Jens Christian Grøndahl
Vorig jaar hebben we de rubriek ‘Auteur in de kijker’ nieuw leven ingeblazen. Na Sofia Lundberg, Jørn Lier Horst, Fredrik Backman en Camilla Grebe richten we vandaag de blik op Jens Christian Grøndahl. In april van dit jaar verscheen zijn nieuwste boek, de verhalenbundel Dagen als gras. Het is een van de boeken die in dit artikel besproken worden.
De auteur
Jens Christian Grøndahl (1959) werd geboren in het Deense Lyngby en woont nu in Kopenhagen. Hij studeerde filosofie aan de universiteit van Kopenhagen en volgde daarna een opleiding tot filmregisseur, waar hij een studiegenoot was van Lars von Trier. Meteen na zijn afstuderen wijdde Grøndahl zich aan het schrijven. Zijn eerste boek Kvinden i midten verscheen in 1985. Stilte in oktober is het eerste boek dat in het Nederlands werd vertaald (1999). Naast romans schrijft Grøndahl essays, verhalen en toneelstukken. Ook heeft hij een thriller (onder het pseudoniem Christian Tornbakke) en een kinderboek op zijn naam staan. Op dit moment is hij een van de succesvolste Deense schrijvers. Zijn werk werd in binnen- en buitenland genomineerd voor en bekroond met verschillende literaire prijzen. Zo ontving hij onder meer de Gyldne Laurbær voor zijn roman Lucca (in 1999) en stond hij met zijn boek Veranderend licht in 2006 op de shortlist van de International IMPAC Dublin Literary Award.
De boeken
Achttien van Grøndahls boeken zijn in het Nederlands vertaald. De titels vind je hier. Zijn eerste zeven romans (tot 1993) zijn nooit vertaald, net als de meeste van zijn essays.
Gea las vijf van Grøndahls boeken en deelt graag haar leeservaringen.
Rode handen, vertaald door Annelies van Hees, werd in 2006 uitgegeven. Eind jaren zeventig overhandigt een jonge vrouw een kluissleutel aan een jonge man (ik-personage) die op het station in een kiosk werkt. Het meest opvallende dat hem bijblijft, is dat ze ‘Rode handen’ rookt, een Duits sigarettenmerk. Vijftien jaar later komt hij haar toevallig weer tegen en ze vertelt hem haar verhaal uit 1977. Ondanks het boeiende thema beklijven de personages niet.
Waardering: 3 sterren
Dit kinderboek, vertaald door Bernadet Custers, kwam uit in 2014. De illustraties zijn van Lars Gabel. Nina is gek op haar oma en andersom. Als oma haar voet verstuikt, is Nina bang dat ze naar een verzorgingshuis moet. Nina kan er niet van slapen en belandt samen met oma midden in het labyrint van de tijd: de Tweede Wereldoorlog. Nina leert dat de oorlog erger is dan “de dood in de pot”. De mooie illustraties ondersteunen het boek prachtig. De Deense titel is veelzeggender dan de Nederlandse.
Waardering: 4 sterren
Deze roman, vertaald door Femke Blekkingh-Muller, werd in 2015 uitgegeven. Het is de twaalfde roman van Grøndahl die in het Nederlands is uitgebracht. Het boek beschrijft drie periodes uit het leven van het ik-personage, een man waarvan de naam niet één keer wordt genoemd. Filosofische bespiegelingen zijn het waarbij de man zichzelf niet spaart. In deel I is hij 18 jaar en aanhanger van het Marxisme. Dat laatste is de reden dat hij zich stort op de Duitse literatuur. Het is de periode waarin zijn moeder overlijdt, hij het uitmaakt met zijn eerste vriendinnetje en hij als een verdwaalde burger zijn weg naar volwassenheid in een veranderende, vervreemdende wereld probeert te vinden. Deel II laat de man zien als hij midden veertig is en leraar op een middelbare school. Hij is inmiddels gescheiden en heeft een dochter van 15 jaar. De man probeert het ideale evenwicht te vinden tussen het innerlijke leven en de praktische wereld, waarbij de melancholiek overheerst. In het laatste deel gaat het ik-personage naar Rome om in zijn eentje zijn zestigste verjaardag te vieren. Hij concludeert dat hij een leven lang heeft geloofd in verandering om te ontdekken dat die verandering zonder hem plaatsvindt.
Waardering: 4 sterren
De storm, vertaald door Femke Muller, kwam uit in 2019. Tijdens een zware storm brengt schrijver Adam Huus (ik-personage) zijn vrouw naar haar geboortehuis om voor haar dementerende vader te gaan zorgen. Onderweg krijgt Huus een telefoontje waaruit blijkt dat zijn dochter, die hij al vijf jaar niet gesproken heeft, in een psychotische toestand vanuit Tel Aviv naar huis (Kopenhagen) vliegt. De storm neemt nu ook bezit van Huus, zijn leven dreigt uit elkaar te vallen. Hij analyseert niet alleen het gedrag van de mensen om zich heen, maar vooral dat van hemzelf en zijn afhankelijkheid van hoe anderen hem zien. De bespiegelingen zijn kenmerkend voor Grøndahls schrijfstijl. “De tijd komt in de vorm van dagen, maar eindigt op een hoop waarin alles door elkaar is gekneed.”
Waardering: 4 sterren
De verhalenbundel Dagen als gras is het meest recente boek van Grøndahl. De bundel kwam zowel in Denemarken als in Nederland uit in 2021. Femke Muller vertaalde het. Het boek bevat zes verhalen die allemaal met een citaat beginnen. In elk verhaal herken je de pen van de auteur: het filosofische, de vervreemding, het onuitgesprokene en het kenmerkende (vaak ik) perspectief. Grøndahl schrijft op een niveau dat meesterschap vertoont. Complete levens en karakters giet hij in verhalen van tussen de 35 en de 90 pagina’s, waarbij het meest indringende dat is wat niet gezegd wordt.
Waardering: 4 sterren
Conclusie Gea
Jens Christian Grøndahl heeft me vaak beroerd tijdens het lezen. Dat lijkt hij te doen op een afstandelijke manier van schrijven, zelfs wanneer hij dat doet vanuit het ik-perspectief. Knap! Net zoals hij de karakters beeldend weet neer te zetten, waardoor ik het gevoel kreeg dat het ‘the man next door’ was. Grøndahls boeken zijn niet om doorheen te racen, ze zetten aan tot nadenken.
Heb jij boeken van Grøndahl gelezen? Zo ja, welke mag er op geen enkele WIL-lijst ontbreken? Of is dit je eerste kennismaking met deze Deense auteur en kies je een boek uit dit artikel?
