Kurt Wallander - Henning Mankell

De volgende thrillerserie die in de kijker komt te staan kan voor de liefhebbers van het genre geen verrassing zijn. Uiteraard kwam er maar één in aanmerking om het spits af te bijten, en wel Beck van Sjöwall en Wahlöö.
Waarom is deze serie de (bijna) vanzelfsprekende nummer twee? Omdat de boeken en de films over dit personage enorm populair zijn, en: in 2013 verkozen de lezers van Crimezone Magazine Kurt Wallander tot hun favoriete thrillerpersonage aller tijden.

De auteur
Er is op Hebban al een en ander over Henning Mankell gepubliceerd en het heeft weinig zin om alles over te schrijven. Ik beperk mij tot enkele hoofdzaken en laat verder de eer aan degenen die er al veel tijd en energie in hebben gestopt.

Henning Mankell (3 februari 1948 – 5 oktober 2015) groeide op in Sveg, een kleine plaats in Midden Zweden. Zijn vader was rechter, zijn moeder had het gezin al snel verlaten. School was aan hem niet echt besteed, hij verliet de middelbare school op zestienjarige leeftijd, tot teleurstelling van zijn vader. Na een korte varende periode koos hij toch voor het leven op het land. Een onrustig begin van een leven, een onrust die hij eigenlijk nooit is kwijtgeraakt  Illustratief hiervoor is zijn afwisselende verblijf in Afrika (vooral Mozambique) en Zweden, met ook nog een korte Noorse periode.

Hij was sociaal bewogen, politiek geëngageerd en activistisch. Hij ageerde onder meer tegen de Vietnamoorlog, het apartheidsregime in Zuid-Afrika en hij was één van de opvarenden van het hulpkonvooi, in 2010, voor Gaza, dat door Israëlische commando’s werd geënterd.
De onrust en sociale bewogenheid is in zijn oeuvre terug te vinden. Hij kon het niet opbrengen het bij één genre te houden. Weliswaar is hij vooral bekend geworden als thrillerschrijver, maar hij heeft onder meer een flink aantal literaire romans, jeugdboeken en non-fictiewerken op zijn naam staan.

De serie met Kurt Wallander als hoofdpersoon is zijn grootste succes geworden. Tientallen miljoenen zijn ervan verkocht en er zijn heel wat films gemaakt met Wallander in de hoofdrol. (Persoonlijk vind ik de reeks met Krister Henriksson in de hoofdrol de beste, sindsdien heb ik hem als de enige echte Wallander op mijn netvlies staan).
De reeks speelt zich vooral af in Ystad, een toeristische plaats in het zuiden van Zweden, die een stevige impuls heeft gekregen. Maar ook een plaats met relatief veel criminaliteit, wellicht mede doordat het een belangrijke havenplaats is.

De boeken
Gezien de aard van dit onderwerp blijft het beperkt tot de serie over Kurt Wallander. De boeken in deze tiendelige serie hebben een aantal gemeenschappelijke kenmerken: maatschappijkritisch, een rustige, soms vrij trage opbouw, een ploeterend en kwalitatief nogal uiteenlopend politiekorps, interessante plots met ontknopingen die soms een beetje uit de lucht lijken te komen vallen, maar vooral een hele fijne, bedachtzame stijl die elk deel uit de serie tot een zeer prettig leesbaar boek maken.

1. Moordenaar zonder gezicht (1991).
2. Honden van Riga (1992)
3. De witte leeuwin (1993)
4. De man die glimlachte  (1994)
5. Dwaalsporen (1995)
6. De vijfde vrouw (1996)
7. Midzomermoord (1997)
8. De blinde muur (1998)
9. De jonge Wallander (1999)
10. De gekwelde man (2009)

Uit de publicatiedata zou je kunnen afleiden dat Mankell een aantal jaren gedisciplineerd aan deze reeks heeft gewerkt, elk jaar een nieuw deel over Wallander. Het vreemde is dat het negende deel terug gaat naar zijn beginjaren bij de politie en dat er tien jaar later dan toch een einde aan de reeks is gekomen. Zonder te verklappen hoe, maar ook als Mankell nog zou leven zou er logischerwijs nooit meer een nieuw deel over Wallander hebben kunnen verschijnen na De gekwelde man.

De delen van de reeks kunnen los worden gelezen, maar gezien de ontwikkeling van de personages, de ontwikkeling van het schrijverschap, het af en toe teruggrijpen naar gebeurtenissen uit voorgaande boeken het zeer aan te bevelen de volgorde aan te houden
Het is wel zeer aan te raden om De gekwelde man als laatste te lezen.

De belangrijkste personages
Dat zijn er niet veel. Kurt Wallander draagt de serie. In tegenstelling tot de serie van Beck (met de belangrijke tweede man Larsson) is er niet een ander personage dat een echte belangrijke rol heeft.

Kurt Wallander is een weinig toegankelijke man, een vrij sombere mopperaar, een hardwerkende politieman, liefhebber van opera’s en een stevige borrel op zijn tijd, die vooral veel sympathie oproept door zijn daden en levenshouding. Uitmuntende speurzin, volhardendheid tijdens onderzoeken, loyaliteit naar zijn collega’s, sociale bewogenheid, empathie met slachtoffers en nabestaanden en de zorgzaamheid voor zijn vader, de man die eenzaam in een bos telkens dezelfde soort schilderijen maakt, met wie hij geen goede band heeft maar voor wie Kurt er altijd is als het nodig is.

