Het zal jullie niet verbazen dat er in onze boekenkast heel wat ongelezen boeken staan van Zweedse, Noorse, Deense, Finse en zelfs IJslandse auteurs. Veel te vaak moeten die het onderspit delven tegen nieuwere titels of boeken die net iets harder roepen. In de rubriek ‘lezen uit onze scandi-boekenkast’ zullen we daarom regelmatig verslag uitbrengen van een roman uit het hoge Noorden. Vandaag de eerste aflevering met het nog vrij recente boek De papaclausule van Jonas Hassen Khemiri. 

Nathalie

Dit boek had bijna ook onder onze rubriek Een nieuw jasje kunnen vallen. De papaclausule, vertaling van Pappaklausulen, een roman van de Zweedse auteur Jonas Hassen Khemiri, is namelijk net nu – eind mei 2019 – uitgebracht bij Nijgh en van Ditmar. Omdat dit net gepasseerd is, voegen we het boek maar aan deze rubriek toe, what’s in a name? ;-) Van Khemiri las ik eerder al Alles wat ik me niet herinner, waarvoor hij in 2015 de prestigieuze Zweedse literaire August-prijs kreeg, en die in 2016 tot één van de favoriete romans behoorde van de gerenommeerde Amerikaanse auteur Joyce Carol Oates.

Waar ik nog wat twijfelde over Alles wat ik me niet herinner, sloot ik met dit boek deze schrijver helemaal in mijn hart. In De Papaclausule volgen we een verblijf van 10 dagen van een vader die grootvader is geworden en die terugkeert om zijn familie te bezoeken, een zoon die vader is geworden, en ook nog enkele andere familieleden zoals een zuster die net een nieuwe vriend heeft, de 2 kinderen van de jonge papa, enz. Zo worden ze ook benoemd in dit boek:  je komt de namen nooit te weten van de personages omdat dit een universeel verhaal is: over hoe het is om een familie te zijn met al het vallen en opstaan dat erbij hoort, de problemen die de kop opsteken maar ook de familiebanden die uiteindelijk en ondanks alles overeind blijven. Ondanks enkele geheimen en vertrouwensbreuken.

De vader die grootvader is geworden, is wat hypochondrisch en kampt vooral tegen depressiviteit. De jonge vader is nogal neurotisch aangelegd waar zijn vriendin mee onder lijdt, en is een onzekere vader; hij twijfelt nog altijd hoe hij de dingen moet doen en kan maar weinig op spontane wijze aanpakken. De zuster is zwanger geworden van de verkeerde man, de grootouders leven gescheiden en de grootvader heeft vroeger nog een ander gezin gehad. In ieder hoofdstuk verspringt de auteur naar de wereld van een ander personage. Het perspectief is wel die van de derde verteller, die meer weet dan het personage zelf en soms een overzicht geeft van een situatie vanuit een vogelperspectief.

Het boek brengt al deze dingen aan op een heel tedere en ook humoristische manier. Er komt ook in voor dat een lange afstand tussen familieleden het een en ander op scherp kan stellen en dat vanuit verschillende achtergronden verschillende verwachtingen kunnen worden gesteld. Zo verwacht de grootvader van zijn oudste zoon dat die er altijd is om hem te ondersteunen, maar is dat niet altijd zo evident voor die laatste. Hij heeft ouderschapsverlof genomen, en daar snapt zijn vader ook maar niks van, want hij zou net in zijn gezin degene moeten zijn die het geld binnen brengt. Hoewel het de vriendin is die eveneens haar plaats op de gelijkgestelde, evenwaardige Zweedse arbeidsmarkt inneemt, en met voldoening. Zo geeft dit boek óók een beeld van dat mooie aspect van de Zweedse maatschappij: een uitgebreid vaderschapsverlof en waar voor je belastinggeld!  ;-)   

Khemiri beschrijft scherp en gedetailleerd dagelijkse ‘gewone’ situaties en laat ons stilstaan bij alle beslissingen die een mens op een dag, en over langere periodes neemt. Subtiel en met veel zeggingskracht neemt hij ons mee in een boeiend verhaal over een familie, zonder opgeheven vingertje maar met veel wijsheid. Een echte aanrader!