. Uiteindelijk genoot ik ook van wat Björk allemaal geleerd heeft over het klimaat, verspilling, mensen en relaties, saamhorigheid en zorgen voor elkaar, en om contact te leggen met anderen. En het allerbelangrijkste: wat is thuis en je thuis voelen. Dat is bijzonder mooi gedaan. Omdat ik zelf geen kinderen heb, kan ik niet inschatten of kinderen van tien tot twaalf jaar alle humor en onderliggende boodschappen begrijpen.

Greet ****: Wat een heerlijk boek is dit! Een heleboel levenswijsheid en maatschappijkritiek, verstopt in een sterk verhaal. Echt jonge kinderen zullen er wellicht minder uithalen dan bijvoorbeeld volwassenen, maar dat is helemaal niet erg. Ik voel veel sympathie voor hoofdpersonage Björk. Plots komt ze terecht in een wereld waar alles er anders aan toegaat dan ze gewend is. Zo moet ze bijvoorbeeld door te fietsen en te schommelen elke dag helpen elektriciteit op te wekken. Ze is min of meer verplicht uit haar bubbel te treden en relaties op te bouwen met andere mensen. Zo heeft ze voor het eerst een beste vriend én een oma. Oké, die oma is niet helemaal zoals ze gedacht had, maar toch precies goed. De IJslandse auteurs hebben niet alleen een goede plot uitgewerkt, met hun vlotte en boeiende schrijfstijl tillen ze het verhaal naar een hoger niveau. De personages die ze uit hun hoge hoed getoverd hebben, zijn kleurrijk en spreken tot de verbeelding. Stuk voor stuk hebben de eilandbewoners een specifieke taak, niemand kan zijn verantwoordelijkheid ontlopen. Doordat Björk een dief en vandaal probeert te ontmaskeren, is het boek een tijdlang ook spannend. Het mag duidelijk zijn, ik heb mij enorm vermaakt met dit boek, mijn allereerste jeugdboek uit IJsland. (recensie) 

Wat zeggen anderen?

De uitgeverij zegt: “Een uniek en hartverwarmend verhaal over het grote contrast tussen onze gehaaste, individuele wereld en een eiland in the middle of nowhere waar iedereen samenwerkt om er het beste van te maken.” En precies dat is het!

Op de site norden.org is het volgende te lezen: “Even though the topics debated in Blokkin á heimsenda are highly political – nature conservation, society and forms of government – the narrative is seen entirely from the point of view of children. Dröfn is strong, brave and critical of her surroundings. She sees through the fragility of her parents and society, which makes the reading experience especially empowering for a child.”

Conclusie

“Een klassieker in wording” zegt het IJslands dagblad Fréttablaðið. Zo’n vaart zal het waarschijnlijk niet lopen, maar een voltreffer is dit boek zeker wel. Op een speelse manier gaan kinderen begrijpen dat niet alles vanzelfsprekend is, dat we duurzaam moeten leven en dat eigenbelang niet mag primeren. Drie keer vier sterren voor De flat aan het einde van de wereld.

Hebben we jullie enthousiast gemaakt? Wie zet dit boek op zijn wil-ik-lezen-lijst?