Naast zijn vader is zijn dochter Linda belangrijk. Ook met haar heeft hij geen goede band, doch in de loop der tijd raken de scherpe kantjes er vanaf en komen zij nader tot elkaar.
De andere politiemensen zijn weinig karakteristiek, enigszins inwisselbaar.

Belangrijke plaatsen
In de thrillerserie is dat vooral Ystad. Als je in die stad rondloopt herken je veel plekken en plaatsen die geregeld terugkomen in de films en de boeken. Denk aan het politiebureau dat in werkelijkheid een stationsgebouw is, een pleintje dat in enkele films belangrijk is, tijdens een rondreis door Skåne herken je veel plaatsnamen.

In Sveg is het Kulturcentrum Mankell gevestigd. Het is niet groot, maar zeer zeker de moeite van een kleine omweg waard. Het is niet moeilijk te vinden, stop bij het grote beeld van de bruine beer en je bent er.

De bloggers over deze serie.

Greet: In een ver verleden heb ik een aantal Wallanders gelezen, mijn favoriet was zonder enige twijfel 'Midzomermoord'. Een paar jaar geleden kon ik de verzamelbox met de Zweedse pockets op de kop tikken. Bedoeling is dus om ooit een keer de hele serie te lezen, te beginnen met nummer een. De eerste bladzijdes van dat eerste boek 'Moordenaar zonder gezicht' kreeg ik trouwens ooit voorgeschoteld als leesoefening op het examen Zweeds (moet in het derde jaar geweest zijn), dat was best bijzonder. Heel veel verfilmingen heb ik nog niet gezien, wel alle DVD's in huis, zoals het een echte fan van het hoge Noorden betaamt. 

 Nathalie: Ik ben een échte fan van Henning Mankell maar ieder om beurt om een artikel over hem te schrijven, is niks te veel voor deze Zweedse held! Ik schreef al een In Memoriam-artikel over hem op deze blogspot en mijn allereerste blogartikel op Hebban ging over mijn gevoelens over deze favoriete schrijver!

Tijdens het CrimeTime Festival van Gotland werd er een speciale sessie aan hem gewijd, waarover ik ook kort verslag uitbracht. En bij mijn artikel over mijn favoriete boekpersonages staat Kurt Wallander er dan ook nog eens bij. Ik hou zowel van de misdaadverhalen als van de romans van Henning Mankell, en heb naast de ganse Wallander-serie ook vele van zijn romans gelezen, afwisselend in het Nederlands en het Zweeds. De Wallander-serie las ik wel helemaal in het Nederlands omdat mijn Zweeds toen nog niet zo goed was. Ik heb àlle Zweedse boekverfilmingen met Rolf Lassgård als Wallander en de tv-serie met Krister Henriksson als Wallander tot de allerlaatste aflevering bekeken. (Spreek me alleen niet van Kenneth Branagh.) Ik heb Henning Mankell 1x in mijn leven 'live' meegemaakt, in een interview met Rudi Vranckx, in het Zuiderpershuis in Antwerpen ergens in 2006 of 2007 of zo. In mijn eigen bibliotheek komt er heel veel plaats toe aan mijn boekenverzameling van hem met maar liefst 31 titels van hem en 1 over hem, met name een biografie van Kirsten Jacobsen! Enne ... allemaal gelezen!   

Sigried: ik heb er ooit wel een aantal gelezen, maar het is niet helemaal mijn ding. Op tv heb ik ook een aantal afleveringen gevolgd, maar het kon me opnieuw niet helemaal enthousiast maken. Door het enthousiasme van Nathalie ga ik nu wel aan mezelf twijfelen, ik heb duidelijk iets gemist :-)

Jan: ik heb twintig boeken van Mankell gelezen en daartoe behoort de gehele reeks over Wallander. Mijn favorieten zijn Moordenaar zonder gezicht en De gekwelde man, doch ik heb aan elk boek uit de reeks goede herinneringen.
Van zijn romans vind ik vooral Geschiedenis van een gevallen vrouw bijzonder goed met Diepte als goede tweede.

Mankell is zonder twijfel één van mijn favoriete schrijvers en Wallander één van mijn favoriete personages. Ik moest op twee momenten wel even slikken: bij het bijzonder fraai geschreven einde van De gekwelde man en bij het overlijden van Mankell.
Na zijn overlijden heb ik niets meer van hem gelezen, Drijfzand en Het graf zijn twee boeken die ik nog “moet” lezen. Maar ik stel het maar uit, als ik deze uit zou hebben is het afscheid van deze auteur definitief wat mij betreft en dat schuif ik liever nog even voor mij uit.

Ik ben in Ystad geweest en heb daar verschillende plekken kunnen herkennen, alsmede enkele plaatsen in de omgeving die in de boeken een belangrijke rol spelen. Het Kulturcentrum Mankell in Sveg heb ik ook bezocht en kan het de liefhebbers aanbevelen.

Verantwoording en links
Uiteraard heb ik delen gebaseerd op andere bronnen. Ik heb  er wel naar gestreefd een en ander zoveel mogelijk in eigen bewoordingen neer te zetten en er een “eigen” verhaal van te maken. Mochten er mensen zijn die (delen van) hun tekst hierin terugzien: beschouw dat dan vooral als een eerbetoon aan jullie inspirerende werk.

De voornaamste bronnen en links:
Wikipedia
Dossier Henning Mankell
Het eerste artikel van ons op Hebban (door Nathalie)
Blog van Nathalie
Nog een blog van Nathalie
Henningmankell.se
Kulturcentrum Mankell